Оқулық Үшінші басылым Өзбекстан Республикасы Халыққа білім беру


x – 27 = 54  көрінісіндегі  теңдеулерді  ше -



Pdf көрінісі
бет5/11
Дата17.01.2017
өлшемі2,93 Mb.
#2095
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

x – 27 = 54  көрінісіндегі  теңдеулерді  ше -
шу  үшін  айырмаға  азайғыш  қо сы лады.
2)
  63 – x = 26 
Teксеру:
  x = 63 – 26 
63 – 37 = 26 
  x = 37 
26 = 26
63 – x = 26  көрінісіндегі  теңдеулерді  ше-
шу  үшін  азайғыштан  айырма  азайты
-
лады.
404. 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
10 – x = 5 
x – 12 = 29 
62 – x = 38
x – 5 = 15 
37 – x = 18 
x – 43 = 57
405.
 
A.
  Тесті  орындаған  24  оқушы  шығып  кет-
кен соң сыныпта 12 оқушы қалды. Сынып-
та  жалпы  неше  оқушы  бар  еді?  Мәселені 
теңдеу  құру  арқылы  шеш.
Teңдеу  құру: 
1)
  Барлығы  —  x 
2)
  Сыныпта  қалды  —  x – 24  немесе  12 
оқушы
3)
  Teңдеу  —  x – 24 = 12
Шешуi: 
x – 24 = 12        x = 12 + 24        x = 36       
Жауабы:
  36  оқушы.

76
B.
 
A  бөлікте  көрсетілген  мәселеге  кері 
мәселе  құрастыр  және  оны  шеш:  Мұнда 
құрылған  теңдеу  36 – x = 12  болсын. 
Мәселе  құру:
  Сыныпта  барлығы  36  оқу-
шы  бар.  Тесті  орындаған  оқушылар  шы-
ғып кеткен соң сыныптa 12 оқушы қалды. 
Неше  оқушы  тесті  орындап  сыныптан 
шығып  кетті? 
Teңдеу:
1)
 Шығып  кетті  —  x  оқушы
2)
 Сыныпта  қалды  —  36 – x  немесе  12 
оқушы
3)
 Teңдеу  —  36 – x = 12
Шешуi: 
36 – x = 12        x = 36 – 12        x = 24       
Жауабы:
  24  оқушы.
406.
 
A.
  Берілген  кесіндінің  ұзындығына  тиісті  
x – 7 = 5  теңдеуімен  шешілетін  мәселе  құ-
растыр  және  оны  шеш.
B.
  A  бөліктегі  мәселеге  кері  болған 
12 – x = 5 теңдеуімен шешілетін мәселе құ-
рас тыр  және  оны  шеш. 
407.
 
6 карточкадан бірнешеуінің орнын алмас - 
тыр,  сонда  берілген  қате  теңдеу  дұрыс 
болып  қалсын.   
A
B
C
8
4
5 6 2
3

=

77
408 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
18 – x = 7 
x – 24 = 38 
56 – x = 29
x – 9 = 12 
43 – x = 25 
x – 37 = 63
409
 
A.
 Дүкенге әкелінген 38 қалта ұн сатылған 
соң тағы да 52 қалта ұн қалды. Барлық ұн 
қанша  еді?  Мәселені  белгісіз  азайғышты 
табуға  байланысты  теңдеу  құру  арқылы 
шеш.
B.
 
A  бөлікте  көрсетілген  мәселеге  кері 
болған  мәселе  құрастыр  және  оны  шеш. 
Мұнда  құрылған  теңдеу  90 – x = 52  болсын.
Белгісіз  көбейткіш  қатысқан  теңдеулер
410.
 Шешуін  түсіндір:
1)
  x ⋅ 3 = 42 
2)
  3 ⋅ x = 42 
  x = 42 : 3 
x = 42 : 3
  x = 14 
x = 14
  Teксеру:
 
Teксеру:
 
  14 ⋅ 3 = 42 
3 ⋅ 14 = 42
 
42 = 42 
42 = 42
Белгісіз  көбейткіш  қатысқан  теңдеу
-
лерді  шешу  үшін  көбейтінді  белгілі 
болған  көбейткішке  бөлінеді.
411. 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
5 ⋅ x = 25 
x ⋅ 6 = 72 
18 ⋅ x = 90
x ⋅ 7 = 42 
9 ⋅ x = 99 
x ⋅ 23 = 69

78
412.
 
Тік  төртбұрыштың  ауданы  12 
кв. см. Оның биіктігі 3 см болсa, 
ені неше  сан тиметр? Мәселені 
теңдеу  құру  арқылы  шеш.
Teңдеу  құру:
1)
  Tік  төртбұрыштың  енi  —
x  см 
2)
  Тік    төртбұрыштың    ауданы  —  3 ⋅ x  не-
месе  12  кв.  см 
3)
  Teңдеу  —  3 ⋅ x = 12
413 
Қойдың  салмағы  қозынікінен  4  есе  үлкен, 
52  кг.  Қозының  салмағын  белгісіз  көбейт-
кіш  қатысқан  теңдеу  құру  арқылы  тап.
414.
 
1)
 2 шырпының орнын өз гертіп, 
7  квадрат  жаса.
2)
  2  шырпыны  алып  тастап,  
6  квадрат  жаса.
415 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
2 ⋅ x = 16 
x ⋅ 4 = 76 
16 ⋅ x = 96
x ⋅ 8 = 40 
7 ⋅ x = 91 
x ⋅ 15 = 90
416
 
8  жәшіктегі  құрма  96  кг.  Бір  жәшікте  қан-
ша  құрма  бар  екенін  белгісіз  көбейткіш 
қатынасқан  теңдеу  құру  арқылы  тап.
3 см

см 12  кв. см

79
x : 3 = 12,  56 : x = 14  көрінісіндегі  теңдеулер
417.
 Шешуін  түсіндір:
1)
 x : 3 = 12 
Teксеру:
  x = 12 ⋅ 3 
36 : 3 = 12
  x = 36 
12 = 12
x : 3 = 12 көрінісіндегі теңдеулерді шешу 
үшін  бөлінді  бөлгішке  көбейтіледі.
2)
 56 : x = 14 
Teксеру:
  x = 56 : 14 
56 : 4 = 14
  x = 4 
14 = 14
56 : x = 14  көрінісіндегі  теңдеулерді 
шешу  үшін  бөлінгіш  бөліндіге  бөлі
-
неді.
418. 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
x : 6 = 7 
x : 5 = 18 
x : 7 = 13
24 : x = 6 
48 : x = 12 
84 : x = 6
419. A. 
Нәдірдің  атасы  72  жаста.  Нәдірдің 
жасы атасынікінен 8 есе кіші. Нәдір неше 
жаста? Белгісіз бөл гішті табуға тиісті тең-
деу  құр  және  оны  шеш.
Teңдеу  құру:
1)
 Нәдірдің  жасы  —  x 
2)
 Жасының  неше  есе  кішілігі  —  72 : x  не-
месе  8  есе
3)
 Teңдеу  —  72 : x = 8.

80
Бұрыштардың  түрлері
424.
 Тік  бұрыштарды  көрсет:
B. 
x : 8 = 9 теңдеумен шешілетін кері мәсе-
ле  құрастыр  және  оны  шеш.
420. A.
 Периметрі 64 см квадраттың қабырғасы 
неше  сантиметр?  Белгісіз  бөлгішті  табуға 
тиісті  мәселе  құрастыр  және  шеш.
B.
  x : 4 = 16  теңдеумен  шешілетін  кері  мә-
селе  құрастыр  және  оны  шеш. 
421.
 
1)
  6  квадрат  қалатын  етіп  2  шырпыны 
алып  таста.
2)
  5  квадрат  қалатын  етіп  4 
шырпыны  алып  таста.
422 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
x : 4 = 9 
x : 8 = 11 
x : 15 = 5
48 : x = 8 
78 : x = 13 
99 : x = 3
423 
Тік  төртбұрыш  формасындағы  үй  іргесін-
дегі жердің ауданы 200 кв. м. Егер жердің 
бір  қабырғасы  20  м  болса,  екінші  қабыр-
ғасын  тап.  Белгісіз  бөлгішті  табуға  тиісті 
мә селе  құрастыр  және  оны  шеш.
)
)
)
)
)
)
2
1
3
4
5
6

81
Тік бұрыштан кіші бұрыш сүйір бұрыш 
деп  аталады.
Тік  бұрыштан  үлкен  бұрыш  доғал  бұ
-
рыш  деп  аталады.
                      Сүйір                      Тік                      Доғал
                    бұрыш                  бұрыш              бұрыш
425.
 Бұрыш  өлшегішпен  бұрыштардың  түр-
лерін  анықта: 
426.
 Түрлі  бағыттағы  тік,  сүйір  және  доғал  бұ-
рыштардың  әрқайсысынан  4-еуден  сыз.
427.
 37 + 28 
24 + 38 – 49 
72 : 24 + 23 ⋅ 4
73 – 36 
65 – 37 + 28 
22 ⋅ 4 – 88 : 22
428.
 Дүкенге  таңертең  48  кг,  түстен  кейін  одан 
5  кг  кем  қант  әкелінді.  Дүкенге  барлығы 
неше  килограмм  қант  әкелінді?
429.
 2 жұмысшы 2 сағатта 2 кілт жасаса, 4 жұ-
мысшы  4  сағаттa  неше  кілт  жасайды?
1
3
2
4
5
6
8
7

82
Үшбұрыштардың  түрлері
432.
 Үшбұрыштардың  қабырғаларын  салыс-
тыр және олардың бір-бірінен өзгешелігін 
түсіндір:
 
Үш қабырғасы тең болған үшбұрыш тең 
қабырғалы  үшбұрыш  деп  аталады.
Екі  қабырғасы  тең  болған  үшбұрыш 
тең  бүйірлі  үшбұрыш  деп  аталады.
Барлық  қабырғасы  әр  түрлі  болған 
үшбұрыш  әр  түрлі  қабырғалы  үшбұ
-
рыш  деп  аталады.
430
 
28 + 34 
38 + 17 – 24 
64 : 32 + 32 ⋅ 3
82 – 47 
47 – 26 + 35 
25 ⋅ 3 – 51 : 17
431
 
Жүсіп  көшедегі  cу  құбырының  шүмегінен 
босқа  су  ағып  жатқанын  көріп  бекітті. 
Шүмектен  бір  минутта  10  литр  су  босқа 
ақса, 1 сағатта қанша су босқа ағып кетуі 
мүмкін?   
Тең  бүйірлі 
үшбұрыш
Әр  түрлі  қабыр-
ғалы  үшбұрыш
Тең  қабырғалы 
үшбұрыш
3  см
3  см
5  см

см

см

см

см

см

см

83
433.
 Үшбұрыштардың  қабырғаларын  өлше 
және  түрлерін  анықта:
434.
 Әр түрлі қабырғалы, тең бүйірлі және тең 
қа бырғалы  үшбұрыштар  сыз.
435.
 38 – 20 
43 – 23 
34 – 17 
64 – 28
26 – 14 
50 – 26 
47 – 28 
75 – 17
436.
 Махира бір аптада 96 бетті ертегі кітаптың 
34  бетін  оқыды.  Екінші  аптада  да  оқыған 
соң кітаптың 24 беті қалды. Махира екінші 
аптада  кітаптың  неше  бетін  оқыған?
437.
 Төртбұрыштың  екі  бұрышы  тік  болса,  бұл 
төртбұрышты  тік  төртбұрыш  деуге  бола 
ма?  Жауабыңды  дәлелдеп  бер.
438
  46 – 30 
57 – 27 
24 – 16 
57 – 38
34 – 23 
60 – 14 
35 – 19 
83 – 47
439
  48 кг шекердің жартысы 3 кг-дық, қалғаны 
4  кг-дық  қалташаларға  салынды.  Шекер 
неше  қалташаға  салынды?
1
2
3
4
5
6
7
8
9

84
Өткендерді  пысықтау
440.
 
1)
  10  есе  арттыр:  8,  18,  27,  40,  58,  67,  84.
2)
  100  есе  арттыр:  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9, 
10.
441. 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
24 – x = 5 
x + 37 = 52 
47 + x = 74
x – 8 = 25 
42 – x = 25 
x – 57 = 34
442.
 Бағбан егу үшін жүзім бұтағынан 72 кескін 
әзірледі.  Олардың  46-сы  хусайын,  қалға-
ны тайфы. Кескіндердің нешеуі тайфы бұ-
тағынан  әзірленді?  Мәселені  теңдеу  құру 
арқылы  шеш. 
443.
 Бұрыш  өлшегішпен  тік,  сүйір  және  доғал 
бұрыштар  сыз.
444.
 Берілген  фигураны  екі  фигураѓа   
бөл, одан пайда болған фигура-
лар  бірдей  болсын.
445
 
1)
 10  есе  кемейт:  30,  100,  260,  600.
2)
 100  есе  кемейт:  100,  200,  300,  400,
  500,  600,  700,  800,  900,  1000.
446
  Мұрат  таңертең  мектепке  барып,  сабақ-
тан  соң  дүкеннен  нан  сатып  алды.  Со-
дан  кейін  үйіне  қайтты.  Мұнда  ол  үйден 
мектепке  дейін  400  м,  мектептен  дүкенге 
дейін  300  м,  дүкеннен  үйге  дейін  200  м 
жүрді.  Мұрат  жалпы  қанша  жол  басты? 

85
447.
 
Есепте:
100 + 40 + 8 
500 + 50 + 5 
800 + 80
300 + 30 + 3 
700 + 60 + 9 
900 + 9
448. 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
8 ⋅ x = 80 
x : 10 = 80 
100 ⋅ x = 300
x ⋅ 10 = 90 
200 : x = 10 
x : 100 = 7
449. 
Mәдина  96  бетті  кітаптың  ширегін  оқыды. 
Ол кітаптың неше бетін оқып болған? Мә-
селені  теңдеу  құру  арқылы  шеш.
450.
 Тік  төртбұрыш  сыз.  Оның  қарама-қарсы 
тө белерін  қосатын  екі  кесінді  жүргіз.  Пай-
да  бол ған  үшбұрыштардың  түрін  айтып 
бер.
451.
 5  квадрат  қалатындай  етіп  3  шырпыны 
алып  таста.
452 
Teңдеулерді  шеш  және  жауаптарын  тек-
сер:
9 ⋅ x = 90 
x : 14 = 6 
100 ⋅ x = 800
x ⋅ 12 = 96 
91 : x = 7 
x : 100 = 9
453
  Сызба  бойынша  мәселе  құрастыр  және 
оны  шеш:
32  м
9  м
28 
м
Aсхана
Негіз
гі 
бөлмеле
р
Тауықхана

86
1000  ІШІНДЕ  ҚОСУ  ЖӘНЕ  АЗАЙТУ 
АУЫЗША  ҚОСУ  ЖӘНЕ  АЗАЙТУ
Есептеудің  бірінші  тәсілі
454.
 Есептеулерді  түсіндір:
1)
  300 + 500 = 
3  жүздік + 5  жүздік = 8  жүздік = 800  бірлік. 
Демек:
  300 + 500 = 800.
2)
  700 – 300 = 
7  жүздік – 3  жүздік = 4  жүздік = 400  бірлік. 
Демек:
  700 – 300 = 400.
3)
  460 + 70 = 
46 ондық + 7 ондық = 53 ондық = 530 бірлік. 
Демек:
  460 + 70 = 530.
4)
  520 – 60 = 
52 ондық – 6 ондық = 46 ондық = 460 бірлік. 
Демек:
  520 – 60 = 460.
5)
  80 + 60 = 
8  ондық + 6  ондық = 14  ондық = 140  бірлік. 
Демек:
  80 + 60 = 140.
6)
  130 – 50 = 
13  ондық – 5  ондық = 8  ондық = 80  бірлік. 
Демек:
  130 – 50 = 80.
Қосу  және  азайтуда  нөлдермен  аяқ та
-
латын жүздік және ондықтарды он дық
-
тар  және  бірліктермен  орын далатын 
амалдармен  алмастыруға  болады.

87
Есептеудің  екінші  тәсілі
461.
 Есептеулерді  түсіндір:
1)
 540 + 30 = 
  500 + (40 + 30) = 500 + 70 = 570.
 
Демек:
  540 + 30 = 570.
2)
 870 – 50 = 
  800 + (70 – 50) = 800 + 20 = 820.
 
Демек:
  870 – 50 = 820.
455.
  300 + 200 
400 + 60 
70 + 60 
280 + 50
800 – 500 
700 – 40 
80 – 30 
140 – 80
456.
 Дүкенге  260  орамжапырақ  әкелінді.  150-і 
сатылғаннан  кейін  тағы  да  180  орамжа-
пырақ  әкелінді.  Дүкендегі  орамжапырақ 
нешеу  болды?
457.
 Қабырғалары 180 мм және 240 мм болған 
тік  төртбұрыштың  периметрін  дециметр 
және  сантиметрмен  есепте.
458.
 Курант  сағатының  соғуы  сағат 
неше  болса,  сонша  рет  соғады. 
Бір  тәулікте  курант  сағаты  неше 
рет  соғады? 
459
 
500 + 400 
300 + 40 
90 + 40
800 – 400 
600 – 60 
70 – 50
460
 
Қаптағы  күріш  2  кг-дық  20  және  
3  кг-дық  10  қалташаға  бөліп  салынды. 
Қапта  неше  килограмм  күріш  болған?

88
3)
  260 + 40 = 
 
200 + (60 + 40) = 200 + 100 = 300.
 
Демек:
  260 + 40 = 300.
4)
  780 – 400 = 
 
(700 – 400) + 80 = 300 + 80 = 380.
 
Демек:
  780 – 400 = 380.
462.
 520 + 60 
360 + 40 
250 + 200 
320 + 200
880 – 30 
730 – 30 
470 – 300 
260 – 100
463. 
Сурет  негізінде  мәселе  құрастыр  және 
оны  шеш:
464.
 Берілген  кесіндінің  үштен  бір  бөлігі  4  см. 
Берілген  кесіндінің  ұзындығын  тап  және 
оны  сыз.
465.
 Бес 5 көмегімен 31 санын қалай жасауды 
білесің  бе? 
466
 
730 + 40 
230 + 50 
490 + 300 
430 + 200
970 – 60 
620 – 20 
580 – 400 
340 – 100
467
 
Берілген  кесіндінің  ширегі  2  см.  Берілген 
кесіндінің  ұзындығын  тап  және  оны  сыз. 
300
 
м
200
 
м
280
 
м

89
240 + 80,  240 – 80  көрінісіндегі  өрнектер
468.
 Есептеулердің  екі  тәсілін  түсіндір:
1)
 
1-тәсіл:
  230 + 80 = 23  ондық + 8  ондық  =
= 31  ондық = 310  бірлік = 310.
2-тәсіл:
 
230 + 80 = (230 + 70) + 10 = 300 + 10 = 310.
                        70    10
2)
 
1-тәсіл:
  230 – 80 = 23  ондық – 8  ондық =   
= 15  ондық = 150  бірлік = 150.
2-тәсіл:
  230 – 80 = (230 – 30) – 50 = 200 – 50 = 150.
                          30    50
469.
  170 + 60 
380 + 40 
590 + 30 
x : 5 = 15
230 – 50 
420 – 30 
650 – 80 
x ⋅ 5 = 15
470.
 Сурет  негізінде  қосу  мен  азайтуға  тиісті  
мәселе  құрастыр  және  оны  шеш:
471.
 Берілген  тік  төртбұрыштардың  периметр-
лері  мен  аудандарын  тап:
  450  сум
200  сум

90
320 + 250  көріністегі  өрнектер
475.
  Есептеуді  түсіндір:  320     +     250 = 
                                                     300    20     200    50
320 + 250 = (300 + 200) + (20 + 50) = 500 + 70 = 570.
Жүздіктер  жүздіктерге,  ондықтар  он-
дықтарға  қосылады.
476. 
Сызба  бойынша  мәселе  құрастыр  және 
оны  шеш:
Tашкент
Самарқант
Бұхара
320 
км
270 
км
472.
 Тасбақа  таңертең  17  метрлік  тереңдікке 
түсіп кетті. Әр күні күндіз 5 метрге көтері-
леді, ал түнде 2 метрге сырғанап төменге 
түседі.  Тасбақа  неше  күнде  тереңдіктен 
шығады?
473
 
150 + 80 
360 + 70 
570 + 40 
x ⋅ 4 = 24
240 – 60 
430 – 50 
660 – 70 
x : 4 = 24
474
 
Екі  сағатта  «Нексия»  160  км,  «Ласетти» 
одан  20  км  артық,  ал  «Mатиз»  «Нексия-
дан»  40  км  кем  қашықтықты  басып  өтті. 
Әр автокөлік бір сағатта қанша қашықтық-
ты  басып  өткен?     

91
580 – 350  көріністегі  өрнектер
481.
 Есептеуді  түсіндір:  580     –     350 = 
                                          500   80     300   50
580 – 350 = (500 – 300) + (80 – 50) = 200 + 30 = 230
Жүздіктер  жүздіктерден,  ондықтар  он
-
дық тардан  азайтылады.
482.
 250 – 130 
460 – 250 680 – 450
370 – 240 
530 – 310 890 – 560
483.
 Бидондағы  сүт  бес  3  литрлік  және  бес 
5  литрлік  банкаларға  құйылды.  Бидонда 
қанша  сүт  болған?
477.
  150 + 130 
360 + 210 
83  –  48 : 3
240 + 120 
430 + 380 
76 : 4  +  38
478.
 Ағаш түбінен бастап бір бағытта әрқайсы-
сының арасы 1 м-ден 10 жаңғақ қойылған. 
Тиін  10  рет  қатынап,  барлық  жаңғақты 
ағаш  түбіне  біреулеп  тасып  алуы  үшін 
қанша  арақашықтықты  басып  өтуі  керек?
479
  130 + 120 
350 + 240 
94  –  56 : 4
260 + 130 
420 + 360 
84 : 7  +  69
480
 
Әнуар  дүкеннен  150  сумға  1  қарындаш, 
250  сумға  1  қаламсап  және  әрқайсысы 
250 сумнан 2 дәптер алды. Әнуар барлы-
ғы  қанша  сум  жұмсаған?

92
Рим  цифрлары
488.
 Отандасымыз  Мұхамед  ибн  Мұса  әл-Хо-
резми  араб  тілінде  жазған  туындысында 
10  цифрдан  пайдаланып  қалаған  санды 
жазуға болатынын көрсетіп берген. Мәсе-
лен:  3,  10,  38,  100,  124,  209,  457,  680,  869, 
999,  1000.  Сондықтан  бұл  цифрлар  араб 
цифрлары  деп  аталады.
Ертедегі  Римде  I = 1,  V = 5,  X = 10,  L = 50, 
C = 100, D = 500, M = 1000 кө ріністегі цифр
-
лар пайдаланылған. Бұл цифрлар рим 
цифрлары  деп  аталады.
484.
 Арық  бойындағы  30  м  жерге  қатарлас-
тырып  6  жаңғақ  көшеті  егілетін  болды. 
Ағаш тар дың  арасы  неше  метрден  болуы 
керек?
485.
 Екі  шопан  кездесіп  қалды.  Біріншісі  екін-
шісіне:  «Егер  сен  маған  бір  қойыңды 
бер сең, менің қойым сенікінен екі есе көп 
болады», – деді. Екіншісі біріншісіне: «Жақ-
сысы  сен  маған  бір  қойыңды  бер.  Сонда 
қойымыз  тең  болады», – деді.  Оларда  не-
шеу ден  қой  болған?
486
 
380 – 160 
560 – 340 
740 – 630
450 – 230 
670 – 420 
990 – 870
487
 
Қаптағы  ұн  он  3  кг-дық  және  сегіз  5  кг-
дық  қалташаларға  салынды.  Қапта  неше 
килограмм  ұн  болған? 

93
Салмақ  өлшем  бірліктері.  Килограмм.  Грамм
495.
 Салмақтардың  салыстырылуын  түсіндір:
5  кг    4  кг          5  кг    6  кг        5  кг    5  кг
Кіші  рим  цифры  үлкен  рим  цифрынан 
оңда  жазылса,  олар  қосылады. 
Мәселен:  VI = 5+1 = 6,  XII = 10 + 2 = 12, 
CXV = 100 + 10 + 5 =  115.
Егер  сол  жағында  жазылса,  азайтылады: 
IV = 5 – 1 = 4,  IX = 10 – 1 = 9,  XC = 100 – 10 = 90.
489.
 Төмендегі  сандарды  рим  цифрынан  пай-
даланып  жаз:  23,  37,  148,  285,  692,  893, 
968
490.
 140 + 250 
300 + 440 
430 + 370
430 – 360 
740 – 570 
540 – 260
491.
 3,  0,  7  цифрларынан  пайдаланып,  мүмкін 
болған  барша  2  таңбалы  сандарды  жаз.
492.
 2  шырпының  орнын  өзгертіп,  теңдеуді  тү-
зет.  Жаттығуды  екі  тәсілмен  орында.
VII  –  II = II
493
  120 + 150 
400 + 320 
340 + 160
240 – 120 
370 – 280 
420 – 380
494
 
Жылдың  әрбір  айын  тәртіп  бойынша  рим 
цифрымен  өрнекте. 
Үлгі:
  Қаңтар – I.
><=

94
Грамм  (г)  –  салмақтың  негізгі  өлшем 
бірлігі.  Денелердің  салмағын  өлшеуде 
килограмм  (кг)  өлшем  бірлігінен  де 
пайдаланылады: 
1  кг  =  1000  г.
496.
 Таразы  тастарын  көріп  ал:
          5  кг              2  кг        1  кг        500  г        200  г    100  г
497.
 500  г + 500  г 
500  г + 100  г + 100  г
500  г + 200  г 
500  г + 200  г + 200  г + 100  г
Үлгі:
  500  г + 500  г = 1000  г = 1  кг
498.
 Таразыға  қойылған  жемістердің  сал мақ-
тарын  анықта:
 
499.
 Теңдеулерді  шеш:
14 + x = 28 
200 + x = 500 
120 + x = 360
x + 27 = 47 
x + 300 = 800 
x + 240 = 790

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет