Многопрофильным научный журнал

ТРИБУНА МОЛОДОГО УЧЁНОГО  
 
 
193
операции на финансовом, наличном и валютном 
рынках,  во  внешнеэкономической  деятельности, 
со  стратегически  важными  сырьевыми  ресурса-
ми,  мошенничеством  и  незаконным  предприни-
мательством  на  потребительском  рынке.  Сле-
дует больше внимания уделять изучению и обоб-
щению  официальной  и  оперативной  информА-
ции  о  состоянии  экономической  преступности, 
приоритетах  в  понятиях,  структуре  и  основных 
направлениях  обеспечения  экономической  безо-
пасности,  прогнозировать  развитие  криминаль-
ной  ситуации  в  наиболее  криминогенных  отрас-
лях народного хозяйства. 
Весомую  роль  в  предупреждении  пресс-
туплений  в  сфере  экономической  деятельности 
играет  взаимодействие  различных  правоохрани-
тельных  органов,  согласованность  их  совмест-
ных усилий, а также взаимодействие с иными го-
сударственными  органами,  общественными  ор-
ганизациями и гражданами. 
Использование  различных  форм  взаимо-
действия  определяется  спецификой  оператив-
ной 
обстановки, 
особенностями 
субъектов, 
участвующими во взаимодействии, имеющимися 
силами  и  средствами,  поставленными  целями  и 
задачами,  на  решение  которых  направлено  осу-
ществляемое взаимодействие, и другими факто-
рами. 
Весомую  роль  в  предупреждении  пресс-
туплений  в  сфере  экономической  деятельности 
играют  методы  измерения  экономической  дея-
тельности  в  теневом  и  неформальном  секторах 
экономики. 
Следует  иметь  в  виду,  что  профилактику 
преступлений  в  сфере  экономической  деятель-
ности  осуществляют,  прежде  всего,  конкретные 
сотрудники правоохранительных органов и здесь 
особенно  важен  их  опыт,  смекалка,  творческий 
подход к делу. Стаж работы сотрудников органов 
финансовой полиции, внутренних дел, безуслов-
но,  формирует  у  них  некую  систему  знаний  об 
общей,  специальной  и  индивидуальной  профи-
лактике  преступлений,  которая  отчасти  совпа-
дает с системой знаний, выработанных кримино-
логической  наукой.  Не  вызывает  сомнений  и  то, 
что основанная на системе эмпирических знаний 
профилактическая  деятельность  в  ряде  случаев 
способна  дать  позитивные  результаты  [5,  c.23  - 
25]. 
Из написанного следует, что борьба с эко-
номическими 
преступлениями 
в 
настоящее 
время  имеет  особую  роль  в  становлении  разви-
тия страны в целом, а необходимость изучения и 
анализа  борьбы  с  данным  видом  преступления 
является необходимым.  
 
Литература: 
1 
http://finpol.gov.kz/rus/about/history
 
2  Криминология  для  ВУЗов  –  Долгов  А.И., 
2001 г. 
3 Послание Президента Республики Казах-
стан – Лидера нации Н.А. Назарбаева народу Ка-
захстана «Социально-экономическая модерниза-
ция  –  главный  вектор  развития  Казахстана».  - 
январь 2012 г. 
4 
Кодекс 
Республики 
Казахстан 
от 
16.07.1997 N 167-I «Уголовный кодекс Республи-
ки Казахстан».  
5  Байжанов  Н.А.  Объяснение,  прогнозиро-
вание  и  предупреждение  преступлений  в  сфере 
экономики в Республике Казахстан и Российской 
Федерации.  Автореф.дисс.канд.юрид.наук.  Тю-
мень.  МВД  РФ  Тюменский  юридический  ин-сти-
тут. 2006 г – стр. 23-25.  
 
Түйін 
Мақалада Қазақстан Республикасындағы экономикалық қылмыстың түсіну және оны ескерту 
проблемалары қарастырылған.  
В  статье  рассматриваются  понятие  и  проблемы  предупреждения  экономической 
преступности в Республике Казахстан. 
 
Resume 
In  this  article,  the  author  discusses  the  problems  related  to  the  prevention  of  economic  crime  at  the 
present stage of formation of the current government. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ЖАС ҒАЛЫМНЫҢ МІНБЕСІ  
 
 
194
УДК 004.05:330 
 
ЭКОНОМИКАДА АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР РОЛІ 
МЕН ОРНЫ 
 
Дюсембекова  А.К.  –  А.Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  университетінің 
магистранты 
Мазмұндама 
Бұл  мақалада  жүйе  және  оның  қасиеттері,  әртүрлі  жүйелерге  мысалдар,  ақпараттық 
жүйелер,  оған  қойылатын  талаптар  және  ақпараттық  жүйелердің  классификациялары, 
автоматтандырылған жүйелер, экономикалық ақпаратты өңдеудің автоматтандырылған жүйесі.  
Негізгі  ұғымдар:  жүйе,  MRP,  JIT,  SCM,  ERP,  ақпараттық  жүйе,  экономикалық  жүйе, 
автоматтандырылған жүйе. 
 
Өндірістік  және  шаруашылық  мекемелер, 
кәсіпорындар,  фирмалар,  корпорациялар,  банк-
тер  өздігінше  күрделі  объектілерді  көрсетеді. 
Жүйе  түсінігі  өзара  және  элементтердің  сыртқы 
ортасымен  байланысқан  жиынтық  ретінде  түсіні-
леді.  Олардың  жұмыс  істеуі  нақты  мақсатты  не-
месе  пайдалы  нәтижені  алуға  бағытталған.  Осы 
анықтамаға  сәйкес  әрбір  экономикалық  объект 
(мекеме)  немесе  оның  бөліктерін  қойылған  мақ-
сатқа жетуге ұмтылатын жүйе ретінде қарастыру-
ға болады. 
Жүйе  үшін  келесі  негізгі  қасиеттер  сәйкес: 
күрделілік,  бөлінгіштік,  бүтіндік,  элементтердің 
әртүрлілігі  және  олардың  табиғатының  айырма-
шылығы, құрылымдылық. 
Жүйе  күрделілігі  оған  кіретін  элементтер 
жиынына,  олардың  құрылымдық  әрекеттесуіне, 
сонымен  қатар  сыртқы  және  ішкі  байланыс  күр-
делілігіне  қатысты.  Кәсіпорын  немесе  мекеменің 
маркетинг  қызметі  осындай  элемент  мысалы  бо-
лып  табылады,  яғни  күрделі  сыртқы  және  ішкі 
байланыстарды өндіреді.  
Жүйе бөлінгіштігі нақты мақсат пен міндет-
терге  жауап  беретін,  белгілі  бір  белгісі  бойынша 
ерекшеленген  ішкі  жүйелер  қатарынан  тұрады. 
Бұл  қасиет  мыналарды  талдау  кезінде  ерекше 
маңызды:  экономикалық  объектілердің  жұмыс 
ерекшеліктері,  олардың  басқарушылық  қызметін 
ұйымдастыру,  құжатайналымды  қалыптастыру 
мен  жүргізу,  ақпаратты  қайта  өңдеу  орталықта-
рының жұмыс істеуі және т.с.с. 
Жүйенің  бүтіндігі  жүйе  клиенттерінің  көбісі-
нің  жұмыс  істеуі  бір  мақсатқа  бағыныштылығын 
білдіреді,  онымен  модельдеу  процесінде  талап 
етілетін  және  анықталатын  нақты  экономикалық 
объекті қызметінің нәтижелілігіне қол жеткіземіз. 
Жүйе  құрылымдылығы  жүйенің  ішіндегі 
элементтер  арасындағы  орнатылған  байланыс-
тар  мен  қатынастардың  бар  болуын  анықтайды. 
Бұл  материалдық,  қаражат  және  ақпараттық 
ағымдардың  қозғалысын  қалыптастыруға  арнал-
ған шартты құрады.  
Жүйе  кез  келген  объект  болып  түсініледі. 
Ол  бір  бүтін  ретінде,  сонымен  қатар  қойылған 
мақсатқа жету негізінде біріктірілген әр түрлі эле-
менттер жиынтығы болып қарастырылады. Жүйе 
құрамы бойынша да, басты мақсаты бойынша да 
бір-бірінен  ерекшеленеді.  Әртүрлі  элементтер-
ден  тұратын  және  әртүрлі  мақсаттарды  өндіруге 
бағытталған бірнеше жүйелерді келтірейік. 
 
