“бірінші философия” - деп аталынады.
“Бірінші философия” бір жакты карасак, дүниенің алғашқы
бастамасы кұдайға байланысты мэселелерді карастыратын болғандықтан
теология деп аталуы керек сиякты. Бірак кұдайдың өзі алғашкы
бастамалардың бірі болғандыктан жэне филocjфия мэнділіктердің
алғашкы бастамаларын ғана қарастырмай, оның себептерін де
зерттегендіктен, ол теологиядан элде кайда ауқымдырак жэне тереңірек.
Өзінің ілімін аристотель мэнділікті болмыс деп карастырудан
бастайды да, оны сол болмыстың өзіне тэн категориялары арқылы
түсіндіруге тырысады. Осы тұрғыдан мэн категориясы мэнділікті
түсінудің кілті. Ол өзіне дейінгі ойшылдарға ұксап мэнді материалдык
зат (ат, жер, су, ауа, атом) ретінде де, идея ретінде де карастырмайды,
оны өзіне тэн эр түлі көріністеріне байланысты тануға болады дейді.
Мэннің көріністері: 1) түпнегіз, субстракт; 2) болмыстың мәні; 3)
болмыстың мәнімен түпнегізден тұратындар; 4) жалпыға бірдей әмбебап
жалпылык; 5) жалпылық жэне 6) еркшелік.
Мэннің бұл аталған көріністерінің ішінде біреуі ғана -
“болмыстың мэні” -
мэнділік болады, ал калғандары мэнділік бола
алмайды. “Болмыстың мэні”, түр (форма), “алғашқы мэн” синоним
ұғымдар. Аристотельдің пікірінше, форма - кез келген жалпы бастама
емес, жэй жалпылык кана, осы тұрғыдан алғанда, ол жалкьшар мен
жалпылар арасындағы ерекшеліктердің арқысында өмір сүрді. Форма
сапа да, сан да, заттар арасындағы катынастар да емес, ол заттардьщ
мэні, онсыз заттар ѳмір сүре алмайды. Сезімдік заттар кѳлемінде, оның
мэні ретінде форма (түр) заттардан белек ѳмір сүрмейді. Қаншама
ерекшеленген
(топталған)
заттар
болса,
соншама
жүктеу/скачать
Достарыңызбен бөлісу: |
