саласында пайда болуы, сол саланың жоғары деңгейге жеткендігін,
өзінің гносеологиялык жетістігін білдіреді. Егер, көркемдік, техникалык
немесе саяси салаларда теориялар калыптасып жэне колданыс тапты
дейтін болсак, онда жаңа ғылыми пәндердің пайда болғандығын
көрсетеді: эстетика эстетикалык әрекеттің теориясы, сұлулыктың
заңдылықтары мен критерийлері туралы ғылым, техникалық ғылымдар,
тап күресі мен саяси өзара катынастарды бейнелейтін зандар, гылыми
теориялар. Белгілі бір білім жүйесінің құрамында теориялардың жэне
катаң бекітілген зандардың болуы ол жүйенің гылыми екендігін
білдіреді.
Осылайша, ғылыми танымның кандай артыкшылыктары барын
айқын аңгаруға болады. Адамның кез-келген эрекеті кандай да бір
міндеттерді жэне мәселелерді шешуді білдіреді.
Оның бірі - өндірістік міндеттер - материалдык игіліктерді игеруге
бағытталған. Келесілері - саяси міндеттер - саяси максаттарға жетуге
бағытталған. Білімнің көмегін ұлғайтуды максат тұтатын, яғни,
білімдерді калыптастыруды көздейтін міндеттер де бар. Мундай
міндетгерді танымдык деп атайды. Қазіргі ғылым калыптасканғанға
дейін танымдык міндеттер өте жай жэне ұзақ уақытта шешілетін еді. Ол
үшін ондаған, тіпті жүздеген жылдар кететін еді, себебі шешімдердің
ізденісі сынау мен қателіктер арқылы, эмпирикалык жолмен ғана жүрді.
178
Қазіргі
ғылыми
танымның
калыптасуы
барысында ғылыми
теориялардың көмегімен мұндай шешімдердің іске асу уакытын ондаған
жэне жүздеген есе кыскартуға мүмкіндік туды. Ол үшін тек ғылыми
теория ғана құру кажет, онан белгілі ережелерге сәйкес салыстырмалы
Достарыңызбен бөлісу: |
