Оқушылардың өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары
жүктеу/скачать 17,31 Kb.
|
анатомия2
|
Оқушылардың өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары. 1.Өсу мен дамудың көрсеткіштері. Организмнің негізгі 3 дене көрсеткіші бар(өсу мен даму): 1) бойы; 2) салмағы; 3) кеуде шеңбері.(бас шеңбері) 2. Дамудың түрлерін атаңыз. Даму – сапалық көрсеткіш. Организмнің дамуы деп сандық көрсеткіштердің сапалық көрсеткіштерге айналып, ұлпалардың жекешеленіп, белгілі бір қызмет атқаруға бейімделуін, организм мен оның жеке мүшелерінің қызметінің артуын, баланың ақыл-ой өрістерінің молаюын айтады. Физикалық даму дегеніміз, адам ағзасының морфологиялық және функционалдық комплексін айтамыз (олар: дененің формасы, тығыздығы, пішіні және т.б.). Физикалық даму, келесі параметірлерді көрсетеді: антропометриялық (дене салмағы, дене ұзындығы және т.б.); соматоскопиялық (дене бітімі, тургор, аяқтардың пішіні, кеуденің пішіні және т.б.); физиометриялық (пульс, дем алу жиіліктері, өкпенің өмірлік сыймдылығы, артериалдық қысымының көрсеткіштері және т.б.). Функциялық дамудың көрсеткіштері мүшенің атқаратын қызметіне байланысты әртүрлі. Мысалы, жүректің функциялық дамуын анықтау үшін оның систолалық немесе минуттық көлемін өлшейді. 3.Өсу мен дамудың акселерациясы туралы түсінік және белгілері. Акселерация дегеніміз, балалар мен жасӛспірімдердің ӛсу мен даму қарқынының үдеуі. Бұл терминді алғаш ұсынған Е. Кох (1935). Қазіргі уақытта акселерацияның дәуірлік және топішілік түрлері бар. Қазіргі заманғыбалалардың, бұрынғы кездің балаларынан денелік дамуы алдыда болуы, дәуірлік акселерация деп аталады. Ол жатыр ішіндегі даму кезіде-ақ байқалады. Топішілік акселерация – жеке бір баланың өз құрбыларынан денелік артықшылығын білдіреді. Ол акселераттардың бойы ұзын, күші көп және тыныс алу жүйесі кӛрсеткіштері жоғары болады. Олардың жыныстық жетілуі жылдамырақ өтіп, өсу үдерісі ерте аяқталады. Физикалық-химиялық гипотеза. Ғалымдардың бірі қазіргі заманғы балаларға күн сәулесінің әсері көп деп санаса, екіншісі көптеген радиостациялардың жұмысынан туындайтын электрлік-магниттік толқындардың өсугедамуға әсері бар деп дәлелдейді. Алайда, зерттеушілердің көпшілігі өндірістік қалдықтардың ынталандырушы әсері бар деген гипотезаға көбірек сүйенеді. өндірістік қалдықтар ауа, су арқылы тамақ өнімдерімен аздаған мөлшермен ағзаға түсіп, онда өтетін үдерістерге ықпал етеді. Енді бір ғалымдардың пікірінше, акселерация әлеуметтік жағдайлармен пайда болады: тамақтану мен дәрігерлік қызметтердің жақсаруы, қалада ӛмір сүрудің ағзаның өсуіне әсер етуі. Үшінші топтың гипотезасы – акселерация, гетерозис және басқа да көріністердің биологиялық циклдерінің өзгеруінің нәтижесі болып табылады. Гетерозистің әсері, қазіргі замандағы адамдардың кӛшіп-қонып жүруінің ұлғаюы мен нәсілдік аралас отбасылардың көбеюімен байланысты. балалардың, бұрынғы кездің балаларынан денелік дамуы алдыда болуы, дәуірлік акселерация деп аталады. Ол жатыр ішіндегі даму кезіде-ақ байқалады. Топішілік акселерация – жеке бір баланың өз құрбыларынан денелік артықшылығын білдіреді. Ол акселераттардың бойы ұзын, күші кӛп және тыныс алу жүйесі көрсеткіштері жоғары болады. Олардың жыныстық жетілуі жылдамырақ ӛтіп, өсу үдерісі ерте аяқталады. Физикалық-химиялық гипотеза. Ғалымдардың бірі қазіргі заманғы балаларға күн сәулесінің әсері көп деп санаса, екіншісі көптеген радиостациялардың жұмысынан туындайтын электрлік-магниттік толқындардың өсугедамуға әсері бар деп дәлелдейді. Алайда, зерттеушілердің көпшілігі өндірістік қалдықтардың ынталандырушы әсері бар деген гипотезаға көбірек сүйенеді. өндірістік қалдықтар ауа, су арқылы тамақ өнімдерімен аздаған мқлшермен ағзаға түсіп, онда өтетін үдерістерге ықпал етеді. Енді бір ғалымдардың пікірінше, акселерация әлеуметтік жағдайлармен пайда болады: тамақтану мен дәрігерлік қызметтердің жақсаруы, қалада өмір сүрудің ағзаның өсуіне әсер етуі. Үшінші топтың гипотезасы – акселерация, гетерозис және басқа да көріністердің биологиялық циклдерінің өзгеруінің нәтижесі болып табылады. Гетерозистің әсері, қазіргі замандағы адамдардың көшіп-қонып жүруінің ұлғаюы мен нәсілдік аралас отбасылардың көбеюімен байланысты. 1.Баланың өсу қарқынның кезеңдерін және олардың сипаттамасын жазыңыз. Өсу және даму - әрбір жеке ағзаға тән қасиеттердің бірі. Өсу мен даму кезінде ұлпалар мен мүшелерде сандық және сапалық күрделі өзгерістер байқалады. Адам ағзасының өсуі мен дамуында негізінен 2 кезеңді ажыратады. Бірінші ұрықтық даму (эмбриональдық). Бұл ағзаның ұрықтанған жұмыртқа жасушасынан бастап, туғанға дейінгі уақытты қамтиды. Ұрықтық даму анасының ішінде, яғни жатырда өтеді. Екіншісі - туғаннан бастап, өз тіршілігін жойғанға (өлгенге) дейінгі кезең. Әрбір ағзаның жеке дамуын ғылыми тілде онтогенез дейді. Адамның туғаннан кейінгі жеке дамуында бірнеше кезеңдерді ажыратады.
Өтпелі кезең» – бұл 11 жастағы қыз бен 13 жастағы ұл баланың биологиялық бой жету кезеңі деуге болады. Ол белгілі бір жас арасында өтеді дегенмен, әр адамда әр түрлі байқалуы мүмкін. Сол сияқты қыздар мен ер балалар арасындағы «өтпелі кезеңде» де өзіндік айырмашылық бар. Мәселен, қыздарда жасөспірімдік дағдарыс жұмсақ жағдайда өтеді, ұлдарға қарағанда ерте басталады және тез аяқталады. Ал ұл балалар бұл кезде ашушаң, бұзықтау, тіл алмайтын, өзін-өзі ересек етіп көрсетуге талпынатын болып келеді. Психологтар жасөспірімдік дағдарысты ата-ана мен бала арасындағы осы кезге дейін созылып келген табиғи байланыстың үзіліп, жаңа өмірге қадам басуы деп түсіндіреді. 3. Ретардация туралы түсінік және белгілері. Ретардация ( лат . Retardatio - баяулау ) қарама - қарсы үдеу процесі болып табылады және балалар мен жасөспірімдердің өсу қарқынында , 1-2 жастағы құрдастарынан физиологиялық жүйелердің дамуы мен қалыптасуындағы артта қалушылықты білдіреді . Акселерация сияқты , ол үйлесімді және үйлесімсіз болуы мүмкін . Көптеген қасиеттердің даму қарқыны мен соңғы деңгейі әрқашан өзара байланысты бола бермейді . Реактивтілік латынша ( reactio ) - қарсы әсер деген сөзден шыққан . Реактивтілік – организмнің тіршілік әрекетінің сыртқы орта әсеріне жауап қайтару қасиеті ; ол да бүкіл тіршілік атаулының зат алмасу , өсу көбею т.бмаңызды қасиеттері секілді .Организмнің реактивтілігнің түрлеріі : түрлік , топтық , даралық болып ажыратылады. Организмнің резистенттілігі – оның патогендік факторлар әсеріне төзімділігі , яғни қарсы тұру қабілеті . Екі термин де тірі организмнің негізгіқасиеттерін айқындайды , әрі бірімен бірі байланысты . Организмнің реактивтілігі мен резистенттілігі аурудың пайда болуында дамуында , патологиялық процестердің өту барысында мәні бар . Сондықтан ауру патогенезін түсіну үшін организмнің осы қасиеттерін зерттеу қажет . жүктеу/скачать 17,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|