К ә с І п т І к б І л І м б е ру г. В. Ярочкина электротехника негіздері

жҥктеменің ӛзгеруімен айтарлықтай ӛзгереді. Ал бос тҧрған кезде ол нӛлге 
жақын. Мҧндай генераторлар электр тҧтынушыларының кӛпшілігін қуаттау 
ҥшін жарамсыз. Олар тек электр қозғалтқыштарында тежеу кезінде 
қолданылады. Бҧл жағдайда генераторлық режимге ауыстырылады 
Аралас қозуы бар генератор.
Бҧл генераторда екі қозғау орамасы бар: 
негізгі (параллельді) және қосалқы (тізбекті). Екі орамды ҥйлесімді қосу 
жҥктемені ӛзгерткенде шамамен тҧрақты генератор кернеуін алуға мҥмкіндік 
береді. Тізбекті және параллельді қозу орамдарын қарсы қосу қысқа 
тҧйықталу тогының шектелуін қажет ететін дәнекерлеу генераторларында 
және басқа арнайы машиналарда қолданылады. 
7.24-сурет. Қоздыру әдісіне байланысты тҧрақты 
ток генераторларының сыртқы сипаттамалары 
Қоздыруға жҧмсалатын қуат айтарлықтай ҥлкен емес (тҧрақты ток 
машинасының номиналды қуатының 1 - 5% -ы), ол кернеудің экономикалық 
реттелуіне мҥмкіндік береді . Тҧрақты ток генераторларының кернеу деңгейі, 
әдетте, автоматты реттегіштер арқылы жҥзеге асырылады 
Ҥлкен практикалық қызығушылық - бҧл 
U 
генератордың шығу кернеуі 
жҥктеме арқылы 
I
токтың артуымен қалай ӛзгеретінін кӛрсететін 
генератордың сыртқы сипаттамасы. Тҧрақты ток генераторының сыртқы 
сипаттамаларының тҥрі әр тҥрлі қоздыру әдістеріне байланысты 7.24 
суретінде кӛрсетілген. 
2, 3 қисықтарда (тәуелсіз және параллельді қозу генераторлары ҥшін) 
жҥктеме артқан кезде кернеу азаяды және параллельді қозу генераторы ҥшін 
кӛп жҥктеледі. Ӛйткені оның жҥктемесі кезінде қозудағы ток та азаяды. 
Жҥктеме кедергісін нӛлге дейін біртіндеп азайту арқылы, параллельді 
қозу генераторының қысқа тҧйықталу тогы аз болады. Себебі қозу 
орамасындағы кернеу нӛлге тең, ал ЭҚК қалдық магнитизация ағынымен 
анықталады. 
Лездік қысқа тҧйықталу кезінде ток ҥлкен, себебі машинаның ЭҚК 
бастапқы сәтте ӛзгермейді. 
4 қисық ҥшін (тізбекті қозу генераторы ҥшін) жҥктеменің артуы 

кезінде кернеудің жоғарылауына тән. Себебі бҧл кезде қозу тогы кҥшейеді. 
Аралас қоздырғыш генераторының сыртқы сипаттамасының тҥрі (қисықтар 1, 
5) орамалардың қосылғанына байланысты. Олардың келісімді қосылуы 
кезінде (қисық 1) кернеу жҥктеменің артуымен біршама артуы мҥмкін. 
Орамалардың қарсы қосылуы кезінде (қисық 5), сыртқы сипаттамалар кҥрт 
қҧлдырау сипатына ие болады. Ӛйткені жҥктеме жоғарылағанда, тізбекті 
ораманың тогы параллель орамасының ағысына қарсы магниттік ағын 
қалыптастырады. Мҧндай сыртқы сипаттамаға қысқа тҧйықталу режимінде 
жҧмыс істейтін дәнекерлеу генераторы сәйкес. 
Есте сақтаңыз
■
Тҧрақты ток машиналарында электромагниттік қозу магниттік 
ағын қҧру ҥшін қолданылады. 
■
Тҧрақты ток генераторының сыртқы сипаттамасы генератордың 
шығу кернеуінің жҥктемесінің артуымен ӛзгеретінін кӛрсетеді. 
■
Генераторлардағы 
кернеу 
қоздыру 
орамасындағы 
токтың 
ӛзгеруімен реттеледі. 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: