Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

99
Ав тор жай уа қыт та қа ра пай ым ма ғы на 
бе ре тін «жал ғыз» де ген сөз ге үл кен ой ды сый-
ғыз ған. Поэма бас тал ған бет те ақын оқ ти ген 
ар қар, құл жа ның бір ден жан тә сі лім ет пей, оқ тың 
уы де не сі нің барлық жеріне те гіс жайы лып бол-
ған ша са ғат тап, тәу лік теп жыл жы май қа ры сып 
тұ ра бе ре тін ді гін те гін ай тып отыр ған жоқ.
Жал ғыз ар қар.
Жал ғыз оқ.
Жал ғыз құз дың ба сын да –
Селт ет пей ді бо ран ға,
Селк ет пей ді жа сын ға.
Мұң лы қо ңыр жа на ры бір жа на ды, бір өшіп,
Ажа лы на сүйе ніп қа тып қал ған сі ре сіп.
Қос өк пе сі де мік се – жу сан иі сі бұр қы рап,
Таң ға жай ып тағ дыр ға тау та ғы сы тұр шы дап.
Өйт ке ні құз дың ба сын да ай на ла дау ыл 
бо рат са да, қас қай ып жал ғыз жү ре тін ар қар  – 
күш ті, қай рат ты, бас қа лар дан да ра. Оқ ти ген 
ар қар шай қал са да, «та мы ры шын жыр бо лат тай 
бе рік» бол ған дық тан, бір ден құр дым ға құ ла-
май ды. Жа ра ты лы сы күш ті адам да сол си яқ ты. 
Бұл жер де ав тор ба тыр Ба ян ды ес ке тү сі ре ді. 
Қа зақ же рін жау (қал мақ-жоң ғар) қо лы нан азат 
ету де Қа бан бай, Ма лай са ры, Ол жа бай си яқ ты 
ба тыр лар мен ті зе қо сып, қа тар со ғыс қан ба тыр 
Ба ян жі гер лілі гі мен, қай сар лы ғы мен, кек шіл ді-
гі мен даң қы шық қан. Та ри хи де рек бой ын ша жау 
қор шау ын да жал ғыз қал ған Ба ян өліс пей бе ріс-
пе ген қал пын да ер лік пен қа за тап қан. Ав тор осы 
жайт ты ес ке алып отыр.
Ала бө тен тағ ды рым, 
Так ла-Ма кан шө лін дей жа зы ыс тық, қы сы аяз. 
Қа бі рім нің ба сы на сек сеуіл өсер, гүл емес... 
Жал ғыз дық қа сүй ен ген, 
Мен де жал ғыз ар қар мын. 
Жал ғыз өлең да ры са, жү рек те гі тар қар мұң. 
Жыр дың уы бой ыма жай ыл ған да өлер мін, 
Өзі ай та ды үкі мін ке лер ұр пақ, ке лер күн, – 
деп жыр ла ған ақын са ры уай ым ға са лы нып тұр-
ған жоқ, қай та қан ша қи ын дық көр се де, өзі нің 
де мық ты еке нін, да ра еке нін, шы дам ды еке нін, 
өмір де тек өлең нен ға на қу ат ала ты нын жа рия лап 
Өлең ге  ауа дай  қа жет 
те ңеу, сим вол, ме та фо ра, 
эпи тет, ас со нанс... дей тін­
дер ді  құл пыр та  қол да на 
бі ле тін  ақын  поэма лар ға 
қол  соз ған да  бұ лар ға  қо­
са  жа ңа  фор ма лар,  ша­
қы рып  тұ рар  сю жет тер 
із деп  тап қыш­ақ.  Әйт еу ір 
алу ан  та қы рып та ғы  қан­
дай  кө лем де гі  дү ние ні 
жаз ған да да, ол еш уа қыт­
та  бір  қа зық қа  бай ла нып 
қал май ды:  бір де  ежел гі 
жы рау лар ша  егі ле­тө гі ле 
тол ға са,  бас қа  бір  тұс­
та  тұ тас тай  осы  за ман ғы 
өлең өл шем де рі мен ір кіл­
мей «сөй лей ді». 
Ер­тай­Ашық­ба­ев
Зерделі­ой
Жалғыз­арқар
Қа зақ  әде бие тін ің  поэ­
зия сы на  өз  та қы ры бын 
ала  кел ген  Қа сым,  Мұ қа­
ға ли  сын ды  ақын дар дың 
қа та рын да  осы  Жәр кен 
де тұ ра ды.
Қаб­деш­Жұ­ма­ді­лов

жүктеу/скачать 5,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: