Арман пв баспасы
Х–ХІІ ҒА СЫР ЛАР ДА ҒЫ ӘДЕ БИ ЕТ
жүктеу/скачать 4,97 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ре нес санс не ме се Қай та өр кен деу
| Х–ХІІ ҒА СЫР ЛАР ДА ҒЫ ӘДЕ БИ ЕТ
Түр кі ха лық та ры әде бие ті та ри хын да ис лам дәу ірі (Х–ХІІ ға сыр лар) ерек ше орын ала ды. Қа зір гі Ор та Азия мен Қа зақ стан же рін бір кез де ме кен ет кен түр кі ха лық та ры ның та ри хын да Х–ХІІ ға сыр лар қо ғам дық да му дың жа ңа бас қы шы бол ды. Бұл кез де араб ха ли фа ты ның би лі гі жойы лып, ел бас қа ру ісін жер гі лік ті жер лер де гі фео дал дар мен ақ сүй ек тер өз қол да ры на ал ған еді. Ен ді араб ті лі бұ рын ғы дай мін дет ті мем ле кет тік тіл бо лу дан қал ды. Х–ХІІ ға сыр лар да түр кі әде би ті лі жан-жақ ты да мып, же ті ле түс ті. Мұ ның өзі түр кі ха лық та ры ның, со ның ішін де қа зақ, өз бек, ұй ғыр, қыр ғыз т.б. ха лық- тар дың эт ни ка лық құ ра мы ның қа лып- та са бас тауы мен олар дың әлеу мет тік-қо- ғам дық өмір де гі рө лі нің бір тін деп ар та тү суі не бай ла ныс ты бол ды. Қып шақ, оғыз, қар лұқ жә не ұй ғыр тай па ла ры мен ха лық та ры ның тіл де рі не гі зін де Х–ХІІ ға сыр лар да араб гра фи ка сын да ғы тү рік жа зуы қа лып тас ты. Әде би ет тің көп- те ген ес ке рт кіш те рі ара лас қар лұқ- ұй ғыр жә не қып шақ-оғыз тіл де рін де жа зыл ды. Ор та ға сыр да ғы ең та ны мал ту ын ды лар – әл-Фа ра би дің «Әлеу мет тік- эти ка лық трак тат та ры», ибн Си на ның «Да ныш-на ме сі» («Бі лім кі та бы»), әл-Би ру ни дің «Хик мет те рі» («Да на лық сөз де рі»), Мах мұд Қаш қа ри дің «Түр кі тіл де рі нің сөз ді гі» (« Диуа ни лұ ғат ат-түрк») Жү сіп Ба ла са ғұ нның «Құт ты бі лік» («Құ дат ғу бі ліг») да ста ны, Ах мет Йүгі не ки дің «Ақи қат сыйы кі та бы», Ре нес санс не ме се Қай та өр кен деу – ХІ – Х ІІ ға сыр лар ара лы ғын да ғы еуро па лық жа ңа мә де ни ет дәу ірі. «Ре нес санс» сө зі ау ыс па лы ма ғы на да «өр кен деу, гүл де ну, жа ңа ру, көр кею, қай та сер пі лу» се кіл ді ма ғы на лар ды бе ре ді. Азия да ғы бұл мә де ни өр леу – ға сыр лар ды қам ти ды. «Қай та жаң ғы ру» (Ре нес санс) мә де ние ті – тек ежел гі мә де ни ет ке ми рас қор лық, ұмы тыл ған өр ке ни ет мұ ра ла ры ның игі дәс түр ле рін қай та жан дан ды ру, өт кен үл гі лер ді қай талау ға на емес, сол кө не жә не кей ін гі ру ха ни қор лар то ғы сы нан қу ат алып, тың нан бой тү зеу, гүл де ну. жүктеу/скачать 4,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|