«Химиялық технология» пәні бойынша дәрістер №1. Дәріс. Жалпы химиялық технологияның теориялық негіздері Мақсаты
Табиғи фосфаттарды азот қышқылымен өңдеу
жүктеу/скачать 1,33 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәріс хим тех
| Табиғи фосфаттарды азот қышқылымен өңдеу.
Азот қышқылын синтетикалық әдіспен өндіре бастағаннан бері фосфор тыңайтқыштарын өндіруге мүмкіншілік туды. Азот қышқылымен өңдеудің нәтижесінде концентрі және күрделі тыңайтқыштар өндіріледі. Күкірт қышқылын қолданып алған тыңайтқыштар құрамындағы кальций және сульфат иондары топырақ құрамындағы өсімдіктерге сіңбей босқа жиналып қалатын болса, ал азот қышқылымен өндірілген тыңайтқыш құрамындағы кальций және қышқыл қалдығы да өсімдікке толық қажет болады. Фосфориттерді немесе апатиттерді сұйытылған азот қышқылымен өңдегенде қажетті элементтер ерітіндіге өтеді. Негізгі реакция мынадай: Ерімеген заттарды (тау жыныстары және т.б.) ерітіндіден бөліп алып, ерітіндіні үш әдіспен өңдейді: 1) – 10 0 С температураға дейін салқындатқанда кальций нитраты ірі кристалл күйінде ерітіндіден бөлінеді. Ерітіндіні аммиакпен нейтралдағанда бөлінетін жылу ерітіндідегі суды буландырып, ерітінді концентрациясын жоғарылатады. Пульпаны одан әрі буландырып қоюланған кезде калий хлоридін қосып, ол қоспаны құрғатып екі түрлі тыңайтқыш алады: кальций нитраты және нитрофоска (құрамында Ν, Ρ және К). 2) Ерітіндіні аммиакпен нейтралдайды. Ерітінді аммиакпен нейтралданғанда түзілген қоспаларға тағы да СаНРО 4 , Са(ΝО 3 ) 2 және ΝН 4 ΝО 3 , калий хлоридін қосып күрделі үш элементті (Р,Ν, К) тыңайтқыштар алынды. 3) Аммиакпен нейтралдағаннан кейін ерітіндіні көмір қышқыл газымен өңдейді. Осы кезде СаНРО 4 және СаСО 3 тұнбаға түседі. Ерітіндіде аммоний нитраты қалады. Фосфатты сілтілік металдардың тұздарымен жоғары температурада (1100-1200 0 С) қыздырса, құрамында Са 2 Νа(РО 4 ) 3 немесе сол сияқты басқа тұз түзіледі. Осы түзілген заттар термофосфат деп аталады. Термофосфаттардың қасиеттері және өсімдікке сіңімділігі суперфосфаттан кем емес. Термофосфаттарды өндіруге болатындығын академик А.Б.Бектуров бастаған Қазақ мемлекеттік университетінің бір топ қызметкерлерінің зерттеу жұмыстары дәлелдеді. 3 Ca PO 4 2 SiO 2 2 Na 2 CO 3 4 NaCaPO 4 Ca 2 SiO 4 2 CO 2 Термофосфат құрамында 20-35% Р 2 О 5 болады, оны қышқылды топырақта қолданылады. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|