Оқулық физика 9 проект башарұлы Р. т б


Экваторлық координаталар жүйесі



Pdf көрінісі
бет41/219
Дата22.12.2023
өлшемі5,74 Mb.
#142615
түріОқулық
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   219
3.
Экваторлық координаталар жүйесі
негізгі жазық ретінде 
аспан 
экваторының жазықтығын
пайдаланады (сурет 2.11). 
М
шырақтың 
анықталатын координаталарын 
δ
еңістік
бұрышы
немесе оның 
доғасы
және 
 

t
сағаттық бұрыш
немесе оның 
доғасы
деп атайды.
Шырақтың 
δ
 еңісі
деп еңістік дөңгелектің аспан экваторынан шы-
раққа дейінгі доғасының ұзындығын немесе аспан экваторы жазықты-
ғы мен шыраққа бағытталған сәуленің арасындағы бұрыштың шамасын 
айтады. Еңістің шамасы 0°-тан +90°-қа дейін әлемнің солтүстік полюсіне 
қарай және 0°-тан –90°-қа дейін әлемнің оңтүстік полюсіне қарай анық-
талады.
Шырақтың 
α 
= t сағаттық бұрышы
деп аспан экваторының жоғар-
ғы нүктесінен (яғни аспан экваторының аспан меридианымен қиылысу 
нүктесінен) шырақтың еңістік дөңгелегіне дейінгі доғаның ұзындығын 
немесе аспан меридианы мен шырақтың еңістік дөңгелегінің арасында-
ғы екі жақты бұрыштың шамасын айтады. Сағаттық бұрыштар аспан 


58
ПРОЕКТ
сферасының тәуліктік айналыс жағына қарай, яғни аспан экваторы-
ның жоғарғы нүктесінен батысқа қарай 0
°
-тан 360
°
-қа дейін бұрыштық 
өлшеммен немесе суретте көрсетілген 0 сағаттан 24 сағатқа дейін са-
ғаттық өлшеммен анықталады. Сағаттық және бұрыштық өлшемдер-
дің арақатынастары 


t
теңдігі бойынша анықталады: 24 сағ = 360
°
;
1 сағ = 15
°
; 1 мин = 15

; 1 с = 15
′′
; 1
°
= 4 мин; 1

= 4 с.
Жұлдыздардың экваторлық координаталарының шамалары бақы-
лаушының тұрған орнына тәуелсіз ұзақ уақыт сақталады. Жұлдыздық 
карталар мен атластарда аспан шырақтары экваторлық координатала-
ры бойынша тіркеледі. 
Аспанның жылжымалы карталары
да осы коор-
динаталарға негізделіп жасалады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   219




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет