Мацюк Д.А. Қазақстан ядролық қарусыздану тәжірибесі Аңдатпа. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының ядросыз мемлекет мәртебесіне көшу процесі
зерттеледі. Ядролық қару феномені кеңестік-американдық бәсекелестік шеңберіндегі қарудың жаңа түрі
ретінде зерттелуде. 1949-1991 жылдардағы Кеңес Одағының ядролық бағдарламасы шеңберінде Семей
полигонының рөлі көрсетілді, сондай-ақ оның оң және теріс қорытындылары талданды. Сонымен
қатар, "Невада – Семей" азаматтық антиядролық қозғалысының құрылу шарттары, жұмыс қағидаттары
мен қызметінің қорытындылары ескерілді. КСРО ыдырағаннан кейін Қазақстан Республикасының
ядролық қаруды иеленуден бас тарту себептері анықталды. Ядролық қарусыз елдердің қатерлері мен
мүмкіндіктеріне әлеуметтік-философиялық талдау жүргізілді. Сонымен қатар, Елбасы Н.Ә. Назарбаев
пен Президент Қ.К. Тоқаевтың Қазақстан Республикасының ядросыз сыртқы саясатын құрылымдау
шеңберіндегі рөлі көрсетілді. Жалпы, халықаралық қатынастардағы ядролық риторикадан бас тарту
мемлекетаралық байланыстардың жаңа сапасын енгізуге қабілетті екендігі атап өтілді.
Түйін сөздер: соғыс, ядролық қару, геосаясат, азаматтық ұстаным, бітімгершілік, жаңа ойлау,
жаһандану, прагматизм, диалог, Қазақстан халқы.
Matsyuk D.A. Kazakhstan experience in nuclear disarmament Abstract. This article considers the process of moving Kazakhstan towards the status of a nuclear-free state.
The author of paper also researchers nuclear weapons as a new type of weapon in the framework of the Soviet-
American rivalry. As well, article discloses the role of the Semipalatinsk test site in the Soviet nuclear program
in 1949-1991, namely, its positive and negative results. At the same time, the conditions of establishment, work
principles and activities of the civil anti-nuclear movement ‘Nevada-Semipalatinsk’ were have been analyzed
in the paper. The reasons for refusal of Kazakhstan from possession nuclear weapons after the collapse of
the USSR are also revealed. The author discussed the threats and capabilities of nuclear-free countries in the
International Journal of Information and Communication Technologies, Special issue, march 2022
123
