§ 2. Азамаітык сот істерінің соттарга ведомстволык

— табш и ресурстарды пайдалану және коршаған ортаны кор- 
ғаудан және өзге кұкыктық карым-катынастардан туындайтын 
істер;
— б ір т а р ап т ы н е к ін ш іг е ө к ім д ік б агы н ы ш ты л ы ғы н а 
непзделген карым-катынастардан туыңдайтын талаптар.
М емлекетпк органның немесе лауазымды тулғанын кабыл- 
даған актісі сотта жокка шығарылуы мүмкіндш н ескеру кажет.
Буйрыкты сот істері (К.Р А ІЖ К , 139-бап) - бұл сот буйры- 
ғынын негізінде карызды өтеу бойынша женілдетілген тәртіппен 
каралатын талап кою істері. Сот буйрыгы өндіріп алушынын 
арызы бойынша акшалай соманы өндіру немесе карыз адамнан 
мүлікті даусыз талаптармен карызгердщ түсішктемелерін тын- 
дамай-ак, сот талкылауынсыз талап етудеп сот актісінен тура- 
ды. Сот буйрығында орыңдау кужатынын күші бар. Ол бойын­
ша кар ы зд ы өтеу б у й р ы к б ер іл ге н н е н кей ін ж ә н е сот 
шешімдерін орындау үшін бекітілген тәртіппен жүргізіледі.
КР А ІЖ К -нін 140-бабында сот буйрыгы шығарылатын та- 
лаптардын тізімі берілген, егер де:
— егер де талап нотариалды куәланды ры лган келісімге 
негізделсе;
— талап жазбаша келісімге негізделіп, оны жауап беруші 
мойындаса;
— талап төлемегені, а к и е т емес және ногариустыңакиептін 
кунін б елгіленбеген і ж ен ін д егі вексел ьд іи наразы лы ғы на 
негізделсе;
— кәмелетке жасы толмагандарға алимент телеу туралы та­
лап әкесін аныктаумен немесе үшінші тулгаларды тартумен бай- 
ланысты болмаса;
— азаматтар мен занды туліалардын телемеген салыктарын 
және өзге де төлемдерді төлезтіру туралы талап койылган;
— жумысш ыгаесептелген.бірактөленбеген жалакысын және 
өзге де төлемдерді телеттіру туралы талап койылган;
— ішкі істер бөлімі немесе карж ы полиииясынын жауап 
берушіні немесе карыз адамды іідесттруге кеткен шыгындарды 
төлетпруі туралы талабы койылган;
— егер де Казакстам Республикасынын зан актілеріне сәйкес 
лизинг затын даусыз талап ету туралы талап койылган болса;
— егер де ломбард кары зіерге-кепілдікке затын койганга 
кепілге койган затын т ө л е т р у туралы талап койса.
Ерекш е сот істері бойы нш а істер (букаралы к кукы кты к 
карым-катынастардан туындаіан істер) К.Р А ІЖ К -нің 25-29-
80

балтарында регламенпеліні ен сайлаулар мен референдумдарға 
катисушы азам ап ар мен когамдык бірлестіктердін сайлау 
күкычтарыпыц істері бойынша күкыктык карыы-катынас іар 
дан туоіндайды. Оларга мынадай істер жатады:
— азаматтардьш, когамдык бірлестіктердің, сайлау комис- 
сиялары мүшелерінін мемлекеттік органнын, жергілікті өзш- 
өзі баскару органыныц, сайлау комнссиясынып, сайлау немесе 
сайлаушы болу, сайлауларга, референдумдарға катысу бойын­
ша лауазымды түлгалардың шешімдеріне, іс-әрекеттеріне-(әре- 
кетсіздіктеріне) жазған арыздары бойынша (КР АІЖК, 272-бап);
— ісгерді карауга окілетті органдардын (лауазымды түлга- 
лардын) әкімшілік күкык бүзушылык туралы күшіне енбеген 
каулыларын жокка шыгару туралы істер бойынша;
— мемлекеттік органнын, жергілікті өзін-өзі баскару орга- 
нынын, когамдык бірлестіктін, лауазымды түлганын және мем- 
лекет кызметкерппн шешімдері мен іс-әрекезтерін (немесе 
әрекетсіздіктерін) жокка шығару туралы істер бойынша.
Жоғарыда аталған органдардың сотта жокка шығарылған 
шешімдеріне, іс-өрекеттеріне (немесе әрекетсіздіктерше) сон- 
дай-ак олардын алкапык және жалғыз жеке шешімдері мен іс- 
әрекеттері (немесе әрекетсіздіктері) жатады. Нәтижесінде 
(КР А1ЖК, 279-бап):
— азаматтар мен занды түлгалардын күкыктары, бостандык- 
тары мен занмен коргалатын мүдделері бүзылтан;
— азаматтардын өз күкыктарын, бостандыктарын, сондан- 
ак занды түлгалардыңөз күкыктары мен занды мүдделерін жүзе- 
ге асыруларына кедерп келтірілген;
— азаматка немесе занды түлгаға кандай да бір міндет заң- 
сыз жүктелген немесе ол зансыз жауапка тартылған.
КР АІЖК-нш 27-тарауына сәйкес мемлекетпк органдардың, 
котамдык бірлеспктер мен лауазымды түлғалардын төмендегі 
шешімдері мен іс-әрекеттері сотта жокка шыгарылуы мүмкін 
еместігін еске сала кеткен жөн:
— Казакстан Республикасы Конституииялык Кеңесінін ерек- 
ше күзыретімен тексерілетін нормативті күкыктык актілер;
— занда сотка шагымданудың өзге тәртібі карастырылған 
жеке және нормативп күкыктык акплер.
— азаматтар мен занды түлгалардын Казакстан Республи- 
касының Конституипясында, заңдар мен Президент жарлык- 
тарында кепілдік берілген күкыктары мен занмен корғалатын
81

мүдделерін бүзатын мемлекетпк органнын немесе лауазышы 
түлғанын нормативті күкыктык актілердін заңдылығын жекка 
шығару туралы істер бойынша (КР АІЖ К, 283-бап).
— органдар мен лауазымды тұлғаларлын занға толықтай не­
месе жартылай сәйкес келмейтін актілері мен іс-әрекеттерін 
тану туралы прокурордын үндеуі туралы істер бойычша (К_Р 
АІЖ К, 286-бап).
Кдзакстан Республикасы Конституииялык Кенесі тексерелн 
нормативл кұкыктык актілердің зандылыктар ын жокка шыға- 
ру туралы арыздар сотга каралмайтынын есте сактатан жөн.
Ерекше сот ісі тәртібімен каралатын істер. Оларга КР АІЖ К- 
нін 289-бабында аталған істер жатады:
— занды мәні бар деректерді аныктау туралы;
— азаматты хабар-ошарсыз жогалып кетп деп тану немесе 
азаматты едш деп хабарлау;
— азаматтын іс-әрекетке кабілел шектеулі немесе іс-өрекетке 
кабілет түлға деп тану туралы;
— азаматты мәжбүрлі түрде психиатриялык ауруханаға жат- 
кызу;
— занды түлғалардын және жеке кәсіпкерлердщ шыгынға 
үшырауы;
— жылжымалы мүліктін кожайыны жок деп тану және ком- 
муналды жеке меншік күкығын жылжымайтын мүлікке тану 
туралы;
— азаматтык хал актілері жазбаларының дүрыс еместіпн 
анықтау турапы;
— нотариапдык іс-әрекетке шағымдар немесе оларды жасау- 
дан бас тарту;
— үсынған адамнын жоғаліан күнды кагаздарга және ордері 
бар күнды кагаздарга күкыгын кайта калпына келлру туралы 
(шакырумен баратын сот ісі);
— үл (кыз) баланы асырап алу;
— Кдзакстан Республикасы аумағында және (немесе) өзге 
мемлекет аумагында экстремиэмді немесе ланкеспк іс-әрекет- 
терді жүзеге асырушы шетелдік немесе халыкаратык үйымды 
экстремист немесе ланкес деп тану туралы.
Сотка ведомстволык бағынышты мүліклк дау тараггтар тын 
келісімі бойынша егер де оған зан акллерінде тыйым салынба 
ган болса, К,Р А 1Ж К-нж 170-баптын 4) тармакшасынэ жэне 
192-бапка сэйкес аралык соттардын талкылауына берілуі мүм- 
кін. Бірак тараптардын келіспеген жагдайында аралык соттын
82

шешімі бойынша жалпы сотка шагымдануға болады. (К.Р АІЖК 
25-бап).

жүктеу/скачать 12,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: