П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет101/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ДЫБЫСТАР ТІРКЕСІ
71
2.2.2. Қатаң-ұяң дауыссыздар тіркесі
сөз бен сөздің жапсарында қатар келгенде: 
қб=қп: 
ақпата (ақ бата), ақпота (ақ бота),
ақпала (ақ бала), ақпопе (ақ бопе);
қг= қ к : 
ақкүл (ақ гүл), ж оқкүл (жоқ гүл),
қырықкүл (қырықгүл), шоқкүл (ш оқгүл);
қ ғ = қ қ : 
аққалы м (ак ғалы м ), қырыққалым
(қырык ғалы м), тоққалым (тоқ ғалы м), жоққы-
лы м (жок ғылым);
қд = ғд : 
ағдала (ак дала), ағдамбал (ақ дам-
бал), ағдариға (ак дариға), ағдэптер (ақ дэптер),
ағдэрі (ак дэрі);
қ ж = ғж : 
ағжылан (ак жылан), ағж ол (ақ
жол) ағж ауын (ақ жауын), ағж аулық (ақ жау-
лық), ағжирен (ақ жирен), Ағж айық (Ақжайык),
Ағж ан (Ақжан);
қ з= ғз: 
ағзон (ақзон), бағзаман (бақ заман),
ағзал (ақ зал), жоғзат (жоқ зат), қырығзембіл
(кырық зембіл), ағзауыт (ақ зауыт), ағзең (ак зең);
кб=кп: 
кокпөрі(кок борі), кокпайтал (көк бай-
т ал), когпауыр (көк бауыр) кокпет (кок бет),
Кокпай (Кокбай);
кг= кк: 
коккүл (көкгүл) көккэукэр (көккэукэр
(кок гауһар), коккүрілдеді (кок гүрілдеді);
к ғ= қ қ : 
беккажап (бек ғаж ап), көққимарат
(көк ғимарат), ойлағаны теққылым (тек ғылым),
қарапайым айтуда: еққасыр (екі ғасыр);
кд=гд: 
көгдала (кок дала), когдолы (кок долы),
когдэрі (көк дэрі) когдэптер, когдүлей (көк дүлей);
Бегділдэ (Бекділда);
к ж ^ ^ к
когжылан (көкжылан), көгжарық (кок
жарық), когжал (көк жал), көгжиек (көкжиек),
когж елек (кок желек), көгжотел (кок жотел),
көгжаулық (кок жаулык);
кз=гз: 
эгзауыт (эк зауыт), көгзеңгір (көк зеңгір),
көгзал (көк зал), Бегзада (Бек зада), Бегзат (Бекзат);
пб=пп: 
коппала (коп бала), коппұрыш (коп
бұрыш), тапперді (тап берді), Көпполсын (Көпбол-
сын), Коппай (Көпбай), Копперген (Көпберген);
пг=пк: 
копкүл (коп гү л), топкүл (топ гүл),
бір ғап күл (бір ғап гүл), еңліккүл (еңлік гүл), тіке-
неккүл (тікенек гүл);
пғ=пқ: 
көпқалым (коп ғалым), алыпқимарат
(алып ғимарат), көпқылым (коп ғылым);
пд=бд: 
кобдэптер (коп дэптер), көбдабырай-
тпай (коп дабырайтпай), кобдэрі (коп дэрі), ке-
небдорба (кенеп-дорба), дұб-дұрыс (дұп-дұрыс), даб-
дайын;
нж=бж: 
кобжол (коп жол), кобжылқы (коп
жылқы), жебжатыр (жеп жатыр), жаб-жақсы
(ж ап-ж ақсы), Кәбжан (Копж ан), Кобжасар
( Копжасар);
пз=бз: 
көбзауыт (коп зауыт), кобзалым (копза-
лым), кобзаман (коп заман), кобзиян (коп зиян);
сб=сп: 
беспала (бес бала), беспармак (бес бар-
мақ), деспермеді (дес бермеді), жаспала (жас бала),
Еспол (Есбол), Тасполат (Тасболат);
сг= ск: 
бескүл (бесгүл), Жеңіскүл (Жеңісгүл);
сғ=сқ: 
жасқалым (жас ғалым), басқалым (бас
ғалы м ), бесқалым (бес ғалы м ), жасқұмыр (жас
ғұмыр);
сд-ст: 
бестэптер (бес дэптер), жастэурен (жас
дэурен), бастэрігер (бас дэрігер), тастэуір (тас дэуір),
Естэулет (Есдэулет);
сж=шш: 
бешшол (бес жол), бешшыл (бес жыл),
ташшол (тас жол), таиииүрек (тас жүрек), таш-
шарған (тас ж арған), қашшақсы (қас жақсы),
Ешшан (Есжан), Д оиш ан (Досжан);
сз=сс: 
бессал (бес зал), бессауыт (бес зауыт),
бессембіл (бес зембіл), бессеңбірек (бес зеңбірек);
тб=тб: 
тортпала (торт бала), тортпұрыш
(торт бұрыіи), тортполік (торт болік), жатпол-
ды (жат болды), бетперді (бет берді), Итпай (Ит-
бай), Сэтпай (Сэтбай);
тг= гк : 
торткүл (т орт гүл);
тғ= тқ: 
тортқалым (торт ғсиіым), итқұмыр
(ит ғұмыр), тортқимарат (торт ғимарат);
тд=тт: 
тәрттэптер (торт дэптер), құтта-
рыды (кұт дарыды), торттоп (торт доп), итто-
ңыз (ит —доңыз), кеттеді (кет деді), аттеді (ат
деді);
тж = т ч : 
т ортчыл (торт жыл), тортчол
(торт жол), итчанды (ит жанды), итчеккен (ит
жеккен), Айтчан (Айтжан), Сэтчан ( Сэтжан);
тз-тц : 
тортцауыт (торт зауыт) тортциян
(торт зиян), қантцауыт (қант зауыт);
шб-шп: 
үш пала (үш бала), үшпет (үш бет),
үшпұрыш (үш бұрыш), қошпол (қош бол), кешпол-
ды (кеш болды);
ш г-ш к: 
үшкүл (үш гүл);
ш ғ-ш қ: 
үшқалым (үш ғалым);
шд-шт: 
үштэптер (үш дэптер), үштоп (үш
доп);
шж-шш: 
үшшол (үш жол), үшшыл (үш жыл),
күшшоқ (күш жоқ), ешшоқ (ес жоқ);
ш з=сс: 
үссауыт (үш зауыт), үссембіл (үш
зембіл), үссиян (үш зиян).
2.2.3. Қатаң-үндідауыссыздардыңтіркесі сөз
бен сөздің жапсарында қатар келгенде: 
қй = 0, қу= 0, қл= 0; қр= 0, қң=0; 
қ м -ғ м : 
ағмаңдай (ақ маңдай), ағм ақт а (ақ
мақта), ағмоншақ (ақмоншақ), Ағмарал (Ақма-
рал), Ағмола (Акмола), Ағмарқа (Ақмарка);


72


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет