ВИРУСТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ
Вирустарды жіктеу жүйесі 1966 ж ICTV
(International Committee on Taxonomy of Viruses)
Вирустар Таксономиясы бойынша Халықаралық
комитетте қабылданды. Вирустардың қазіргі заманғы
классификациясы негізіне 3 мынадай белгілері
жатады:
нуклеин қышқылының типі (РНҚ немесе ДНҚ);
оның құрылымы тізбекше немесе жіпше саны (бір
н/е екі жіпше);
сыртқы қабаттың болуы немесе болмауы.
Екінші дәрежелі белгілері ескеріледі:
жасуша иесінің түрі;
капсидтің пішіні;
иммунологиялық қасиеттері; ауруды тудыратын
вирустың түрі.
Вирустардың классификациясы
1. Нуклеин қышқылдар
типіне қарай
ДНК-ВИРУСЫ
РНК-ВИРУСЫ
2. Нуклеин қышқылдарының
Ерекшеліктеріне қарай
Біркелкі немесе
қосалқы ДНК
Түзу сызықты, шеңберлі
Немесе СЕГМЕНтті
3. ҚАБЫҚШАСЫНЫҢ болуына
қарай
қарапайым ВИРУСтар
(КАПСИД)
күрделі ВИРУСтар
(КАПСИД+СУПЕРКАПСИД
4. Қожайынның ағзасына
қарай
Адам вирусы
Сүтқоректілер вирусы
Құстар вирусы
Бактериялар вирусы
ВИРУСТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ
Классификация бойынша иерархиялық деңгей
қарастырылған:
I.
Қатар (-virales)
II. Тұқымдастық (-viridae)
III. Тұқымдастықша(-virinae)
IV Туыстастық(-virus)
V. Түр (-virus)
ВИРУСТАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
Вирустарды құрылысы бойынша екі
топқа бөледі:
Қарапайым: ДНҚ н/е
РНҚ ж/е бір ақуыздық
қабаттан тұрады;
мөлшері – 15-150 нм;
капсидтері кристалдық
ж/е таяқша тәрізді.
Күрделі: ДНҚ н/е РНҚ
ж/е 2-3 қабаттан тұрады:
ақуыздық,
липопротеидтік ж/е
көмірсутектік; мөлшері–
80-350 нм; капсидтері
сфералық.
Вирустардың алуантүрлілігі
300 мың есе ұлғайтып көрсететін электрондық микроскоппен
қарағанда вирустардың өзіндік ерекшеліктері байқалды оны
полиморфтық қасиет деп атады. Соның нәтижесінде
табиғаттағы шар тәрізді, эллипс пішінді, таяқша немесе жіп
тәрізді түрлері анықталды.
Қазіргі уақытта вирустар өсімдіктер мен жануарлардың барлық
дерлік жүйелі топтарының организмдерінде (микоплазмаларда,
бактерияларда, жапырақты өсімдіктерде, қарапайымдыларда,
гельминттерде, жәндіктерде, қосмекенділерде, бауырымен
жорғалаушыларда, сүтқоректілерде) табылды. Вирустардың едәуір
бөлігі адамдардан оқшауланғаны белгілі. Вирустар барлық жерде бар
деп айтуға болады.
Жаңадан ашылған вирустар
1. Алғашқы рет 2019 жылдың желтоқсан айының соңында
Қытайдың орталық бөлігіндегі Ухань қаласында хабарланған жаңа
коронавирус, белгілі ауыр өткір респираторлық синдром
коронавирусы немесе SARS, SARS-CoV және Таяу Шығыстағы
респираторлық синдром коронавирусымен бірдей вирусқа жатады.
Соңғы 17 жылда жүздеген адамның өмірін қиған MERS-CoV.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) жаңа коронавирусты
2019-nCoV деп атады.
2. Халықаралық ғалымдар тобы қытай жарқанаттарынан генетикалық
коды 93,3% SARS-CoV-2 вирусымен бірдей жаңа вирус тапты, ол
қазірдің өзінде әлем бойынша 4 миллионнан астам адамды
жұқтырған. Зерттеу нәтижелері Current Biology журналында 10
мамырда жарияланған. Вирус 2019 жылдың мамыр-қазан айлары
аралығында елдің оңтүстігіндегі Қытайдың Юньнань
провинциясында жиналған 227 жарқанаттың үлгілері арасынан
табылды (жаңа коронавирустың эпидемиясы Қытайдың орталық
бөлігіндегі Хубэй провинциясындағы Ухань қаласында басталды).
|