Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық журнал

166 
 
educational process. Considers the importance of the use of multimedia technologies. 
 
 
 
ӘОЖ  64. 21: 54  
 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ  
ҚОЛДАНУ ДАЯРЛЫҒЫ 
 
Баубекова А. 
Біліктілік арттырудың ҧлттық орталығы «Ӛрлеу» АҚ ЖО  бойынша 
педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты, Тараз қ. 
 
Сабақты бір сарынды ӛту оқушылардың пәнге қызығушылығын, білімге ұмтылысын 
тӛмендетеді.  Сондықтан  оқыту  барысында  сабақтың  түрлерін,  әдіс  тәсілдерін  ӛзгертіп 
отырған  тиімді.  Осыған  орай  бастауыш  пәндерінде  оқушылардың  білімге  деген  деген 
ынтасын  арттыру,  интерактивті  әдістерді  пайдалануға,  ӛз  бетінше  ізденіске, 
шығармашылық  жұмыстарға  қызықтыра  білу  біздің  басты  мақсатымыз.  Бұл  мақатты 
жүзеге асыру үшін  әрбір сабақтарыңызды түрлендіріп ӛткізуге кӛңіл бӛлу керек. Соның 
ішінде интерактивтік оқыту әдісіне тоқталып ӛтейік. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Интерактивті оқыту дегеніміз не, не үшін қажет және оны қалай қолдану керек деген 
сұрақтарға жауап іздеп кӛрейік. 
Интерактивті  оқыту  дегеніміз  –  белсенді  әдістерді  сабақта  дағдысын  шыңдап, 
дамыту. Интерактивті әдістеме не үшін қолданылады? 
 
 
 
 
 
Инновациялық технологияларды қолдану даярлығы 
Психологиялық 
даярлық 
Проблемалық оқыту 
Практикалық даярлық 
Білім беруді 
технологияландыру 
Ақараттық 
білімділігі 
Педагогикалық 
жобалау 
Пәнді оқытудағы 
ақпараттық 
технологиялар 
Жобалау 
білімділігі 
Оқу құралдары 
Тұлғалық 
әрекеттік тәсіл 
Уақытша 
даярлық 
Ұзақ мерзімді 
даярлық 

167 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-  ӛзара  қатынас  үрдісінде  білім  беру  нәтижелі  болады,  оқушылар  пікірталас  кезінде 
білгендерін үйреніп, есте сақтай алады. 
  Оқушылар  ақпарат  алып  қана  қоймай,  шешімді  табу  жолымен  шешімнің 
дұрыстығымен  бұл  ойдың  ұсынылған  нұсқаларының  ішіндегі  ең  жақсысы  екендігін 
қисынды түсіндіре блуі және ӛз ойларын дәлелдеуі керек. 
  Сабақ  кезінде  оқушылардың  ӛзара  оқушы  мен  мұғалімнің  арасында  катынастың 
мейлінше кӛп болуын оқытудың және білім берудің интерактивті әдісі деп атайды. 
  Интерактивті  әдістеменің  мақсаты  жәй  ақпарат  беріп  қоймай  оқушыларды 
ӛздігінен жауап іздеуге бейімдеу. 
Тәжірибеден мысал келтірейік: 
1-қадам. Мұғалім «Тақырып аты» кезеңдерін айтып береді. Бұл интерактивті  әдістің 
бірінші сатысы болады. 
2-қадам. Мұғалім топты екі адамнан ұйымдастырады және әр кезең бойынша жоспар 
құруды тапсырады. 
3-қадам.  Мұғалім  жұптың  жауаптарын  тексереді,  одан  соң  оқушыға  жеке  жұмысты 
орындатады(тест). 
  Электрондық  оқулық  пен  оқытудың  негізгі  мақсаты  –  «оқыту  процесін  үздіксіз 
және  толық  деңгейін  бақылау,  сонымен  қатар  ақпараттық  ізденіс  қабілетін  дамыту». 
Сонымен  қатар  бастауыш  пәндерінің  сабақтарында  электрондық  оқулықтар  да  ӛзінің 
пайдасының сабақ процесінде зор екендігін кӛрсетіп отыр. 
  «Электронды  оқулықтарды  »  пайдалану  оқушылардың  танымдық  белсенділігін 
арттырып қана қоймай, ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне 
жағдай жасайды. 
  Электрондық  оқулық  дегеніміз  –  мультимедиялық  оқулық,  осы  себепті 
электрондық  оқулықтың  құрылымы  сапалы  жаңа  деңгейде  болуға  тиіс.  Электрондық 
оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын  іздеп отырмай, ӛтілген және 
оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. 
  Электрондық оқулықтың ең қажет элементі  – аудиохабарлар. Мысалы: Құстардың 
дауыстарына қарай қандай құс екенін ажырата білу. 
  Бір  жағынан,  электрондық  оқулықтың  келеңсіз  жақтары  да  бар.  Бұл  – 
психологиялық, педагогикалық талаптардың, пәнаралық байланыстарының жоқтығы. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Интерактивтік оқыту әдісі 
Электрондық 
оқулықтар 
Интернет материалдары 
Қашықтықтан оқыту 
Компьютер 
бағдарламалары 
Мультимедиялық 
құрал-жабдықтар 
Электронды оқулық 
Ақпараттық –коммуникативтік 
технология 
оқушы 
Электронды оқыту кешені 

168 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Оқу  үрдісін  заман  талабына  сай  жүргізу  үшін  электронды  оқулық  пен 
инновациялық мүмкіндіктердің барлығын дерлік қамти алады.  
Сонымен 
қатар 
электрондық  оқыту  құрылымы  мен  мазмұнына,  оқыту  әдістеріне  оқытудың  формасына 
және  құрамына  қойылатын  кешен  талаптарды  анықтау  қажеттігінен  электрондық 
оқытудың әдістемелік жүйесін қалыптастыру мақсаты туындап отыр. 
Электрондық оқулықпен оқытудағы жетістіктер: 
o
 
таным белсенділігімен деңгейін арттыру; 
o
 
білімді актуаландыру, компьютерді меңгеру; 
o
 
пәнге қызығушылығын арттыру; 
Электронды оқулыққа қойылатын талаптар 
Дидактикалық құрал ретінде 
Психологияық жағынан 
Жаңа ақпарттық технологиялар ретінде 
Оқулықтағы 
материалдардың 
ғылымилығы 
Білімділік, тәрби- 
елік, дамытушы- 
лық және т.б. 
функциялардың 
бірлігі 
Оқу 
процесіндегі 
белсенділік пен 
түсінік, т.б. 
Жаңа компьютер- 
дің программалар 
негізінде  
жасалынуы 
Мультимедиялық 
Ақпараттық 
толықтырылуы 
Соңғы үлгідегі ақ- 
параттық-
коммуникациялық 
мүмкіндіктерін 
пайдалануы 
Оқушының 
денсаулығына кері 
әсерін тигізбеуі 
Назар салу, 
қабылдау, ойлау 
қабілеті, түсінігі, 
есте сақтау және т.б 
Ерекшеліктері- 
не сәйкес болуы 
Оқыту мақсаты 
Оқыту мазмҧны: 
Теория, білімді тәжірибелік 
бекіту, білімді тексеру 
Оқыту әдістері: 
Топтық әдіс, 
жеке-дара оқыту 
әдісі 
Оқыту 
формасы: 
Автономдық 
қашықтан 
оқыту 
Оқыту мақсаты: 
Бағдарламалық ӛнімдер 

169 
 
o
 
аналитикалық оймен дағды деңгейін арттыру, 
o
 
ӛз ойын шығармашылық тұрғыда компьютермен жеткізу; 
Біз,  мысалы  математика  пәні  бойынша  «Математикалық  ұғымдар»  тақырыбына 
электронды оқулық арқылы сабақ жүргіздік. Сабақ оқушыларға жеңіл, қызық болып ӛтті. 
Берілген тапсырманы мұқият тыңдай отыра, қызыға орындады.Дүниетану пәні  бойынша  
«Құстар біздің досымыз» тақырыбында сабақ ӛте қызықты ӛтті. Құстардың дауысын ести 
отыра,  қандай  құс  екенін  ажырата  білді  Қазақстан  республикасы  зайырлы  мемлекет. 
Демократиялық даму жолына түскен тәуелсіз Қазақстан екінші онжылдыққа қадам басты. 
Елімізде  білім  берудің  жаңа  жүйесі  құрылып,  отандық  білім  беруді  әлемдік  деңгейге 
кӛтеру  әрекеттері  жасалуда.  Оқыту  үрдісін  тек  қана  интерактивті  әдіс-тәсілдер  арқылы 
технологияландыру;  екіншіден,  интерактивті  тақтаны  пайдалану  арқылы  компьютерлік 
техника мүмкіншілігін толық пайдалану. 
  Компьютерлік технология мүмкіндіктерінің мұғалімге, оқушыларға берері: 
o
 
оқушылардың компьютерлік сауаттылығын арттыру; 
o
 
электрондық оқулықтарды қолдану; 
o
 
оқушылардың ӛздік таным әрекеттерін ұйымдастыру арқылы ізденіс белсенділігін, 
шығармашылық қабілеттерін дамыту; 
o
 
сабақ құрылымын тиімді құрастыру, жүйелі жоспарлау; 
o
 
тапсырмаларды вариативті түрлендіру; 
o
 
тірек материалдары арқылы шығармашылық жұмыстар орындату; 
o
 
оқушыларды топтастырып, жұптастырып жұмыс жүргізу; 
o
 
оларды ӛздік жұмыстарына ӛзіндік баға беру іс-әрекетін қалыптастыру; 
o
 
деңгейлеп  саралау  технологиясы  талаптарын  жүзеге  асыру,  тапсырмаларды 
орындау нәтижесін бағалау. 
     «21  ғасырда  білімі  дамымаған  елдің  тығырыққа  тірелуі  сӛзсіз»  делінген  елбасы 
Н.Назарбаевтың 14  желтоксанда   2012  жылғы Қазақстан халқына Жолдауында Сапалы 
білім беру тікелей оқыту сапасын арттыруға байланысты болғандықтан, мұғалімнің кәсіби 
деңгейін, біліктілігін арттыру, әдістемелік шеберлігін жетілдіру басты назарда болуы тиіс.  
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1.    Использование  персональных  компьютеров  в  учебном  процессе    //Сборник 
научных  статей    «Информатизация  образования  Казахстана  и  стран  СНГ».  –  Алматы, 
2010.–С.281-283.  
2.Оқушыларда 
есептерді 
шығара 
білу 
біліктіліктерінің 
қалыптасуының 
психологиялық негіздері // «Қазақстан жоғары мектебі»  – Алматы, 2007.– №1. –Б.23-26. 
3.Ақпараттық-компьютерлік  технологияларды    оқыту  құралы  ретінде  қолдану// 
Кредиттік жүйе аясында білім беруді басқару», –Талдықорған, 2009.–Б.109-114.  
4.Macromedia  Flash  программасының  мүмкіндіктерін  пайдаланып  электрондық 
оқулық  жасаудың  әдістемелік  негізі  //  «Информатика  негіздері»  ғылыми-әдістемелік 
журналы.– 2009.–№2. –Б.12-14. 
5. Білім берудегі компьютерлік-ақпараттық технологиялар // Білім берудегі қашықтан 
оқыту  технологиялары-2009»  атты  Халықаралық  ғылыми-тәжірибелік  конференция.  – 
Қарағанды, 2009. –Б.222-224. 
 
Аннотация.  В  статье  автор  анализирует  новые  подходы  в  обучении,  новые 
инновационные технологии, показана  классификация педагогических технологий. 
Аnnotation.  The  article, the author explores new approaches in learning,  innovative new 
technologies, shows the classification. 
 
 
 
 

170 
 
УДК 539.06 
 
«ТЕРМОДИНАМИКАНЫҢ ІІ-БАСТАМАСЫ» ТАҚЫРЫБЫН  
ИННОВАЦИЯ ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚОЛДАНА ОТЫРЫП ӚТУ 
 
Кӛшербаева М.Р., Айдарбекова Ж.М. 
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты,Тараз қ. 
 
Мемлекеттік  білім  стандарты  деңгейіне  оқыту  үрдісін  ұйымдастыру  жаңа 
педагогикалық  технологияны ендіруді міндеттейді. Сондықтан оқу-тәрбие үрдісіне жаңа 
инновациялық  әдіс-тәсілдерді  енгізу-білімгерлердің    білімге  деген  қызығушылығын, 
талпынысын арттырып, ӛз бетімен ізденуге, шығармашылық еңбек етуге жол салады. 
Сабақтың дидактикалық мақсаты: 
 Білімділік  :  термодинамиканың  ІІ-бастамасын  жаңа  ақпараттық  технологиялар 
әдістерін қолдана отырып түсіндіру; 
Дамытушылық:  білімгерлердің    ойлау  қабілетін,ӛз  бетімен  жұмыс  жасап,  әр 
білімгердің    білімдік,  ұжымдық  қабілетін  ояту,  танымдық  белсенділігін  арттыру, 
логикалық ойлау қабілетін дамыту.Физикалық құбылыстарды зерттеу үшін компьютерді 
қолдануды дағдыландыру;  
Тәрбиелік:  сабақты  ӛмірмен  байланыстыра  отырып,ӛз-ӛзін  бағалауға,шындықты 
айтуға,  тез  ойлауға,  адамгершілікке,  жоғары  саналылыққа,  үлкен  жетістікке  ұмтылуға 
үйрету, ӛзгенің пікірін тыңдай отырып, бағалауға машықтандыру.  

 
Сабақтың түрі: дәріс. 

 
Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгерту,дәстүрлі. 

 
Сабақтың әдісі: Интерактивті әдістер: пікір шкаласы миға шабуыл, баяндау, сұрақ-
жауап. 

 
Сабақтың кӛрнекілігі: тест парақшалары, слайдтар,флип-чарттар. 

 
Құрал – жабдық:  дербес компьютер, ноутбук, ОӘК, жұмыс дәптері. 

 
Пәнаралық байланыс:  химия, жоғары математика.  
Сабақтың ӛтілу жоспары: 

 
Ӛтілген тақырып бойынша сұрақ-жауап алу. /1-суретте сұрақтар тізімі  
кӛрсетілген./ 

 
Дәрісті түсіндіру. 

 
Проблемалық жағдай  тудыруға арналған тапсырма (есептер шығару). 

 
Сабақты қорытындылау:тест сұрақтарына жауап беру. 

 
Білімгердің  білімін  бағалау. 

 
Үйге тапсырма.  
SMART 
– 
мақсат: 
Бір  сабақ(1сағат)  ішінде  білімгерлерді      термодинамиканың    ІІ-заңымен  таныстыра 
отырып,ПӘК-ң максималдық мәнін ашып түсіндіру. 

 
Specific:термодинамиканың заңдарымен танысу  

 
 Measurable:  Термодинамиканың    екінші  заңы  оқшауланған  жүйедегі  барлық 
ӛзіндік процестер орнықты, ең ықтимал күйге ауысу бағытында ӛтетінін кӛрсету,сондай-
ақ білімгерлерді оқу процесіндегі жаңа ақпараттық технологиялар әдістерімен таныстыру;  

 
Achieva:  Термодинамиканың  екінші    заңы  жылу  беру  процестеріне  ғана 
емес,табиғатта  кездесетін  энергия  алмасу  құбылыстарын  сипаттауға  қолдана  алуға 
болатындығын түсіндіру.  

 
Relevant:  білімгерлердің   ойлау  қабілетін,ӛз бетімен  жұмыс жасап,әр білімгердің  
білімдік,ұжымдық  қабілетін  ояту,танымдық  белсенділігін  арттыру,  логикалық  ойлау 
қабілетін  дамыту,физикалық  құбылыстарды  зерттеу  үшін  компьютердің  қажетті 
функцияларын  қолдануды дағдыландыру.  

171 
 

 
Timed: бӛлінген академиялық уақыт ішінде  термодинамика құбылысына қатысты  
материалды меңгеріп шығу.  
Өтілген сабақ 
бойынша  берілетін 
сұрақтар:
Жылу сыйымдылық 
дегеніміз не?
Термодинамикалық 
параметрлердің 
физикалық 
мағынасы?
Термодинамиканың 
І
-
заңын 
тұжырымдамасы?
 
1-сурет 
Дәрісті    тҥсіндіру:  Термодинамиканың  екінші    заңы  жылу  беру  процестеріне  ғана 
емес,табиғатта кездесетін энергия алмасу құбылыстарын сипаттауға қолданылады.  
Термодинамиканың  екінші  заңы  бұл  құбылыстың  табиғатта  орын  алмайтындығын 
теориялық және практикалық тұрғыдан дәлелдеді.  
1.Термодинамиканың екінші заңына бірінші (1824ж) Карно формулировка берді. 
машинаның қыздырғыштан алатын жылу мӛлшері,ал Q  оның суытқышқа беретін 
жылу мӛлшері болса,онда пайдалы жұмыс екеуінің айырымы  Q - Q  тең. Қыздырғыштың  
(мұхиттың)жылу  сыйымдылығы  шексіз  үлкен  болғандықтан  оның  температурасы 
ӛзгермейді, ал жылу сыйымдылығы шекті суытқыштың температурасы үздіксіз кӛтеріледі. 
[1]                  
2.Термодинамиканың  екінші заңы оқшауланған жүйедегі  барлық ӛзіндік процестер 
орнықты,  ең  ықтимал  күйге  ауысу  бағытында  ӛтетінін  кӛрсетеді,  яғни  ол  жүйенің 
термодинамикалық  ықтималдылығының  берілген  күйдегі  ӛлшемін  береді.  Оқшауланған 
жүйедегі  термодинамикалық  орнықтылықтың  ӛлшемі  ретінде  Планк  күй  функциясын 
енгізіп,оны  энтропия  S  деп  атайды.  Жүйе  бір  тепе-теңдік  күйден  екіншісіне  ӛткенде 
энтропияның ӛзгерісі, тӛмендегі ӛрнекпен анықталады:  
 
 
Күй функциясының, яғни энтропияның ӛзгерісі тӛмендегі қатынаспен ӛрнектеледі. 
 
Бұл термодинамиканың екінші заңының мӛлшерлік мәнін анықтайды. Энтропияның  
жалпылама түрі: 
 
Тепе-теңдіктегі қайтымды процестер үшін негізгі теңдеу мынадай болады: 
 
немесе 
ескерсек 
 
Барлық оқшауланған жүйенің  энтропиясының толық ӛзгерісі нольге тең: 
 
немесе 
 
Жүйенің  ішкі  бӛлігіне  келген  элементар  жылу  мӛлшері,  қарама-қарсы  таңбамен 
алынған жүйенің сыртқы бӛлігінен берілген жылу мӛлшеріне тең: 
 
T
Q
S
S
/
1
2
T
Q
dS
/
T
A
dU
dS
/
dA
dU
TdS
i
i
i
dx
X
dA
i
i
i
dx
X
TdS
dU
0
e
жал
dS
dS
dS
0
e
жал
dQ
dQ
T
dx
X
dU
T
dA
dU
T
dQ
dS
i
i
i
/
)
(
/
)
(
/

172 
 
Заттың  массасының  ӛзгерісін  ескеретін  болсақ,  термодинамиканың  негізгі  теңдеуі 
мына түрде жазылады: 
Есептер   мен   жаттығулар: 
1.  Тұрақты біртекті  сыртқы электр ӛрісінде орналасқан бірлік кӛлемдегі диэлектрлік 
үшін  термодинамиканың  бірінші  заңын  жазыңыздар.      және      әрбір  нүктеде  параллель 
және 
меншікті 
кӛлем 
тұрақты 
деп 
алыңыз. 
2. Диэлектрикті поляризацияланғанда сыртқы электр ортаның істеген жұмысын есептеңіз. 
3.  Идеал  газ  үшін  келесі  процестердегі  жылу  сыйымдылықтарды  табыңыздар.  
4.  Тұрақты  қысымда  ұлғаятын  дененің  энтропиясының  ӛзгерісін  табыңыздар. 
5. Реал газдың энтопиясын есептеп, оның адибаталық теңдеуін жазыңыздар. 
1.Ішкі энергияның ӛзгерісі? 
А.  
 
 
Ә.  
 
 
Б.  
 
 
В.  
 
 
 
Г.  
 
 
 
2. Изохоралық процесте жүйеге берілетін жылу мӛлшері?  
 
А.  
 
 
Ә.  
 
 
Б.  
 
 
В.  
 
 
Г.  
 
 
 
Жаңа  сабақты  қорытындылау  үшін  3-суретте  білімгерлерге  ассоциограмма  ретінде 
сұрақтар берілген. [2] 
case-
study
Жаңа сабқа бойынша 
заңдар мен 
тұжырымдамаларды 
түсіндір?
Сабаққа қажетті 
формулаларды 
қорыт
Өз ойыңды дәлелде
 
 
BdM
dx
X
TdS
dU
i
i
i
du
Q
A
Q
dA
Q
du
dA
Q
du
A
Q
du
Q
du
Q
du
du
dQ
du
Q
A
Q

173 
 
3-сурет 
Ал  білімгердің  білімін  толықтай  бағалау  үшін  №  1кестеде  бағалау  кӛрсеткіші 
берілген: 
Кесте №1 
Білімгерлердің ӛзіндік жұмысын  білімін бағалау 
бағалау 
кӛрсеткіші 
сабақтағы 
белсенділігі 
есепті 
қатесіз 
шығара 
алуы 
формулаларды 
қорыта білуі 
тест 
тапсырмаларын 
орындау 
деңгейі 
қорытынды  
балл 
Max балл 
10 
30 
20 
40 
100 
 
Бағалау      критериі: 
-10 балл –сабаққа белсенді түрде қатысқаны үшін қойылады. 
-20 балл  қажетті формулаларды қатесіз қорытып,мағынасын түсінгені қойылады. 
-30 балл  есепті дұрыс шығарып, ӛлшем бірлігін дұрыс қорытқаны үшін қойылады.  
-40  балл          тақырыпты  толық  түсініп,сұрақтарға  қатесіз  жауап  беріп,дұрыс 
қорытынды жасағанда  қойылады. 
-0 балл тақырыптың физикалық мағынасын мүлдем түсінбеген жағдайда қойылады  
Ҥйге тапсырма: «Термодинамиканың ІІ-бастамасы. Жылулық машиналардың ПӘК-
ң максималдық мәні» тақырыбына глоссарий жасау. 
Қолданылған әдебиеттер: 
1.Ландау Л.Д.,Лифшиц Е.М. Теоретическая физика. В 9 книгах – М.:Наука, 2006 
2.  «Статистикалық  физика  және  физикалық  кинетика  негіздері»    пәнінен  оқу-
әдістемелік кешен. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1.
 
Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сӛздігі: 
Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" 
баспасы, 2007. — 336 бет. ISBN 9965-36-416-8 
2.
 
 Кабашев Р.А. ж. б. Жылу техникасы: Оқулық/ Р.А. Кабашев, А.К. Қадырбаев, A.M. 
Кекилбаев. -Алматы: «Бастау» баспаханасы, 2008. - 425 б. ISBN 9965-814-30-9 
 
Аннотация.  В  данной  статье  рассматривается  изучения      темы  «ІІ-начало 
термодинамики»  с  использованием  инновационных  методик.Также  рассматривается 
положительные пути использования информационно-коммуникативных технологий. 
Annotation.  This  article  discusses  astudy  themes  "II-law  of  thermodynamics"  using 
innovative  metodik.  Also  considered  positive  ways  of  using  information  and  communication 
technologies. 
 
 
378.1 
С 15 
 
ОСОБЕННОСТИ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ТЕХНОЛОГИЙ  
В ПРОЦЕССЕ ПРЕПОДАВАНИЯ В СОВРЕМЕННОМ ВУЗЕ 
 
Садирмекова Ж.Б., Каргабаева Д.Т. 
Таразский государственный университет им. М.Х. Дулати, г.Тараз 
 
Изменяющаяся  социально-экономическая  ситуация  в  современном  Казахстане 
обусловила  необходимость  модернизации  образования,  переосмысление  теоретических 
подходов и накопившейся практики работы учебных заведений. 

174 
 
Реализации  этих  приоритетных  требований  способствуют  педагогические 
инновации.  Инновации  в  образовательной  деятельности  –  это  использование  новых 
знаний, приѐмов, подходов, технологий для получения результата в виде образовательных 
услуг,  отличающихся  социальной  и  рыночной  востребованностью.  Изучение 
инновационного  опыта  показывает,  что  большинство  нововведений  посвящены 
разработке технологий. 
В  последние  десятилетия  в  педагогической  практике  пединститута  начали  широко 
применяться  различные  образовательные  технологии,  хотя  мысль  о  технологизации 
процесса  обучения  высказывал  ещѐ  Я.А.  Коменский  почти  400  лет  назад.  Он  призывал 
сделать обучение «техническим», т.е. таким, чтобы всѐ, чему учат, имело успех. 
Очевидно,  что  оптимизация  педагогического  процесса  путѐм  совершенствования 
методов и средств, является необходимым, но не достаточным условием. Отбор методов, 
средств  и  форм  должен  совмещаться  с  реализацией  конкретной  цели  и  отработкой 
системы  контроля  показателей  обучения  и  воспитания.  Этому  и  призвана  помочь 
технологизация педагогического процесса. 
В  «Глоссарии  современного  образования»  рассматривают  три  подхода  к 
определению понятия «образовательная технология»[1,24]: 
1.  «Систематический  метод  планирования,  применения,  оценивания  всего  процесса 
обучения  и  усвоения  знания  путѐм  учѐта  человеческих  и  технических  ресурсов  и 
взаимодействия между ними для достижения более эффективной формы образования»; 
2. «Решение дидактических проблем в русле управления учебным процессом с точно 
заданными  целями,  достижение  которых  должно  поддаваться  чѐткому  описанию  и 
определению» 
3.  «…выявление  принципов  и  разработка  приѐмов  оптимизации  образовательного 
процесса  путѐм  анализа  факторов,  повышающих  образовательную  эффективность,  с 
помощью  конструирования  и  применения  приѐмов  и  материалов,  а  также 
посредством [1]применяемых методов»  [1,40]. Образовательная технология  –  системный 
метод проектирования, реализации, оценки, коррекции и последующего воспроизводства 
учебно-воспитательного процесса 
Характерные черты: 
 
диагностическая формулировка целей; 
 
ориентация всех учебных процедур на гарантированное достижение целей; 
 
оперативная обратная связь, оценка текущих и итоговых результатов; 
 
воспроизводимость учебно-воспитательного процесса. 
С  целью  повышения  качества  подготовки  учителя  в  современном  Казахстане, 
активизации познавательной деятельности студентов, раскрытия творческого потенциала, 
организации  учебного  процесса  с  высоким  уровнем  самостоятельности  преподаватели 
Таразского  пединститута  применяют  в  работе  следующие  образовательные  технологии: 
личностно-ориентированные обучение, проблемное обучение, тестовые формы контроля 
знаний,  блочно-модульное  обучение,  метод  проектов,  кейс-метод,  кредитно-модульная 
система  оценки,  обучение  в  сотрудничестве,  разноуровневое  обучение,  проведение 
бинарного урока, дистанционное обучение. 
«Преимущества  применения  образовательных  технологий:  меняются  функции 
преподавателя и студента; преподаватель становится консультантом-координатором (а не 
выполняет  информирующе-контролирующую  функцию),  а  студентам  предоставляется 
большая самостоятельность в выборе путей усвоения учебного материала»[2,6]. 
Образовательные  технологии  дают  широкие  возможности  дифференциации  и 
индивидуализации учебной деятельности. 
«Результат применения образовательных технологий в меньшей степени зависит от 
мастерства преподавателя, он определяется всей совокупностью еѐ компонентов»[3,8]. 

175 
 
Образовательные  технологии  связаны  с  повышением  эффективности  обучения  и 
воспитания  и  направлены  на  конечный  результат  образовательного  процесса  -  это 
подготовка высококвалифицированных специалистов: 
 
имеющих фундаментальные и прикладные знания; 
 
способных  успешно  осваивать  новые,  профессиональные  и  управленческие 
области;  гибко  и  динамично  реагировать  на  изменяющиеся  социально-экономические 
условия; 
 
обладающих  высокими  нравственными  и  гражданскими  качествами  в  условиях 
инновационного образовательного пространства. 
В  настоящее  время  в  нашей  республике  происходят  серьезные  изменения  всей 
системы  образования.  Безусловно,  что  одним  из  факторов,  обусловивших  процессы 
реорганизации  вузовской  (в  частности)  модели  образования,  являются  процессы 
глобализации,  затронувшие  практически  все  аспекты  нашей  жизни,  и  информатизации 
образовательного  процесса,  связанных  с  современными  компьютерными  технологиями. 
Появление  более  прогрессивных  концепций,  знакомство  с  передовым  опытом  стран, 
лидирующих на рынке образовательных услуг (прежде всего США и Великобритания), и 
разработка на этой базе национальной, казахстанской модели образования направлена на 
решение  проблемы  востребованности  в  условиях  рыночной  экономики  будущего 
специалиста  –  выпускника  ВУЗа,  вопроса  эффективности  полученных  знаний 
специалиста,  и  последнее  -  это  умение  приспособления  в  быстро  меняющихся 
экономических  и  геополитических  условиях  своей  профессиональной  квалификации  к 
новым требованиям и условиям времени.      
 «Традиционная  методика  предполагает  общение  преподавателя  и  студента, 
постоянный  контроль  со  стороны  преподавателя  за  учебной  деятельностью  студента, 
контроль  усвоения  учебного  материала»[4,4].  Другими  словами,  результативность  этого 
диалога зависит от правильного решения преподавателем задач: 
1. Постановки учебной цели и вытекающей из этого мотивации для студента 
2.  Осуществления  передачи  материала  определенного  содержания  (лекции)  и  его 
интерпретация  для  студентов  (семинары).  При  этом  преподаватель  решает  и  функцию 
методической проработки учебного материала. 
3. Контроля знаний. 
     Данная модель обучения носит директивный характер. «При директивной модели 
результат  обучения  расценивается  как  передача  суммы  знаний  за  счет  рациональной 
организации содержания учебного процесса, когда происходит односторонний диалог, где 
активной, инициируемой поток информации, стороной выступает преподаватель»[5,5]. 
 На основе новых информационных и педагогических технологий, методов обучения 
стало  возможным  изменить,  причем  радикально,  роль  преподавателя  -   сделать  его  не 
только носителем знаний, но и руководителем, инициатором самостоятельной творческой 
работы  студента,  скажем  больше  –  выступить  в  качестве  проводника  в  океане 
разнообразнейшей  информации,  способствуя  самостоятельной  выработке  у  студента 
критериев и способов ориентации, поиске рационального в информативном потоке. 
  Интерактивная  модель  ориентирована  на  необходимость  достижения  понимания 
передаваемой  информации.  Причем  сам  процесс  передачи  информации  построен  на 
принципе  взаимодействия  преподавателя  и  студента.  Он  предполагает  большую 
активность обучаемого, его творческое переосмысление полученных сведений.  
 Заметим,  что  обе  рассматриваемые  модели  обучения  имеют  свои  как 
положительные, так и отрицательные моменты.  
Так,  основные  критерии  директивной  модели  обучения:  точность,  бесспорность, 
достоверность  излагаемого  (это  предполагает  большое  количество  лекций);  итоговый 
контроль,  предположительно  наличие  самостоятельной  работы  во  внеурочное  время, 
письменных  работ  не  предусматривается.  Основные  критерии  интерактивной  модели 
обучения:  возможность  неформальной  дискуссии,  свободного  изложения  материала, 

176 
 
меньшее число лекций, но большее количество семинаров, инициатива студента, наличие 
групповых  заданий,  которые  требуют  коллективных  усилий,  постоянный  контроль  во 
время  семестра,  выполнение  письменных  работ.         Было  бы  ошибкой  придерживаться 
какой-либо  одной  модели.  Разумно  сочетать  эти  две  модели  обучения  для  достижения 
эффективности  и  качества  учебного  процесса.  Казахстанская  система  высшего 
образования  в  условиях  рыночных  отношений  одним  из  приоритетов  для  успешного 
решения задач подготовки квалифицированных кадров выделяет принцип учета интересов 
обучаемого.  В  этой  связи  перед  преподавателями  казахстанских  вузов  стоит  задача 
выработки и внедрения таких приемов и методов обучения, которые бы были нацелены на 
активацию  творческого  потенциала  студента,  его  желания  обучаться.  При  этом  должна 
решаться  педагогическая  задача  формирования  личности  гражданина  РК  и  его 
ценностных  ориентаций,  поскольку  процесс  обучения  в  ВУЗе  -  основная  составляющая 
образовательного процесса в жизни каждого человека. 
 

жүктеу/скачать 2,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: