Оқулық o p s 3 философия негіздері
|
| белгілеп алуымыз керек.
Таным процесі күнделікті тәжірибеден, сезімдік түйсінуден басталады. Бірак олар бізге “Өзіндік заттар” туралы емес, олардың көріністері (феномендері) туралы деректер береді. Мысалы, казір кар жауып түр. Осы секілді деректерде ылғи да кездейсоктык элементі басым болады да, бізге толык білім берілмейді (казір кар жауып тур, шамалы уакыттан кейін токтауы мүмкін). Мұндай білімдер жекелеген тэжірибеге сүйенгендіктен, апостериорлы бағытта болады. Ал пшнайы әмбебаптық жэне кажетті білімдер осындай фактілерге негізделе алмайды. Олай болса, шынайы білім тэжірибеге катысы жок, әуел бастан-ак адам санасында априорлы (тэжірибеге дейінгі) қалыптаскан сезім мен ақыл-ойдың түрлеріне байланысты болуы керек. Сезімдік түйсінудің априорлы сырткы түрі - кеңістік пен ішкі түрі - уақыт түйсіктің көптүрлі “материяларын” реттеп отырса, акыл-ойдың априорлы түрлі категориялары реттелген материяларды за”дылықтар жүйесіне келтіреді. Олай болса, танып-білетін субъект заттарды зерттегенде дайын “туа біткен идеяньщ пайдаланбайды, керісінше, ол тек танымдық “кұралдарды” ғана пайдаланады. Жалпы алғанда, таным процесі, Канттың пікірінше, үш сатыдан өтеді. Олар: сезімдік түйсіну, сараптаушы парасат жэне таза акыл-ой. Сезімдік түйсіну сатысында біздің сезім мүшелерімізге “өзіндік заттардың” көріністері эсер етеді де, осы деректер негізінде түйсіктердің бей-берекет жиынтығы пайда болады. Олар сезімдік түйсінудің априорлы түрлері - кеңістік пен уакыттың аркасында белгілі бір жүйеге келіп, реттеледі. Танымның келесі - сараптаушы парасат сатысына - априорлы категориялар себептілік, сапа, сан, кажеттілік т.б. Аркасында жаңа жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|