Оқулық екі бөлімді 2 бөлім «Машина жасау технологиясы» мамандығы бойынша

Икемделген кинематикалық тізбегін пайдалану кесетін құрал 
немесе өңделетін дайындаманың айналымын басқа құралдың 
немесе 
дайындаманың 
жылжуымен 
байланыстыратын 
кинематикалық тізбектің нақты пішінді дайындама алуды 
қамтамасыз ететініне негізделген. 
Икемделген кинематикалық тізбегі арқылы өңделетін мысалдар, 
бұранданы кесу, 
бұрамдықты, серіппені және тіскесушіні өңдеу 
болып табылады. 
Күрделі беттерді икемдеу әдісімен және жүргізіп бейімдеу 
әдісімен, икемделген кинематикалық тізбегін пайдалана отырып, 
өңдейді.
Икемделген кинематикалық тізбекті пайдалану қарапайым 
құрылғының арқылы, әсіресе, шыңында кішкене бұрышты 
конустарды өңдеуге мүмкіндік береді (1.61-сурет). Ол үшін 
көлденең берілісті суппорт винтіне 7 сермердің орнына барабан 5 
орнатады және оның бетіне иілмелі металл тросын 2 бекітіп, 
тростың бір шетін барабанның бетіне тағады, екінші шетін, 
білдектің станинасына бекітілген қозғалыссыз тіреуге 1 орнатады. 
Суппорттың 4 бойлап берілісі кезінде солдан оңға карай, бойлап 
берілістің әсерінен (қозғалғыш бұрандадан) барабан тростың 
созылуына қарай бұрыла бастайды және көлденең берілістің жүрісті 
винтін айналдырады. Кескіш 6 дайындамада 3 α бұрышты конусты 
өңдейді. 
Жүргізіп бейімдеу әдісімен өңдеу кезінде, кесуші құрал немесе 
өңделетін дайындаманың үйлесімі іске асырылады. Бұл жағдайда, 
қалыпқа келтірілген кесетін құралдың нақты айналу жылдамдығын 
қамтамасыз ету қажет, оның орташа шеңберінің ұзындығы 
бейімделетін бөліктің ұзындығын, мысалы ұштау кезінде, құрайды. 
3
 
4
 
5
 
6
 
7
 
1.61-сурет. Икемделген кинематикалық тізбегі әдісімен конусты 
өңдеу 
92

Жүргізіп бейімдеу әдісі көбінесе жонғыш, фрезерлі және 
қашайтын білдектерде кеңінен пайдаланылады. 
Жүргізіп бейімдеу әдісімен жұмыс істеу барысында айналу 
денесінің бастапқы тіке пішіні бойымен құралдың пішінінің 
бастапқы шеңбері сырғусыз жылжиды. Өңделуге жататын 
дайындама айналып тұрады, ал кесуші құралдың осі дайындаманың
осі бойымен біркелкі қозғалады. Мұндай жұмыс схемасында кескіш 
құралдың пішіні, құралдың бастапқы шеңберінің бойымен теңселуі 
кезінде өңделетін дайындаманың пішінінің жүйелі орындарының 
жасаушысы ретінде көрсетіледі.
Бұл өңдеу әдісінің келесі құндылықтары бар:
■ 
оны пайдалану өңделетін дайындаманың жасаушы 
пішінімен шектелмейді; 
■ 
құралдың кірекесу жағдайы жақсарады (құралдың кесуші 
жиегі ілінісу уақыты аз); 
■ 
дайындаманың үлгілемі білдекті күрделендіру жолымен 
емес, кесуші құралдың формасы есебінен қалыптасады; 
■ 
білдекті күту және жөнге келтіру жеңілдейді. 
Бұл әдістің кемшіліктері жобалау және құралды дайындау 
күрделілігі, көп жағдайларда үлгілемдердің өзара үйкелісу 
орындарында ауыспалы қисықтарды өңдеу қиындығы.
Жүргізіп бейімдеу әдісімен өңдеу кезінде пайдаланылатын бір 
қалыпталған кескіштер пішін түрінің тұрақтылығын қамтамасыз 
етеді, сонымен қатар, өңделетін дайындамалардың өлшемдерінің 
дәлдігін және көп қайта қайрауды қажет етеді.
Қалыпқа келтірілген кескіштің кесуші жиегі өңделетін 
дайындаманың пішінінің формасындай, бұл бір өткенде бірнеше 
өтулер мен амалдарды біріктіріп, беттің түкусызықты және 
қисықсызықты бөліктерін өңдеуге мүмкіндік береді. 
Қалыпқа келтірілген кескіштерді конструкциясы, осьтерінің 
орындары, бетті қалыптастыратын түрі және құрылғысы бойынша 
бөледі. Конструкциясы бойынша қалыпқа келтірілген кескіштер 
дискілі (1.62, а сурет), призмалық (1.62, б сурет) және өзекті (1.62, в 
сурет) болады. Дайындамаға қатысты кескіштерді, дайындаманың 
осінің кескіштің осіне қатысты параллелді және еңкішті 
орналасуымен, 
радиады 
және 
тангенциалды 
бағытта 
орналастырады. 
Бетті жасаушы түрі бойынша келесі қалыпқа келтірілген 
кескіштерді бөледі: сақиналы немесе винтті жасаушысы бар 
дөңгелек және жазық жасаушысы бар призмалық.
Қалыпқа келтірілген кескіштің пішінін графикалық немесе 
талдамалы әдістермен есептейді. Графикалық әдіс қисық түрлі 
төмен дәлдікті дайындамаларды өңдеу үшін арналған қалыпқа 

жүктеу/скачать 14,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: