Оқулық Түзетілген және толықтырылган екінші басылым 1-кітап алматы, 2004 ббк28. 86 я 73 р 12

( г р е к ш е e n d o - і ш к і, c h o n d r o s -

жүктеу/скачать 23,05 Mb.

Pdf көрінісі

бет	83/369
Дата	27.11.2023
өлшемі	23,05 Mb.
	#129210
түрі	Оқулық

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 369

С ү й е к т ү з у ш і т і н т а м ы р л а р ы м е н б і р г е ш е м і р ш е к қ а б а т ы н а е н е о т ы р ы п , а л д ы н а л а і з б е с т е н г е н

( г р е к ш е e n d o - і ш к і, c h o n d r o s -
ш е м і р ш е к ) т а м ы р л а р ы б а р ш е м і р ш е к б а с т а м а л а р ы н ы ң і ш і н д е ж ү р е д і .
С ү й е к т ү з у ш і т і н т а м ы р л а р ы м е н б і р г е ш е м і р ш е к қ а б а т ы н а е н е о т ы р ы п ,
а л д ы н
а л а
і з б е с т е н г е н
ш е м і р ш е к т і
б ү з ы п ,
с ү й е к т і ң
ш е м і р ш е к т і ң
м о д е л і н і ң о р т а л ы ғ ы н д а с ү й е к т е н у н ү к т е с і н т ү з е д і . Э н д о х о н д р а л д ы
с ү й е к т е н у ү р д і с і н і ң о р т а л ы қ т а н ш е т к е к а р а й т а р а л у ы
к е м ік с у й е к зо т ы н
т ү з у г е ә к е л е д і . Ш е м і р ш е к с ү й е к к е т і к е л е й а й н а л м а й д ы , о л б ү з ы л ы п ,
ж а ң а , с ү й е к т і н і м е н а л м а с а д ы .
Сүйек тенудің сипаты мен реті де организмнің қоршаған ортага
бейімделінуіне байланысты.
Балаларда, жас өспірімдерде, тіпті ересектерде косымша сүйектену
аралшықтары пайда болып, олардан бұлшықеттер мен байла-
ныстырғыштардың бекуінен ауырлық түсетін сүйектің бөліктері
сүйектенеді, олар
а п о ф и з д е р

деп аталады. Мысалы, ортан жіліктің
ұршығы немесе тек ересектерде ғана сүйектенетін бел омыртқалар
өсінділеріндегі қосымша нүктелер.
Сондай-ақ сүйектің қүрылысына байланысты сүйектену сипаты да
оның қызметіне байланысты. Мәселен, негізінен кеуек сүйек затынан
түратын сүйектер мен сүйек бөліктері де (омыртқа, төс, білезік және
тілерсек сүйектері, жілік сүйектердің эпифиздері және баскалары)
эндохондралды жолмен сүйектенеді де, ал әрі кеуек әрі тығыз заттан
құралған сүйектер мен олардың бөліктері (бассүйектің негізі, жілік
сүйектердің диафиздері және т. б.) эндо- және перихондралды суйек
тену жолдарымен дамиды.
Адамның біркатар сүйектері жануарларда жеке болатын сүйек-
тердің қосылуының өнімі болып табылады. Осы косылу үрдісінің
көрінісі ретінде мүндай сүйектердің дамуы мөлшері мен орналасқан
жері жағынан қосылған сүйектерге сәйкес келетін сүйектену ошақ-
73

тарының есебінен жүреді. Мәселен, адамның жауырын сүйегі қара-
пайым құрлықта тіршілік ететін омыртқалылардың иық белдеуіне
қатысатын екі сүйектен (жауырын мен коракоид) дамиды. Осыған
сәйкес жауырындағы негізгі сүйектену ядроларынан баска онын
тұмсық тәрізді өсіндісінде (бұрынғы коракоид) сүйектену ошақтары
пайда болады. Үш сүйектен қосылатын самай сүйегі сүйек ядро-
ларының үш тобынан сүйектенеді. Сөйтіп, әрбір сүйектің сүйектенуі,
оның филогенезінің функциялық даму үрдісін бейнелейді.

жүктеу/скачать 23,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 369