Бейсенова Айгуль Аманжановна Жумасултанова Галия Азирхановна Жумагулов Елдос Танирбергенович Муслимова Корлан Саиновна Булумбаев Олжас Рахматулаевич Искаков Ельмурат Рымбаевич Темиркулов Олжас Жангабылович
жүктеу/скачать 2,58 Mb. Pdf көрінісі
|
Лекции Әлеуметтану
| 3. сұрақ.
Әлеуметтік өзгерістер-бұл кейбір уақыт ішінде әлеуметтік топтар мен қауымдастықтарда (әлеуметтік ұйымдар мен институттарда), олардың бір- бірімен өзара қарым-қатынасында, сондай-ақ қоғамда (социумда) және тікелей инди-түрлер арасындағы өзара қарым-қатынаста (тұлғалар арасындағы өзара қарым-қатынаста) болатын түрлі Өзгерістер. Ең алдымен, субъектілердің әлеуметтік өзара іс-қимыл жүйесінде өзгерістер орын алатынын атап өткен жөн: 1) бір топтан екіншісіне қоныс аударуда, аштықтан туындаған депопуляцияда, әлеуметтік қозғалыс қызметінің тоқтауында, индивидтер тобының бұзылуында және т. б. көрінетін құрамда; 2) теңсіздіктің пайда болуы, биліктің кристалдануы, достық байланыстардың пайда болуы, кооперативтік немесе бәсекелік қатынастарды орнату және т. б. түрінде көрінетін құрылым; 3) жұмыстарды мамандандыруда және саралауда, отбасының экономикалық рөлін төмендетуде, университеттердің немесе мектептердің өзіне басшылық рөлді қабылдауында көрінетін функциялар және т. б.; 4) топтардың бірігуінен немесе олардың арасындағы бәсекелестіктен, әкімшілік критерийлердің әлсіреуінен және мүшеліктің шарттарын демократияландырудан, бір топтың екіншісіне қосылуынан және т. б. көрінетін шекаралар.; 5) экономиканы, Отбасын және бүкіл жеке өмірді, тоталитарлық Үкіметті және т. б. басқару саясатын жеңуде көрініс табатын кіші жүйелердің қарым- қатынасы.; 6) экологиялық жағдайдың нашарлауынан, жер сілкіністерінен, ЖҚТБ вирусының індетінен, биполярлы халықаралық жүйенің өсуінен, жаһанданудан және т. б. байқалатын орта. Бұл түрдегі әлеуметтік өзгерістер болуы мүмкін: - тұлғааралық (әлеуметтік-психологиялық) деңгейде, яғни отбасында, жұмыстағы, қызметтегі, демалыста, тұрмыста және т. б. байланыста болған топта; - институционалдық-ұйымдастырушылық (әлеуметтік) деңгейде, оның білім, ғылым, медицина, дін, кәсіпкерлік және т. б. - жалпы әлеуметтік (әлеуметтік) деңгейде кең спектрде; - экологиялық және әскери қауіп және т. б. түрінде жаһандық деңгейде; - экономикалық өзгерістерге-қоғам экономикасындағы өзгерістер: мемлекеттің нарықтық экономикадағы рөлінің өзгеруі; индивид пен қоғамның өз өмір сүруі мен өмірін материалдық тұрғыдан қамтамасыз етуі; индивидтерді өндіріс құралдарын иелену мен пайдалануға байланысты әртүрлі әлеуметтік класстарға бөлу; капитал иесі мен жалдамалы қызметкердің мүдделері мен құндылықтық бағдарын интеграциялау және т. б.; - саяси-қоғам саясатындағы өзгерістер: әлеуметтік сезімді (біреуге) және қатыстылықты (бір нәрсеге) қалыптастыру; басқару мен басшылық формаларының сабақтастығын қамтамасыз ету; әкімшілік-басқару билік әлеуметтік құрылымдарының теңгерімі үшін тежеу мен тепе-теңдік жүйесін жаңғырту және т. б.; - мәдени-қоғам мәдениетіндегі өзгерістер: ашу, өнертабыс және танымал ету (өнертабыстар мен жаңалықтарды тарату тәсілдері: тәуелсіз жаңалықтар; стихиялық ену, яғни диффузия; мақсатты қарыз алу) және т. б.; - әлеуметтік-қоғамдағы әлеуметтік құрылымдағы және әлеуметтік өзара байланыстағы өзгерістер: халықтың өсуі, білім деңгейінің өсуі, ақпараттандырудың азаюы, көшкен кезде жеке тұлғаның өзгеруі, жұмысшылар мен әкімшілік арасындағы өзара қарым-қатынастардың өзгеруі (қайта ұйымдастыру кезінде) және т. б. Бұл ретте қоғамдық өзгерістердің, яғни қоғам өмірінің экономикалық, саяси және рухани салаларындағы өзгерістердің және әлеуметтік өзгерістердің ұқсастығына назар аудару қажет. Әлеуметтік өзгерістер субъектілері: - үлкен адамдар, яғни топ, жұртшылық, аудитория, әлеуметтік топтар; - индивидтердің үлкен немесе кіші әлеуметтік тобы; - Қоғамдық қозғалыстар. Адам қоғамдары өзінің өмір сүруінің бүкіл уақыты бойы өзінің ішкі құрылымының барлық деңгейлерінде: макродеңгейде (экономика, саясат және мәдениет), мезодеңгейде (топтар мен ортақтықта, ұйымдар мен институттарда) және микродеңгейде (жеке әлеуметтік іс-қимылдар мен өзара іс-қимыл) үнемі өзгеріп отырады. Бұл оларға өткенден қазіргі заман арқылы болашаққа жылжитын трансвременный феномен болуға мүмкіндік береді. Осылайша, қоғамдағы әлеуметтік өзгерістер жекелеген әлеуметтік іс- әрекеттер мен өзара әрекеттестерден тұратын адамдардың мақсатты іс- әрекетінің нәтижесінде өтеді. Көптеген басқалардан бөліп көрсетуге болатын бір бағытты және қайталанатын әлеуметтік әрекеттердің жиынтығы әлеуметтік процестерді құрайды. жүктеу/скачать 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|