Оқулық Үшінші басылым Өзбекстан Республикасы Халыққа білім беру

С.  БУРХАНОВ,  У.  XУДАЯРОВ,  Қ.  НАРҚҰЛОВА
 
Жалпы  орта  білім  беретін  мектептердің 
3-сыныбына  арналған  оқулық
Үшінші  басылым
Өзбекстан  Республикасы  Халыққа  білім  беру 
министрлігі  бекіткен
«ШАРҚ»  БАСПА-ПОЛИГРАФИЯ 
АКЦИОНЕРЛІК  КОМПАНИЯСЫ 
БАС  РЕДАКЦИЯСЫ
ТАШКЕНТ – 2016

Жауапты  редактор: 
Акбар  Бахрамов   –  физика-математика 
ғылымдарының  кандидаты.
Пікір  білдірушілер:
Барно  Абдуллаева – Низами  атындағы  ТМПУ  кафедра 
меңгерушісі,  педагогика  ғылымдары  докторы, 
профессор; 
Назира Ахмедова – Республикалық білім беру орталығының 
Бастауыш  білім  беру  бөлімінің  бастығы; 
Ділназа Якубова – Наманган облысы Yшќорған ќаласындағы  
34-ММЖМ  бастауыш  сынып  мұғалімі.
ISBN 978-9943-26-501-1
                                       
  Шартты  белгілер:
1,
 
2,
 
3
 
...
 – ауызша  орындалатын  жаттығулар
1,
 
2,
 
3
 
...
 – жазбаша  орындалатын  жаттығулар
–  бос  торкөздің  орнына  >,  <, = белгі лері-
  нен  сәйкесін  қой
–  дәптеріңе  көшіріп  жаз  және  есіңде
  сақта! 
–  сөзжұмбақтар,  қосымша  жаттығулар
 
–  үйде  орындалатын  жаттығулар
–  сабақ  аяқталды
><=
Республикалық  мақсатты  кітап  қорының  қаржылары 
есебінен  басылды. 
УДК:  51.(075)
КБК  22.1
 
Б  94
©  Бурханов  С.,  Худаяров  У.,  Нарқұлова  Қ.,  2012,  2014,  2016.
©  «Шарқ»  БПАК  Бас  редакциясы,  2012,  2014,  2016.

3
ЖҮЗДІК
 
2-СЫНЫПТА  ӨТКЕНДЕРДІ  ҚАЙТАЛАУ 
Екі  таңбалы  сандарды  таңбадан  өтіп  қосу 
1.
  Шешуін  түсіндір: 
  18 + 7 
34 + 6 
67 + 29
1-тәсіл.
  Бөлшектеп  қосу:
    18 + 7 =                   34 + 6 =                   67   +   29 = 
     
                                                                                                                   
                                                                                                     
                                     
 
10    8 
30   4 
60  7    20  9
8 + 7 = 15 
4 + 6 = 10 
60 + 20 = 80
10 + 15 = 25   
30 + 10 = 40 
7 + 9 = 16
 
80 + 16 = 96
2-тәсіл.
  Баған  түрінде  қосу:
2.
  Қолайлы  тәсілмен  шеш:
28 + 7 
53 + 27 
49 + 48 
76 + 17 + 4
74 + 9 
38 + 15 
64 + 29 
27 + 38 + 9
18
 
7
+
34
6
+
67
29
+
25
40
96

4
  3. 
Сурет негізінде мәселе құрастыр және оны 
шеш:
   
  4.
  Әрбір  фигурада  неше  кесінді  бар?
  5.
 
Нигара  дүкеннен  8  түзу  сызықты  және  
одан  5-еу  көп  торкөз  дәптер  сатып  алды. 
Нигара  барлығы  неше  дәптер  сатып 
алды?
  6.
  Фигурадан  30 квадратты санап  бе - 
ре    аласың    ба?
  7
  47 + 7 
36 + 14 
54 + 37 
65 + 28 + 7
65 + 9 
45 + 17 
78 + 19 
48 + 27 + 8
  8
 
Бақтағы  бір  түп  қарааладан  38  кг,  ал  екін-
шісінен  9  кг  көп  өнім  алынды.  Барлығы 
неше  килограмм  қараала  теріп  алынған?
    28  м          14  м  артық      Барлығы  – ?  м
1
2
3
4

5
Екi  таңбалы  сандарды  таңбадан  өтіп  азайту
  9.
 
Шешуін  түсіндір: 
40 – 6 
74 – 9 
86 – 28
1-тәсіл.
  Бөлшектеп  азайту:
 
40 – 6 =   
74 – 9 =   
86 – 28 = 
                                                                                                                               
                                                                                                                 
      30  10 
4   5 
20   8
10 – 6 = 4 
74 – 4 = 70 
86 – 20 = 66
30 + 4 = 34 
70 – 5 = 65 
66 – 8 = 58
2-тәсіл.
  Баған  түрінде  азайту:
10.
  Қолайлы  тәсілмен  шеш:
20 – 7 
54 – 8 
67 – 28 
73 – 17 + 9
70 – 4 
83 – 6 
95 – 49 
86 – 32 + 7
11. 
Сурет негізінде мәселе құрастыр және оны 
шеш:
                    72  кг                          45  кг                ?  кг 
12. 
Кесінділердің  ұзындығын  өлше.  AB  кесін-
дісі 
CD
  кесіндісінен  неше  миллиметр  қыс-
қа?
                             A                                                 B
                   C                                                                      D
40
 
6
–
74
9
–
86
28
–
34
65
58

6
Жақшалы  өрнектер
17.
 
Шешуін  түсіндір: 
73 – (41 – 29) – (27 + 18) = 16 
Жақшалы өрнектерде ең алдын жақша 
ішіндегі амал, одан соң басқа амалдар 
солдан  оңға  қарай  тәртіп  бойынша 
орындалады.
18.
  72 – (18 + 15) 
82 – (16 + 8) – (18 + 7)
(32 – 23) + 17 
68 + 17 – (47 + 8) – (25 – 9)
1
3
13.
 
Зумрад  бірінші  аптада  62  бетті  кітаптың 
28  бетін,  ал  қалғанын  екінші  аптада  оқып 
тауысты.  Зумрад  екінші  аптада  бірінші  ап-
тадағыға  қарағанда  неше  бет  артық  оқы-
ды?
14. 
Сағаттың  сыртын  әрбір  бөлінген 
сандардың  қосындысы  бірдей  бо-
латын  етіп  6  бөлекке  бөл.
15
 
30 – 8 
33 – 7 
53 – 26 
67 + 28 – 19
90 – 6 
74 – 9 
86 – 37 
95 – 47 + 26
16
 
Бірінші  дүкенге  53  кг,  ал  екінші  дүкенге 
одан  15  кг  кем  ет  әкелінді.  Екі  дүкенге 
барлығы  неше  килограмм  ет  әкелінген?
2
4
73
12
–
61
41
29
–
12
27
18
+
45
61
45
–
16

7
3
1
2
4
5
6
8
7
19. 
Батырда 24 жаңғақ бар. Інісіндегі жаңғақтар 
оныкінен 8 дана кем. Ағалы-ініліде барлығы 
неше  жаңғақ  бар? 
Шешу  жоспары: 
1)
  Інісіндегі  жаңғақтардың  саны  —  24 – 8
2)
  Барлық  жаңғақтардың  саны  —  24 + (24 – 8)
Шешуi:
24 + (24 – 8) = 24 + 16 = 40
Жауабы: 
40  жаңғақ.
20. 
Бірінші  жүйектен  35  кг,  ал  екіншісінен 
одан  9  кг  көп  сәбіз  жинап  алынды.  Екі 
жүйектен  барлығы  неше  килограмм  сәбіз 
жиналған? 
21. 
Бұрыш өлшегіш көмегімен тік бұрыштарды, 
тік  бұрыштан  кіші  бұрыштарды,  тік 
бұрыштан  үлкен  бұрыштарды  анықта:
22.
  9  шырпыдан  3-еуінің  әрқайсысы  3  бөлікке 
бөлінсе,  барлық  шырпылар  саны  қанша 
болады?
23
  37 – (14 + 15) 
87 – (36 – 9) + 23
49 – (54 – 17) 
28 + 19 – (27 – 8) 

8
1
2
3
4
Қосудың  топтау  заңы
25.
 
Қосылғыштардың  орындары  қалай  алма-
сатынын  және  шешілуін  түсіндір:
5 + 6 = 6 + 5 = 11
24 + 16 = 16 + 24 = 40
7 + 8 + 5 = 8 + 7 + 5 = 5 + 7 + 8 = 5 + 8 + 7 = 20
Қосылғыштардың  орындары  алмас
-
қанмен  қосынды  өзгермейді. 
26. 
Шешуін  түсіндір:
23 + 18 + 7 = (23 + 7) + 18 = 30 + 18 = 48
34 + 8 + 26 + 12 = (34 + 26) + (12 + 8) = 60 + 20 = 80
Қосылғыштардың  орындарын  алмас
-
ты ру  арқылы  оларды  топтарға  бөліп 
қосу  мүмкін.
27.
  Топтарға  бөліп  қосу:
12 + 7 + 8 
21 + 46 + 19 
38 + 7 + 12 + 23
14 + 9 + 6 
35 + 17 + 25 
9 + 26 + 14 + 41
28.
 
Көпбұрыштардың аттарын атап бер. Олар-
дың  әрқай сы сында  неше  қабырға,  бұрыш 
және  төбе  бар?
24 
Бақшадан  43  қарбыз  және  одан  6-ау  кем 
қауын  жиналды.  Барлығы  неше  қарбыз 
және  қауын  жиналды?

9
29. 
Aзизде 18, Діларамда одан 7-еу артық, ал 
Хуршидада Діларамдағыдан 12 артық дәп-
тер  бар.  Хуршидада  неше  дәптер  бар?
30.
  4-тен  9-ға  дейінгі  сан дар ды 
үшбұрыштың  әрбір  қабырға-
сындағы  сан дар дың  қосын-
дысы 17-ге тең болатын етіп 
бос  шең берлер  ішіне  орна-
ластыр.
31
  6 + 9 + 4 
14 + 17 + 6 
27 + 8 + 3 + 32
8 + 7 + 2 
25 + 26 + 5 
4 + 38 + 6 + 12
32
 
Бірінші  қапта  37  кг,  ал  екінші  қапта  одан 
8  кг  артық,  ал  үшінші  қапта  екіншідегіден 
3  кг  артық  картоп  бар.  Үшінші  қапта  неше 
килограмм  картоп  бар?
1
2
3
Саннан  қосындыны  азайту
33.
 
Шешуін  түсіндір:
76 – (24 + 18) = 76 – 42 = 34
34.
  25 – 7 + 5 
64 – 18 + 9 
82 – 27 + 39
25 – (7 + 5) 
64 – (18 + 9) 
82 – (27 + 39)
35. 
Спорт  сайысына  34  оқушы  қатысты.  15-і 
жүгіру,  8-і  қашықтыққа  секіру,  қалғандары 
биіктікке  секіру  бойынша  қатысты.  Биіктік-
ке  секіруге  неше  оқушы  қатысқан? 

10
Шешу  жоспары:
 
1)
  Жүгіру  мен  ұзындыққа  секіру  бойынша 
қатысқан  оқушылар  —  15 + 8
2)
  Биіктікке  секіру  бойынша  қатысқан  оқу-
шылар  саны  —  34 – (15 + 8)
36. 
Сурет негізінде мәселе құрастыр және оны 
шеш:
15  кг
6  кг
Әкелінді            Қалды          Сатылды
3  кг
? кг 
37.
 
12 дойбы тасын әрбір қатарда 5-еуден үш 
қатарға  орналастыр.
38
  19 – 8 + 9 
48 – 12 + 7 
73 – 38 + 25
19 – (8 + 9) 
48 – (12 + 7) 
73 – (38 + 25)
39
 
Бақта  60  түп  ағаш  бар.  Олардан  25  түбі 
алма,  17  түбі  өрік,  ал  қалғандары  шабда-
лы  ағашы.  Бақта  неше  түп  шабдалы  аға-
шы  бар?
Саннан  айырманы  азайту
40.
 
Шешуін  түсіндір:
18 – (12 – 5) = 18 – 7 = 11
18 – 12 – 5 = 6 – 5 = 1

11
41.
  14 – (8 – 6) 
32 – (14 – 9) 
82 – (36 – 27)
14 – 8 – 6 
32 – 14 – 9 
82 – 36 – 27
42. 
Дастарқандағы  жеміс  сауыттарында  16 
алма  бар  еді.  Содан  9-ы  желін ген  соң 
жеміс  сауыттарындағы  алма лардың  са-
нын  20-ға  жеткізу  үшін  тағы  неше  алма 
керек?
Шешу  жоспары:
 
1)
 Жеміс  сауыттарында  қалды  —  16 – 9
2)
 Тағы  да  керек  —  20 – (16 – 9).
43.
 
1-қатардағы әр кескіннің 2-қатардағы тиісті 
кескіннен  айырмашылығы  неде?
1
2
3
4
5
6
44. 
Сыныпта  18  ұл  бала  және  17  қыз  бала 
бар. 7 ұл баладан тыс барлық ұл балалар 
футбол  үйірмесіне  қатынасады.  Сыныпта-
ғы оқушылардан не шеуі футбол үйірмесіне 
қатынас пайды?
45.
 
Берілген  фигурада  неше  квадрат 
бар?  Шырпылар дың  қайсысын 
алып  тастасақ,  4  квадрат  қалады.
46
 
12 – (7 – 5) 
47 – (23 – 6) 
94 – (45 – 28)
12 – 7 – 5 
47 – 23 – 6 
94 – 45 – 28

12
Көбейту  және  бөлу  арасындағы  байланыс
48.
 
Сурет  негізінде  көбейту  мен  бөлуге  тиісті 
3  түрлі  мәселе  құрастыр  және  оны  шеш:
1)
  4  тәрелкенің  әрқайсысында  3-еуден 
алма  бар.  Барлық  алма  қанша?
Шешуі:
 
3 ⋅ 4 = 12. 
Жауабы:
  12  алма.
2)
 12 алма 4 тәрелкеге теңдей бөлінді. Әр 
тәрелкеде  нешеуден  алма  бар? 
Шешуі:
 
12 : 4 = 3. 
Жауабы:
  3-еуден  алма.
3)
  12  алма  тәрелкелерге  3-еуден  қо - 
йылды.  Алмалар  неше  тәрелкеге  қойыл¬ан? 
Шешуі:
 
12 : 3 = 4. 
Жауабы:
  4  тәрелке.
Екі  санның  көбейтіндісі  көбейткіш
-
тердің біріне бөлінсе, екінші көбейткіш 
жаса лады.
49.
  Торкөздер  орнына  тиісті  сандарды  тауып 
қой:
3 ⋅   = 18 
54 :   = 6 
 : 8 = 7
 ⋅
 9 = 72 
81 :   = 9 
 : 7 = 8
47
 
Дүкенде түстен кейін қалған 54 балмұздақ-
тан  38-і  сатылды.  Егер  таңертең  дүкенге 
100  балмұздақ  әкелінген  болса,  күні  бойы 
неше  балмұздақ  сатылған? 

13
50.
  Сурет  негізінде  көбейту  мен  бөлуге  үш 
түрлі  мәселе  құрастыр  және  оны  шеш:
51. 
Кез  келген  көріністегі  үшбұрыш,  төртбұ-
рыш  және  бесбұрыш  сыз. 
52.
 
1-ден  9-ға  дейінгі  сандарды  тор-
көздерге  қой.  Қатары  мен  ба ғаны 
бойынша  сандар  қосын дысы  15-
ке  тең  болсын.
53
 
2 ⋅   = 14 
48 :   = 8 
 : 5 = 8
 ⋅
 6 = 54 
56 :   = 7 
 : 9 = 7
54
 
Сурет  негізінде  көбейту  мен  бөлуге  тиісті  
3  түрлі  мәселе  құрастыр    және  оны  шеш: 
0  және  1  сандарының  қатысуымен  көбейту
55.
  Шешуін  түсіндір:
0 ⋅ 7 = 0 
0 ⋅ 53 = 0 
5 ⋅ 0 = 0 
99 ⋅ 0 = 0
0  саны  кез  келген  санға  көбейтілсе 
немесе кез келген сан 0-ге көбейтілсе, 
0  шығады.

14
56.
  Шешуін  түсіндір:
1 ⋅ 9 = 9 
1 ⋅ 72 = 72 
6 ⋅ 1 = 6 
84 ⋅ 1 = 84
1  саны  кез  келген  санға  көбейтілсе 
немесе кез келген сан 1-ге көбейтілсе, 
сол  санның  өзі  жасалады.
57.
  0 ⋅ 6 + 27 ⋅ 1 
27 : 3 + 24 ⋅ 1 – 26 
1 ⋅ 7 – 79 ⋅ 0 
6 ⋅ 8 + 0 ⋅ (62 – 26)
58.
  Гүлзардан  Шахназа  7,  Ділназа  одан  үш 
есе  көп  гүл  терді.  Гүлзардан  жалпы  неше 
гүл  үзілген?
59.
  0 ⋅ 25    4 ⋅ 1 
3 ⋅ 0 + 27    57 ⋅ 0 + 0 ⋅ 35
43 ⋅ 0    0 ⋅ 8 
10 ⋅ 1 – 4    1 ⋅ 36 – 28 ⋅ 1
60.
  Шеңбер  және  дөң ге лектің  радиусы  мен 
диаметрлерін  мил ли метр  есебімен  өлше. 
A
C
B
O
O
A
B
C
61.
  12  дойбы  тасын  әрбір  қатарға  төртеуден 
төрт  қатарға  орналастыр.
62
  5 ⋅ 0 + 1 ⋅ 9 
3 ⋅ 9 + 24 ⋅ 1 – 18 
6 ⋅ 1 – 8 ⋅ 0 
(73 – 34) ⋅ 1 + 57
63
 
Қауынның  салмағы  6  кг,  әңгелектің  сал-
мағы  одан  4  кг  кем.  Қауынның  салмағы 
әңгелектікінен  неше  есе  артық?
><=

15
0-дi  санғa,  санды  1-ге  және  санның  өзiн 
өзіне  бөлу
64.
  Шешуін  түсіндір:
1)
  0 : 8 = 0 
0 : 67 = 0 
7 : 0 
83 : 0
0-ді  кез  келген  санға  бөлгенде  0  шы-
ғады.  Санды  0-ге  бөлуге  болмайды!
2)
  9 : 1 = 9 
17 : 1 = 17 
78 : 1 = 78
Кез  келген  санды  1-ге  бөлгенде  бө-
лінгіш  санның  өзі  шығады.
3)
  8 : 8 = 1 
16 : 16 = 1 
100 : 100 = 1
Кез келген санның өзін өзіне бөлгенде 
1  саны  шығады.
65.
  0 : 38 
48 : 0 
3 : 1 : 3 
23 : 1 – 0 : 99
25 : 1 
81 : 81 
0 : 7 : 6 
59 : 59 + 59 : 1
66.
  Бір-бірінен  100  м  қашықтықтағы  екі  оқушы 
бір-біріне  қарай  жүре  бастады.  1-оқушы 
25 м  жүргенде,  екіншісі  35  м  жүрді.  Олар-
дың  арасындағы  қашықтық  неше  метр?
67.
  72 : 8 + 8 : 1 ⋅ 9 
36 : 4 + 27 ⋅ 1 – 23 : 23 
(6 ⋅ 9 – 24 : 4) : 1 
7 ⋅ 8 + 0 : (58 – 46) – 47
68. 
Циркульден пайдаланып радиусы 2 см жә - 
не  3  см  болған  шеңбер  және  дөңгелек  сыз.

16
Көбейткіштердің  орын  алмастыру  қасиеті
72.
  Шешуін  түсіндір:
3 ⋅ 8 = 24 
8 ⋅ 3 = 24 
Дeмек:
  3 ⋅ 8 = 8 ⋅ 3
Көбейткіштердің  орындарын  алмас
-
тыр ғанмен  көбейтінді  өзгер мейді.
73.
  Көбейткіштердің  орнын  алмастырып  шеш:
2 ⋅ 3 
7 ⋅ 8 
4 ⋅ 9 + 3 ⋅ 8 
7 ⋅ 9 – 6 ⋅ 8
3 ⋅ 8 
9 ⋅ 6 
5 ⋅ 8 – 4 ⋅ 7 
6 ⋅ 7 + 3 ⋅ 9
Үлгі:
  2 ⋅ 3 = 3 ⋅ 2 = 6.
74. 
Жүзімдіктен 3 себет хусайын және 2 жәшік 
тайфы  жүзім  теріп  алынды.  Әр  себеттегі 
хусайын 6 кг, әр жәшіктегі тайфы 8 кг. Бар-
лығы  неше  килограмм  жүзім  теріп  алын-
ған?
75. 
Ұзындығы 6 см 6 мм және 9 см 8 мм бол-
ған  екі  кесінді  сыз.
69.
  Шерзат бірінші қабаттан екінші қабатқа кө-
терілу үшін 18 баспалдақты басып өтті. Ол 
екінші қабаттан төртінші қабатқа шыққанша 
тағы неше баспалдақ басып өтуі керек? Бі-
ріншіден алтыншы қабатқа шыққанша ше? 
70
 
53 : (37 + 16) : 1 ⋅ 8 
42 : 6 + 0 : 3 + 58 : 1 ⋅ 1 
(63 : 7 + 8 ⋅ 6) : 57 
9 ⋅ 5 + 9 : (67 – 58) – 29
71
 
Дүкеннен  4  қорап  шыны  ыдыстар  сатып 
алынды. Әр қорапта 1 шәйнек және 6 кесе 
бар.  Жалпы  неше  ыдыс  сатып  алынған?

17
Көбейту  және  бөлу  кестелері
79.
 
Кестелердi  пайдалануды  үйрен. 
1)
  Көбейту  кестесі:
76.
  24  метрлi  арқан  теңдей  үш  жерінен  кесіл-
се,  әр  бөлегінің  ұзындығы  неше  метрден 
болады?
77
  Кесте  бойынша  мысалдар  құрастыр  және 
оларды  шеш:
Қосылғыш
23
7
 
⋅
 
5
4
 
⋅
 
8
8
 
⋅
 
3
3
 
⋅
 
9
Қосылғыш
6
 
⋅
 
8
43
6
 
⋅
 
7
5
 
⋅
 
9
7
 
⋅
 
8
Үлгі:
  23 + 6 ⋅ 8 = 23 + 48 = 71.
78 
Қапта 40 кг картоп бар еді. 8 аптадан кейін 
қапта  16  кг  картоп  қалды.  1  аптада  неше 
килограмнан  картоп  жұмсалған?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2
3
⋅
2
3
4
6
8
12
10
15 18
14
21
16
24
18
27
12
4
5
6
7
8
9
5
6
7
8
9
10
12
14
16
18
15
18
21
24
27
16
20
24
28
32
36
20
25
30
35
40
45
24
30
36
42
48
54
28
35
42
49
56
63
32
40
48
56
64
72
36
45
54
63
72
81
12
4
8
9
6

18
2)
  Бөлу  кестесі:
80. 
48 + 8 ⋅ 5 
7 ⋅ 8 – 38 
63 : 7 + 8 ⋅ 9
54 – 18 : 2 
27 : 3 + 74 
6 ⋅ 8 – 72 : 8
81. 
24 алма және 16 алмұрт 4 жеміс сауытына  
бірдей  бөлініп  дастарқанға  қойылды.  Әр 
сауытқа  нешеуден  алма  және  нешеуден 
алмұрт  қойылған?  Әр  сауытта    нешеуден 
жеміс  бар? 
82.
 
Aрифметикалық  амалдар  жәрдемінде, 
3    5  санынан  төмендегі  сандарды  жаса: 
a)  2-ні,  ә)  4-тi,  б)  11-ді.
83
 
5 ⋅ 9 – 27 
43 – 27 : 3 
72 : 8 + 7 ⋅ 8
36 : 4 + 68 
56 + 4 ⋅ 9 
6 ⋅ 7 – 63 : 9
84
 
Барно  9  жаста,  әжесі  63  жаста.  Әжесінің 
жасы Барнонікінен неше есе артық? Әжесі 
немересінен  неше  жас  үлкен?
4
6
6
9
8
12
10
15 18
14
21
16
24
18
: 2
27
: 3
12
8
10
12
14
16
18
12
15
18
21
24
27
16
20
24
28
32
36
20
25
30
35
40
45
24
30
36
42
48
54
28
35
32
40
56
64
72
36
45
63
72
81
: 4
: 5
: 6
: 7
: 8
: 9
2
3
4
5
6
7
8
9
42 48 54
49
56
63

19
Санның  үлесін,  үлесі  бойынша
санның  өзін  табу
85.
  1)
  Taспа  ұзындығының  жартысын  тап:
Шeшуi: 
12 : 2 = 6  (см).       
Жауабы:
  6  см. 
Санды  екіге  бөлгенде  пайда  болған 
сан сол санның екіден бір үлесі неме
-
се  жартысы  деп  аталады.
2)
  Taспа  ұзындығының  үштен  бір  үлесін 
тап:
Шeшуi: 
12 : 3 = 4  (см).       
Жауабы:
  4  см.
 
Санды  үшке  бөлгенде  пайда  болған 
сан  сол  санның  үштен  бір  үлесі  делі
-
неді.
3)
  Taспа  ширегінің  ұзындығын  тап:
Шeшуi: 
12 : 4 = 3  (см).         
Жауабы:
  3  см.
Санды  төртке  бөлгенде  пайда  болған 
сан  сол  санның  төрттен  бір  үлесі  не-
месе  ширегі  деп  аталады.
12  см
Үштен  бір  үлесі Үштен  бір  үлесі Үштен  бір  үлесі
4  см
4  см
4  см
12  см
Ширегі
Ширегі
Ширегі
Ширегі
3  см
3  см
3  см
3  см
12  см
Жартысы
6  см
6  см
Жартысы

20