Арман пв баспасы

138
Хан са рай ын да он жы лын, орыс же рін де бес жы лын өт кіз ген 
Ма хам бет сау ат ты, өз за ма ны ның ал дың ғы қа тар лы, кө зі ашық, 
бі лім ді ада мы бол ды. Та ри хи де рек тер Ма хам бет тің араб ша, орыс-
ша бі ле тін ді гі мен қо са, орыс зия лы ла ры мен де та ныс бол ған ды-
ғын көр се те ді. Сол жыл да ры орыс тың 
ұлы ақы ны А.С.Пуш кин мен кез дес ті 
де ген де ға лым дар дың бол жа мы бар. 
Ма хам бет пен та ныс бол ған кі сі лер дің 
ішін де орыс ті лі нің төрт том дық тү сін-
дір ме сөз ді гі нің ав то ры, ға лым 
В.И.Даль, шы ғыс зерт теу ші сі 
Я.В.Ханы ков, ге не рал В.А.Пе ро вс кий, 
ше ка ра ко мис сия сы ның пред се да те лі 
Г.Ф.Генс, гео лог Гернг рес си яқ ты бас қа 
да бел гі лі тұл ға лар бол ған. Жа зу шы, 
сая хат шы Е.П.Ко ва ле вс кий 1839 жы-
лы Хиуа ше ка ра сын да Ма хам бет пен 
кез дес ке ні ту ра лы: «Бір ау ыл ға ке ліп 
тоқ та ға ны мыз да, біз бір кир гиз ді (қа-
зақ ты) ке зік тір дік. Ол өз хал қы ның 
ара сын да ерек ше бе дел ге ие бол ған 
адам... аз ға на уа қыт ішін де біз ге өзі нің 
зор талан тын, ақыл ды лы ғын да, ше-
шен ді гін де та ны тып-ақ тас та ды. Мұн-
дай қа бі лет Азия хал қы ның жә не оның 
ті лі нің аса бір ерек ше лік қа сие ті ғой: 
ол өзі нің айт пақ бол ған пі кір ле рін дә-
лел деу үшін «Құ ран нан» да үзін ді лер 
кел тір ді, бі рақ ол оны Бұ ха ра мен Са-
мар қанд мед ре се ле рін де гі дей әб ден ме-
зі ге ай нал ған со фис тік жал пы лау ыш-
тар емес, өзі нің ұғы нуы на сәй кес теп 
тал да ды, сөйт іп ол бұл жа ғы нан да те-
рең бі ле ті нін аң ға рт ты. Мен оны аса бі-
лім дар, орыс ті лі не де же тік, сүй кім ді 
жүз ді, ер кей іп ті, жай саң жан ды із де-
нім паз адам, елі не шек сіз бе ріл ген на-
ғыз пат риот, өз хал қы ның ор та сы нан 
шық қан ар да гер аза мат ре тін де та ны-
дым», – деп, оның орыс ті лін де та ма ша 
сөй лей ала тын ды ғы на таң да на ды.
Аза мат сы ны – ер лік, 
Ер лік сы ны – ел дік.
М.Әуе­зов
Ба тыр бол мақ – ой дан­ды.
Ту ған ұл дан не пай да – 
Қо лы на най за ал ма са, 
Ата ның жо лын қу ма са.
Жау да қал са жол да сы – 
Мақ та на ды не сі не ер?!
То лар сақ тан саз ке шіп,
Тоқ та май тар тып шы ғар ға.
Хас үлек тен ту ған кә теп ті,
Қа ра нар ке рек біз дің бұл іс ке.
Хан нан қы рық ту ған ша,
Қа ра дан бі реу ту сай шы, 
Ата ның ке гін қу сай шы!
Ақ сүй ек тің ба ла сын 
Қа ра ұлы на тең ге ріп, 
Қо ңы рау лы най за өң ге ріп,
Же сір лер ге жер бер дім, 
Же тім дер ге жем бер дім – 
Сол ер лік тен не көр дім?!
Ер мін де ген жі гіт ті кең ші­
лік те сы на ма.
Ха лық үшін қан тө гем деп,
Қа ра ны хан ға те ңеп бе рем 
деп.
Ол мақ сат қа же те ал май,
Де ге нім ді ете ал май,
Қор бол дық­ау, шы рақ­ай!
М.Өте­мі­сұ­лы
Ина бат – ер азы ғы,
Ина бат ты ер – ел қа зы ғы.
С.Да­тұлы

жүктеу/скачать 4,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: