Сайын Назарбекҧлы
жүктеу/скачать 1,66 Mb. Pdf көрінісі
|
7. Сҥйінші хабар! Абыл – ақылды бала. Әбекең келесі жылы жетпіске толады. Клараның сол тойдағы жүгін жеңілдету қажеттігі оның үйлену мәселесін тездетуге итермелегені анық. Бір Астанаға соққанымда, Клара маған "сүйінші, хабар бар" дейді. Мен бірден түсіне қалдым. Келін алғалы жатырсыңдар ма?, – деп қуанып кеттім. Құда түсіп келдік дейді. Шӛберенің алақанынан су ішкен адам жұмаққа барады деуші еді. Той – тойға ұласқай! 183 8. Қҧрметтi, Әбеке! Мен бұ кездерде Алла тағаланың алғашқы жаратқан кiсiсi Адам пайғамбардың қазақ екенiне сенемiн. Қазақ халқының бұ дүниедегi ең дарынды, ең қайырымды, ең қаһарман халық екенiне сенемiн. Қазақ халқының тiлi мен ӛнерiнiң бүкiл әлемде тендесi жоқ озық екенiне сенемiн. Маған сол сенiмдердi ұялатқан Ӛзiң және ӛзің секілді асқар Алатаудай қазақ азаматтарының тұлғалары! 9. Қымбатты , ағайындар! Ақсады деп жолда қалдырсақ, арыды деп бӛрiге алдырсақ, барымыз бен байымыз межелi жерiне жеткенше, күзелген тайдың құйрығындай оталып қалып жүрмей ме? Кӛптi кӛп ететiн ақсақтар мен тоқсақтар екенi, байды бай ететiн арықтар мен торықтар екенi естен шығып кетiп жүрмесiн… Аллатағала! Сол жақсы күнге, әр қазақты байлыққа, бар қазақты кӛптікке жеткізер заманға бәрiмiздiң тобымызды жазбай жеткiзе гӛр!.. Сол үшін бәріміз еңбек етелік! Алдыңғы топтағылар арттағыдан кӛз жазып кетпелік! Абзалымызды ардақталық, асылымыздың ақылын қасиет тұталық! 10. Уә, Тәңiрi! Уа, Аллатағала! Уа, Жаратқан! Ендiгi жердегi бар тiлегiмiз: – кешегi ӛткен бабалар мұңының жоқтаушысы; – бүгiнгi пенделер қамының қамқоршысы; – ертеңгi келер ұрпақ бесiгiнiң баптаушысы – аты аталғанда, тек қандастары ғана емес, бар әлемге бас шұлғытар, сӛзi мен iсiнде айырма жоқ, баяғының батырларындай, кешегi алаш арыстарындай, бүгiнгi Әбiш және сол секілді қазақ азаматтарындай ―Қазақ Азаматы‖ атты ерекше қауымның тезiрек қалыптасып кетуiне жағдай жасай гӛр! Ей Қазақ Азаматы! Бауырмал қазақ ешқашан ӛзi түгiл ӛзгенi де шеттетпеген ел! Сол бауырмалдығымыздан айырылып қалмалық! 184 Қазақ бар әлемге, бар адамға сеніммен қараған ел! Сол сенімнен айырылып қалмалық! Қазақ: "Малым – жанымның садағасы, жаным – арымның садағасы!" – дей алған ел. Сол ұран сіздердің жан азықтарыңызға айналғай! 185 Махаббат кӛктемі Сонау алыста қалған жастық шағымыздың бір сәтін еске түсірер осы шығарма достарым Әбіш пен Клараға арналады. Сайын Назарбекұлы Басты кейіпкерлер: Әбіш , 16- 17 жастардағы мектеп оқушысы. Муза, Әбіштің ғашық қызы, 15 - 16 жаста. Кӛбеген, Әбіштің досы, кластасы, 16 - 17 жаста. Сағын, Әбіштің досы, Музаның кластасы, 15 - 16 жаста. Оқушылар. 1- кӛрініс Кӛктем. Әбіш жан - жағына таңдана қарап, табиғат кӛріністеріне сүйсіне қыдырып жүреді. Әбіш : (кенеттен шабыттана) Ей, Аспан мен Жер! Ей, Бұлт пенен Жел! Ей, Күн менен Ай!.. Мені кӛріп тұрсыңдар ма?! Тоқтап, ойланып қалады. 186 Әбіш: Бұл не сӛз?! Неғып аузыма түскен?! Е...е, енді есіме түсті! Жақында кездескен анау шежіре қарт айтқан Алланың адамға берген ―жеті қазына‖ байлығының түсінігі екен ғой! Осы алтауы адамның тән сұранысын тойдыруға жаратылған! Дінсіз заманның ыңғайына бағынған үнсіз адамдар жеті қазынаның бірі қақпан деп, бірі ит деп адасып біткен. Ӛзінің бар байлығымен жер адамның бір қазынасы! Аспан мен Жер! Бұлт пенен Жел! Күн менен Ай!.. Ал жетінші қазына, ол адамның жан сұранысын қанағаттандыруға жаратылған деп еді - ау! Алла Тағаланың адам үшін жаратқан жетінші қазынасы ―білім‖ деген! ―Білім‖ басты қазына деген! Жарайды! Олардікі дұрыс делік! Ал менікі не? Оларға мені кӛріп тұрсыңдар ма дегенім не? Ай кӛрініп тұрған жоқ, мені қалай кӛрмек?! Бірақ Күн кӛрініп тұр! Ол мені кӛріп тұр! Маған нұрын сеуіп тұр!! Қайтадан шабыттана сӛйлейді. Күн! Ей, кӛрікті Күн! Бүгін сен ӛзіңнің қандай ерекше екеніңді білемісің! Ей, Әлем! Бүгін маған құлағыңды салшы! Мен сенің ұлыңмын! Мен сенің атағыңа лайық адам боламын! Сен мені түсініп жатырсың ғой деймін, бүгін! Жан - жағым толы жанымды жадыратар жылылық! Қайда қарасам да жарқын кӛріністер мен бейнелер! Бәрі де жан досымдай! Бәрі де сырласымдай! Күн қандай ғажап еді!.. Мына күн... Менің Күнім! Әлем қандай кӛркем еді! Шексіз әлем! Менің әлемім! Шабыттанып ӛлең сӛзбен сӛйлеп кетеді. ...Нұр балқытып жатырғандай Құдірет Күннің нұрын - ай! ...Қалқып жүрген анау бұлттың, Жырым - жырым түрін - ай! ...Ән сыйлаған аспанына, Мынау торғай жырын - ай! ...Маған неғып бәрі бүгін, 187 Ақтарады сырын - ай?.. ...Неге бәрі тым ерекше, Байқамағам бұрын - ай?.. Ӛзіне - ӛзі таңданып Бұ не керемет! Ұйқастар домаланып ауызға түсіп жатыр! Мен түбінде ақан болатын болармын, асылы!? Кӛкірегін керіп дем алады. Жұта берем ауаны, Маған бүгін не болған?! Ойым ӛлең сауады, Бойкүйездік жоғалған! Кӛктен сезім жауады, Жақсылық күт, деп, алдан!.. Мәс - саған! Мен ақын шығармын! Ақындық дегеннің осы болғаны ма сонда? ...Зергер - ұста қолындағы Кӛкірегім кӛрік пе?.. ...Ерік бермес ақылыма, Ойым неге желікпе?.. ...Ӛзім қалай ӛзгергенмін, Бұның бәрі неліктен?.. Ау!.. Айтыңдаршы! Неліктен?.. Ӛзіне қарап қалған қошақанға кӛзі түседі. Әй қошақан, қошақан! Мұнда қалай келгенсің? Жол түсті ме осында, Ой, қиялға ергесін? Әбіш әрі қошақан болып, әрі ӛзі болып сӛйлеп тұрады. Әй, сүйкімді қошақан! Мә - ә - ә дегенің... Не дегенің? А, а... Сұрағаның солай ма? Мен жауапты берейін... 188 Сол сұраққа қалайда!.. Кімсің дейді, қошақан! Білмеймісің? Мен Әбішпін ғой! Неғып жүрсің? Неғып жүрейін? Ғашық болып жүрмін!.. Әбіш ғашық ! Жаны, тәні сол сезімге еріген! Менің бүгін атым да ғашық, затым да ғашық! Сен бе дейді, қошақан! Ие, Мен! Мен ғашықпын! Мен! Мен! Мен! Мен ғашықпын! Кімге дейді - ай, ақымақ! Ешкімге де! Мәссаған! Олай болмайды дейді, мына балақай? Неге болмайды! Болады! Болғанда қандай болады!.. Сонда кімге ғашықсың? Сұрағының түрін - ай! Мен бәріңе ғашықпын! Сүп - сүйкімді қошақан! Мен саған да ғашықпын! Жадыратар жаныңды, Мен гүлге де ғашықпын! Түрін бермес, сырын бермес, Мен құмға да ғашықпын! Қалы кілем далама, Сӛз сӛйлеткен санама, Ауылыма, қалама, Мені тапқан анама, Атам жатқан молаға, Бәріне де, бәріне... Мен ӛмірге ғашықпын!.. Ғашық кезде, ғажап - ай, Жүрек жырға толады! Сондай шақта ӛзі кеп Басқа бақыт қонады! Міне сол кез, қошақан, Сезім менің қонағым!.. Жігіт жүріп кетеді. Еңкейіп гүл үзіп алады . Міне бір тал бәйшешек! 189 Ал мынау не?.. ажырық! Жерге қарап, гүлге балап, Кӛктем күннің сазын ұқ. Қызғалдақ та гүлдепті - ау! Ау, қызғалдақ! Қызғалдақ ! Айтшы маған сен неге Сары болсаң да қызғалдақсың! Ала болсаң да қызғалдақсың! Қызыл болсаң да қызғалдақсың ! Тіпті қара болсаң да қызғалдақсың! Неге ылғи қызғалдақсың! Ӛзі әрі қызғалдақ болып, әрі ӛзі болып сӛйлеп тұрады. Маған ат қойған ӛздерің! Тапқырын қара ӛзінің! Ал сен кімсің? Неғып жүрсің?? Тыңда, саған айтайын, Мен ғашықпын! Мен ӛмірге ғашықпын! Мен саған да ғашықпын! Мен мына аспанға да, жерге де ғашықпын! Неге бәрін махаббат деп атаған? Ә, түсіндің бе... Солай! Сен де бар тірлікке ғашықсың! Сен де бар тірінің махаббатын оятасың! Сені искеген шақта сезімдінің жүрегіне қан жүгіреді! Сені қолына алған шақта әр адам ӛзінің жұбайын іздейді... Сені искеу үшін жаратқан! Мені ғашық болу үшін жаратқан! Мені сүю үшін жаратқан! Сені махаббатты ояту үшін жаратқан! Мені махаббатты жырлау үшін жаратқан! Сені махаббатты ояту үшін жаратқан! Мені махаббатты жырлау үшін жаратқан!.. Сезім толқытып шаттыққа бӛленген жігіт сахнадан шығып кетеді. 190 2- кӛрініс Жал - жал құмдар. Құм таулар арсына жасырынған екі бала ауыл жаққа кӛз салады. Қолдарында ―Абай жолы‖ романы. Кӛбеген: Енді сен оқы! Кӛбеген кітапты Әбішке береді. Кітапты қолына алған Әбіш бетін ашпастан сӛйлеп кетеді. Әбіш : Ғашықтық сезімнің отына ӛртеніп, содан рахат сезіміне бӛленген Абай, бар тіршілікке, бар жаратылысқа ғашық Абай, Шүкіман деген қызға жүрегін алдыртып, таң атар атпаста қасында жолдасы Ербол бар, қыз аулынан аттанып кетеді... Бірақ оның жүрегі, ғашықтық дертіне шалдыққан жүрегі, сол ауылда қалып бара жатыр еді! Кӛбеген: Сен ойдан шығармай, кітаптың бетін ашып оқысашы! Әбіш : Кітапта да солай жазылған! Мәңгілік махаббаттың ащы сілтісіне, тәтті шырынына жүрегін малып алған Абай, оны іздемей тұра алмас еді! Айдалаға қалдырып кете алмас еді! Оның Шүкіманды іздейтіні даусыз болатын! Кӛбеген: Махаббат сілтісі дегенің не? Ол жүректі жараламай ма? Әбіш : Неге жараламасын! Жаралайды! Әйтпесе Абай алпыс жасқа да жете алмай ӛмірден ӛтер ме еді!?. Кӛбеген: Сен де жүрегіңді сілтіге малып алып, дертке шалдығып қалып жүрме! Мен сен үшін жауапты адаммын! Күледі. Әбіш : Ақылыңа болайын! Біз, жастар, сол дертті іздеп жүрген жоқпыз ба? Ол таптырмай жүрген жоқ па? Кӛбеген: Дерт бар жерде қайдағы рахат? Әбіш : Махаббаттың дерті де бар, рахаты да бар! Соған шалдығу үшін адамдар жанын құрбан етуге даяр тұратын кездері де болады! Кӛбеген: Ӛртене жүріп рахат шегеді! Адам дерт іздейді? Сондай қисынсыз нәрселерді қалай айта аласың? 191 Әбіш : Жарайды, дауды доғаралық! Абайға оралалық! Абай сезімді болған! Содан барып Абай жүрегі ӛмір бойы махаббат отына ӛртеніп ӛткен жүрек! Кӛбеген: Ол қандай от? Қайта Абай қайғы менен қасірет дертін кӛбірек тартып ӛтпей ме? Әбіш : Қайғы мен қасіретті сезіну үшін де махаббатқа толы жүрек қажет, бауырым! Кӛбеген: Сонда махаббаттың не болғаны? Азап болғаны ма? Әбіш : Сондай да сұрақ бола ма? Әрине азап! Кӛбеген: Олай болса махаббат не үшін қажет? Сен не үшін іздеп жүрсің? Әбіш : Соны түсінбейсің! Әлі баласың ғой! Махаббат сезімі адамға тек қызды сүю үшін берілмейді! Махаббат сезімі – азаматты елі мен жеріне ғашық етеді! Махаббат сезімі – жүрегі таза жанда шӛлге де, кӛлге де ғашық қылады ! Махаббат сезімі – туған жердің таудан аққан селіне де, жаңа туған тӛліне де ерекше сезіммен қаратады! Содан барып ӛмірге ғашық адам мәңгі махаббат отына ӛртеніп ӛтеді ! Ондай отқа түскен кісі әрі ӛмір бойы бақытты болады, әрі ӛмір бойы сол отқа күйіп ӛтеді. Кӛбеген: Біздің арқамызды ӛртеп бара жатқан қай от? Мына шыжыған күнге қақталып қашанғы жата береміз? Әбіш : Жаңа келдік қой! Шығып қалар! Қайда асығасың! Кӛбеген: Үйге қайталық . Әбіш : Қайдағы үй ? Кӛбеген: Интернатқа дегенім ғой. Әбіш : Интернатта бізді кім күтіп отыр еді. Одан да осы жерде ертеңгі әдебиет сабағына жақсылап дайындалып алалық. Кӛбеген: Мына құм арасында ма? 192 Әбіш : Құм арасы болса несі бар! Бар дүниеден бұдан таза, бұдан пәк жерді таба алмайсың! Ертең ―Абайдың ғашықтық сезімі‖ деген тақырыпта пікір таласы ӛтетінін ұмыттың ба? Бұл тақырып туралы жүрігіңе сезім ұя салмаса, жан - тәніңді махаббат сезімі балқытып тұрмаса махаббат туралы қалай ой айтпақсың? Кӛбеген: Шыжыған күн мен ыстық құм шӛлден басқа бірдеңе оятады дегенді сенен естіп отырмын. Әбіш : Махаббат сезімі сенің қалтаңдағы орамалың емес. Оны сен қалтаңнан суырып ала алмайсың! Ол саған кенеттен келеді. Оның келер уақытын адамның ӛзі емес, Кӛк билейтін болса керек! Ол саған аспаннан түседі ! Кӛбеген: Сайра! Әбіш : Несі бар, сайраймыз! Махаббат сезімі ӛз мезгілі жеткен шақта бірден кӛктеп шыға келетін кӛктемнің гүліндей нәрсе! Ол Кӛктің бұйрығы! Махаббат сезімін биік таудың жотасында, мұз бен қардың астынан кӛктемде бүр жарып шыға келетін Еңлік гүлінің табиғатымен салыстыруға болар! Кӛбеген: Мұзды тауды кӛргендей сӛйлейсің ғой! Оны қайдан білесің? Әбіш : Кӛбірек оқу керек, балақай! Кӛбеген: Саған кӛп оқи берме, миың алжасады демеп пе еді, әжелер! Әбіш : Олар біліп жүр! Кӛп оқыса ми қызметі ӛзгереді! Содан барып кӛп оқыған адамның, мысалы біздің, (кӛкірегін қағып қояды), аз оқығанға, мысалы сізге, бірдеңе иектегендей болып кӛрінетіні заңды нәрсе! Кӛбеген: Сақтай гӛр, не деп кетті!! Әбіш : Міне, сол шақта, кӛктемнің кӛрікті бір күнінде, болмысыңа махаббат сәулесі нұр түсірген шақта, бойыңа махаббат сезімі қан таратқан кезде саған кездескеннің бәрі сұлу! Бәрі әдемі! Бәрі ғажап! Сол сәтте саған алғашқы кездескен қыз – әлемнің сұлулығының символы! Бітті! 193 Сен ғашықсың! Сен дерттісің! Ғашықтық отына ӛртен де, рахаттанып ӛмір сүре бер! Кӛбеген: Маған махаббат ұнамай отыр! (Әбішті кекете) О, Құдайым! Мені махаббатыңнан сақтай гӛр! Күледі. Әбіш : Кӛк Тәңірі періштелерінің кӛктемде пендесіне сыйлар ғажайып сыйы бар, ол – махаббат сезімі! Маған сол сыйлығын осы кӛктемде жіберіпті! Мен ешкімнен―сүйіктім‖ деген сӛзді естіп кӛрмесем де бақыттымын. Себебі менің болмысымды махаббат сезімі билеп алған! Мен сол сезімге оранып, рахат тауып жүрген жанмын! Түбінде бір арудың маған да ―сүйіктім‖ деп қиыла қарап тұратынына сенімдімін! Кӛбеген: Шын болар. Менің кӛз алдымда ӛскен бязы, тұйық Әбіш енді басқа Әбішке айналып кетті. Әбіш : Мен қазір бүкіл әлемді сүйемін! Жарық күнді, қараңғы түнді сүйемін! Шіркін осы сезім ӛмір бойы бойда жүрсе ғой! Арылмаса ғой! Тарамаса ғой! Кӛбеген: Бізге қашан соғар екен сол махаббат! Саған ұқсап ―әуейі― болып, бір қызығын кӛрер ек біз де! Күледі. Әбіш : Сен мені ―әуейі‖ атап, бірдеңе еліктеген деп қазір айтып отырсың! Ол сенің тапқырлығың емес! Ол сӛздің авторы басқалар! Маған жеңгелерім бала күнімнен ―әуейі‖ деген ат тағып қойған болатын. Бірақ мен сіздер ойлағандай жын - пері иектеген әуейі емеспін. Мен періште иектеген әуейімін! Мен ақынмын! Кӛбеген: Ақын болсаң ӛлең неге жазбайсың? Әбіш : Сезімге бой алдырғанның бәрі ақын! Ақын бәрібір түбінде ӛлең жазады! Бүгін жазбаса ертең жазады. Не болмаса Абайға ұқсап қырықтан асқанда жазады! Әбіш ―Абай жолы‖ романын аша салады. Дауыстап жібереді. Әбіш : 194 Міне! ―Аққа Құдай жақ!‖ деген сӛздің ақиқаты. Кітапты аша салып едім, ӛлеңге тап бола кеттім! Тыңда, тыңда нағыз ӛлеңді, ақындық сезімді: Қуаныш, бақыт сездік тұрған ымдап... Сырымды сӛйлеп келем сӛзбен сындап, Ессе бір суыл қағып, жел сырласып, Изейді шилер басын шын - шын - шындап... жүктеу/скачать 1,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|