Әртүрлі жүйелер мысалы 
 
Жүйе 
Жүйе элементтері 
Жүйенің басты мақсаты 
Фирма 
Адамдар, құралдар, материалдар, 
ғимараттар және т.с.с. 
Тауарларды өндіру 
Компьютер 
Электронды және электромеханикалық 
элементтер, байланыс линиялары және т.с.с. 
Деректерді өңдеу 
Телекоммуникациялық 
жүйе 
Компьютерлер, модемдер, кабелдер, желілік 
программалық қамтама және т.с.с. 
Ақпаратты жіберу 
Ақпараттық жүйе 
Компьютерлер, компьютерлік желі, адамдар, 
ақпараттық және программалық қамтама 
Кәсіби ақпаратты өндіру  
 
Мекемені  басқарудың  ұйымдық  құрылымы 
құрылымдық  бөлімшелер  құрамы  мен  басқару 
функциясын анықтайды. Ұйымдық құрылым басқ-
ару  жүйесінің  ақпараттық  ағымының  схемасын 
көрсетеді. 
Ұйымдық  құрылыммен  бірге  мекеменің 
«қаржылық  құрылымы»  бар.  Бұл  құрылым  меке-
мені  қаржылық  жоспарлау  негізі  болып  табыла-
ды.  Мекеменің  ұйымдық  және  қаржылық  құры-
лымы,  ішкі  және  сыртқы  экономикалық  шарттар 
есебімен  бизнес-мақсатқа  жетуді  қамтамасыз 
ететін  мекеме  қызметін  басқару  әдістері  таңдап 
алынады. 
Әлемде  басқарудың  ең  танымал  әдістеме-
лері: MRP, JIT, SCM, ERP болып табылады. 
MRP  (Manufacturing  Resource  Planning) 
“Өндірістік  ресурстарды  жоспарлау»  -  бәсекелес 
нарықтық  экономика  шартында  өнеркәсіптік  ме-
кемелерді  басқару  әдістері.  MRP  (MRPI  және 
MRPII)  әдісі  тапсырыс  портфелі  мен  периодтар 

ТРИБУНА МОЛОДОГО УЧЁНОГО  
 
 
195
бойынша  дайын  өнімді  өткізуді  болжау  негізінде 
өндірістік  жоспарларды  қалыптастыруды  қамта-
масыз  етеді.  MRP  әдісі  дамыған  басқарушы 
есепті  және  халықаралық  класты  (GAAP,  IAS) 
бухгалтерлік  есеп  жүйелерін  пайдаланады.  Бас-
қарушы  шешімдерін  қабылдау  үшін  талдау  және 
статистикалық  модельдеудің  ақпараттық  тех-но-
логиялары, оның ішінде оптимизациялық есептер 
қолданылады.  
JIT (Just in time) – дефектсіз өндірісті ұйым-
дастыруға  негізделген  басқару.  Негізінен  өн-ді-
рістің  массалық  сипатымен  мекемелерде  қолда-
нылады. 
SCM  (Supply  Chain  Management)  –  кеңей-
тілген  өндірістік  тізбекпен  басқару.  Өнімді  шыға-
руда  толық  басқарушы  циклін  қолдауды  жүзеге 
асырады, яғни жобалаудан сатудан кейінгі гаран-
тиялық және сервистік қызметтерге дейін.  
ERP (Enterprise Resource Planning) – бірың-
ғай корпорация шеңберінде ресурстармен (мате-
риалды, қаржылық, еңбек) басқару.  
ERP-жүйесінің  мақсаты  –  жүйенің  барлық 
компоненттерінің  келісіп  жұмыс  істеуі,  орындау 
уақыты бойынша оптимизация. Ең танымал ERP-
жүйелері: SAP/R3, BAAN, Oracle Applications, Re-
naissance CS және т.б. болып табылады. 
Компьютерлендіру  объектілеріне  қойыла-
тып жалпы талаптар: 
• Басқару мақсаты үшін алынатын ақпарат 
сапасының  қажет  деңгейімен  берілген  мерзімде, 
толық көлемде басқармалы функцияны өндіру; 
•  Ақпаратты  жинау,  тіркеу,  беру,  сақтау, 
өңдеу, көрсетудің тиімді технологиясын қолдану; 
•  Басқарудың  компьютерлік  ақпараттық 
жүйесінің сенімділігі; 
• Ақпаратты қорғау; 
•  Басқарудың  компьютерлік  ақпараттық 
жүйесінің бейімделуінің жоғары деңгейі. 
Басқару  жүйе  компоненттері  арасындағы, 
сонымен  қатар  қоршаған  ортамен  ақпарат  алма-
сумен  байланысты.  Басқару  процесі  уақыттың 
әрбір  моментінде  жүйе  жағдайы  туралы  мәлімет 
алуды  болжайды.  Демек,  экономикалық  объект-
пен  басқарудың  кез  келген  жүйесіне  өзінің  ақпа-
раттық жүйесі сәйкес келеді, ол экономикалық ақ-
параттық жүйе деп аталады. 
Ақпараттық  жүйелер  кез-келген  аумақтан 
алынған есептің шешуін қабылдау процесінде қа-
жетті  болатын  ақпаратты  жинау,  сақтау,  өңдеу, 
іздестіру, 
шығаруды 
қамтамасыздандырады. 
Олар проблеманы талдауға және жаңа өнімдерді 
құрауға көмектеседі. 
Ақпараттық  жүйе  дегеніміз  –  техникалық, 
бағдарламалық  және  ұйымдастыруды  қамтама-
сыздандырудың  жиыны  және  де  ол  адамдарды 
қажетті  ақпаратпен  уақытылы  қамтамасыздан-
дыру үшін арналған персонал жиыны. 
Жалпы  ақпараттық  жүйе  деп  АЖ  компо-
ненттерінің ішкі жиынтығын айтады. Олардың құ-
рамына мәліметтер қоры, МҚБЖ және маманды-
рылған қолданбалы бағдарламалар кіреді. 
Қазіргі ақпараттық жүйенің түсінігі бойынша 
ақпаратты  өңдеудің  негізгі  техникалық  құралы 
болып  дербес  компьютер  табылады.  Үлкен 
ұжымдарда  дербес  компьютермен  қатар  ақпа-
раттық жүйенің техникалық базасына минифрэйм 
немесе супер ЭВМ кіреді. 
Компьютерлер мамандандырылған бағдар-
ламалық  құралдармен  жабдықталынған  және  ақ-
параттық  жүйелердің  техникалық  барысы,  құ-
ралы  болып  табылады.  Ақпараттық  жүйе  ком-
пьютерлермен  және  телекоммуникациялармен 
байланысқан.  Ақпараттық  жүйені  құру  мақсаты-
көрсетілген  пайдаланушының  қасиеті  бар  мәлі-
меттерді  өңдеу  жүйесін  берілген  қысқа  мерзімде 
құрастыру. 
Қандай да бір критериге жауап беретін мә-
ліметтерді сақтау қорында бір данадан артық құ-
жат  болса,  онда  ол  құжатты  іздеу  әруақытта 
қиынға  соғады.  Бұл  үшін  сақтау  жүйесін  құруда 
қолданылатын  әдістерге  байланысты.  Негізгі  екі 
әдісін көрсетуге болады. 
- гирархиялық модельді қолдану. 
- гипермәтіндік модельді қолдану. 
Гирархиялық модельді қолдану ақпараттық 
қорлардың  қөп  деңгейлі  рубрикациясын  көрсе-
теді.  Керекті  құжатқа  жолды  таңдау  үшін  бұл 
жүйені  қолдайтын  қызмет  құрған  сипаттамалар 
қолданылады. 
Гипермәтіндік  модель  тікелей  мәтінде  ор-
наласқан құжаттар сілтемелерін байланыстыруға 
мүмкіндік  береді.  Бұл  екі  модельдің  де  келешегі 
бар.  Себебі  көп деңгейлі  рубрикация  жоғарғы  бі-
ліктілікті  мамандармен  орындалады,  ондай  әдіс-
пен өңделген құжат көлемі аса үлкен болмайды. 
Ақпараттық  жүйелер  ақпаратты  өңдеудің 
қазіргі  индустриясының  негізгі  ерекшеліктерін  қа-
нағаттандырады.  Олар  басқару  және  шешім  қа-
былдауды  ұйымдастырады  және  қабылданатын 
шешімнің сапасын, толықтығын, нақтылығын, дұ-
рыстығын және өз уақытында берілуін әлдеқайда 
жоғарлатады. Ақпараттық жүйелер функциялары 
есептің екі класымен өндіріледі: ақпараттық және 
технологиялық.Ақпараттық  есептер  ақпаратты 
қайта өңдеу және көрсетуді қамтамасыз етеді, ол 
адаммен  басқару  және  шешім  қабылдау  проце-
сінде  пайдаланылады.  Технологиялық  есептер 
деректер базасын белсендендірумен, оларды бү-
тіндік  жағдайында  қолдаумен,  эксплуатациямен, 
ақпараттық жүйені баптаумен байланысты. 
Ақпараттық  жүйелерге  келесі  талаптар 
қойылады: 
• Жаңа функционалды облыстарға өзгерту-
ге және баптауға қабілеттілігі; 
•  Уақыттың  қажет  периодында  пайдалану-
шылар сұранысына жүйенің реакциясы; 
•  Қосымшаларды  кеңейту  және  жаңа  қо-
сымшаларды қосуға мүмкіндігі; 
• Есептеу ресурстарын пайдалану тиімділі-
гі. 
Қaзipri ақпараттық жүйелер – бірқатар пай-
даланушылардың,  күрделі  кәсіпорындардың  әр-
түрлі  талаптарын  қанағаттандырарлық,  көлем-

ЖАС ҒАЛЫМНЫҢ МІНБЕСІ  
 
 
196
ді мәліметтерді   сақтайтын   жүйені   сипаттайды. 
Кез  келген ақпараттық  жүйелердің  мақсаты  – әр 
салалардың мәліметтерін өңдеу. 
Экономикалық  ақпаратты  өңдеудің  авто-
маттандырылған жүйесі – бұл жоспарлау,  есепке 
алу,  экономикалық талдау,  басқару шешімдерді 
өңдеу  және  қабылдау  мақсаттарына  жету 
үшін   арналған  экономикалық  мәліметтерді  алып 
беретін,  өңдейтін және сақтайтын жүйе. 
Автоматтандыру  жалпы  түрде  техника-
лық,  ұйымдастыру және экономикалық бейнелеу 
жиынтығы  болып  көрсетіледі.   Нәтижесінде  өнді-
рістік  процеске  немесе  басқару  процесіне  адам-
ның тікелей қатынасы азаяды.  
Автоматтандырылған  жүйе  (АЖ)  күрделі 
адам-машиналы жүйе болып табылады,  яғни ақ-
паратты машинада өңдеу адамның қатынасымен 
орындалады.  
АЖ құрылу принципі (негізі). 
•  Жүйелік  тәсіл  (амал)  –  басқалармен  қа-
рым-қатынасы қаралады және бағаланады. 
• Жаңа  есепті шешу принципі  (есепті  шеш-
кенде АЖ тиімділігі артады, яғни дәстүрлі қолмен 
басқару  технологиясымен  шешуге  болатын  не-
месе жуықтап шешу). 
• Жүйелерді үздіксіз дамыту принципі. 
•  Құжат  айналымын  автоматтандыру  прин-
ципі  (тек  қана  есепке  алуды  автоматтандыру 
емес,  құжаттарды  дайындау,  бастапқы  және  нә-
тижелі  мәліметтерді жинау  және  алуды  автомат-
тандыру). 
•  Мәліметтерді  ДЭЕМ  бір  рет  енгізу  прин-
ципі  (мәліметті  қайтадан  енгізу  қайталанбау  ке-
рек). 
Автоматтандырылған  жүйенің   негізгі  бөлі-
гіне: 
1) Ақпараттық қамтамасыз ету – ақпаратты 
ұйымдастыру  және  орналастыру  үлгісін  көлемі 
бойынша  сонымен  бірге  ақпаратлық  қамтамасыз 
етуге  жіктеу  тәсілдері  және  ақпаратты  кодқа 
аудару,  анықтамалы-  нормативті  ақпаратты 
ұйымдастыру  тәсілдері,  ақпаратлық  базаны 
жүргізу және құру тәсілдері жатады. 
2) Инвестициялық  қамтамасыз  ету  –  ақпа-
ратты бейнелеу үшін тіл құралының жиынтығы. 
3) Техникалық  қамтамасыз  ету  –АЖ  (ЭЕМ) 
жұмысын  қамтамасыз  ететін  техникалық  құрал-
дар кешені. 
4) Программалық  қамтамасыз  ету  –  ақпа-
ратты  автоматты  өңдейтін  программалар  жиын-
тығы  (жүйелік  және  қолданбалы  программалар-
ды қосқанда). 
5) Математикалық  қамтамасыз  ету  –  мате-
матикалық әдістердің, модельдеу және өңдеу ал-
горитмдерінің жиынтығы. 
6) Ұйымдастыруды  қамтамасыз  ету  –АЖ  – 
басқару  қызметшісінің  жұмыс  істеу  жағдайын-
дағы  құжаттар  жиынтығын  ұйымдастыруды  қам-
тамасыз  ету.  Оған  әдістерді,  құралдарды, 
техникалық  құжаттарды  және  қызметшілерді  қо-
суға болады. 
7)  Заңдылық  қамтамасыз  ету  –  ақпаратты 
қайта  құрғанда  және  пайдаланғанда  АЖ  –  атқа-
ратын  қызметін,  құрылымын,  алу  тәртібін  басқа-
ратын заңдылық ереже жиынтығы. 
8) Эргономикалық  қамтамасыз  ету  –  адам-
ның  еңбегіне  қолайлы  жағдай  жасайтын  құрал-
дар және әдістер жиынтығы. 
АЖ – функциялары, атқаратын қызметтері: 
1. Анықтамалық – басқарылатын объектінің 
жағдайын ақпаратмен қамтамасыз ету. 
2. Бейнелеп  көрсету  -  өндірістік-шаруашы-
лық операцияларды ДЭЕМ тіркеу. 
3. Модель  жасау  –  объектінің  параметрле-
рін ақпаратлау және машиналық модельдеу. 
4. Келісімділік  –  жоспарлы  (үйлестіруу, 
байланыстыру,  құрылымдастыру)  тапсырмалар-
дың үйлесімділігі. 
5. Бақылауды  талдау  –  сапалы  және  сан-
дық  талдау,  басқаратын  объектілердің  жұмысын 
есепке алу және бақылау. 
 Компьютерді  қолдану,  АЖО  шарттарында 
қолданылатын  жұмыстар,  барлық  саланың  күн-
делікті  атқаратын  жұмыстары  компьютерлік  тех-
нология арқылы орындалады. 
Программамен қамтамасыз ету ақпараттар 
есебінің сапасын жақсартады. 
Жұмыстың  барлық  бөлімдері  үш  кезенге 
бөлінеді: 
- алдын ала жобалау кезені; 
- жобалау; 
- енгізу. 
Алдын  ала  жобалау  кезені  обьектіні  авто-
маттандыруын,  техникалық-экономикалық  есебін 
құрастыруын зерттейді. 
Техникалық есебінің құрамында: 
- экономикалық тиімділігін алдын ала баға-
лау,  ақпараттық,  математикалық,  программамен 
қамтамасыздандыруды талап етеді; 
- техникалық қамтамасыздандыру; 
- ақпаратпен қамтамасыздандыру саралау-
ды  қосады,  және  оның  сипаттамасы,  кіріс  құжат-
тарының  типтері,  оның  сипаттамасы,  және  оның 
реквизиттері  ақпараттар  орналасуының  құрылы-
мын  анықтау,  нормативті  немесе  оперативті 
мәліметтер базасын құру; 
- программа  құрамына  программалардың 
құрылымы, әдістері және олардың даярлануы. 
Технологиялық процесс келесі 
бөлімдер-
ден тұрады: 
- есеп қойылу мақсатының жазылуы; 
- программалық модульдің даярлануы; 
- берілгендерді енгізу және шығыс құжатта-
рына экрандық формалар құру; 
- техникалық құжаттар; 
- программалық қамтамасыздандыруды си-
паттау. 
Жобалауды енгізу ақпаратты өңдеу жүйесі-
нен автоматтандырылған жүйеге көшеді. 
Өндіріске  программаны  енгізуден  бұрын 
нормативті  және  өзге  де  ақпараттар  анықтама-
сын  даярлауын,   шаруашылықты  тиісті  бастапқы 
құжаттар  формаларымен  қамтамасыздандыру 

жүктеу/скачать 6,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: