9 арман пв баспасы

219
Про­тон­мен­нейт­рон­мас­са­ла­ры­ның­мән­де­рі­
бір­бі­рі­не­
жу­ық:­
про­тонның­
мас­са­сы­
m
m
p
e
=
1836 1
,
,
­нейт­рон­массасы­
m
m
n
e
=
1838 6
,
.
­
Яд­ро­да­ғы­про­тон­дар­мен­нейт­рон­дар­дың­жал­пы­
са­ны­мас­са­лық­сан­ға­тең­бо­ла­ды:
­
A
N
Z
=
+
,­
(1)
мұн­да­ғы­
­ ­
нейт­рон­дар­ са­ны;­
­
–­ про­тон­дар­
са­ны;­
A
­–­мас­са­лық­сан.
Яд ро құ ра ла тын бөл шек тер: про тон дар 
мен нейт рон дар 
нук лон дар
 деп ата ла ды.
Бір­ хи­мия­лық­ эле­ме­нт­тің­ яд­роларын­да­ғы­
ней­­трон­дар­дың­са­ны­әртүр­лі­­бо­луы­мүмкін.
Про тон дар саны бірдей, нейтрондар 
саны әртүрлі яд ро лар 
изо топ тар 
деп ата-
ла ды.
Изо­топ­тар­ Мен­де­леев­ кес­те­сін­де­ бір­ тор­да­
ор­на­ла­са­ды,­ мы­са­лы:­ от­тек­ атомы­­
8
15
8
16
8
17
ΠΠÎ
,
,
­
түрінде­бо­ла­ала­ды.­
8
15
Î
­от­текте­нейт­рон­дар­са­ны­
7­ге­тең,­
8
16
Î
­от­текте­8­ге­тең,­ал­
8
17
Î
­от­текте­­ней­
­трон­дар­са­ны­9­ға­тең.
III Яд ро лық күш тер жә не олар дың
қа си ет те рі
Біз­ге­бел­гі­лі­күш­тер­арқылы­яд­ро­лар­дың­тұ­рақ­
ты­лы­ғын­тү­сін­ді­ру­мүм­кін­емес.­Протондар­мен­
нейтрондардың­ массалары­ өте­ аз­ болғандықтан,­
та­би­ға­ты­ г­ра­ви­та­ция­лық­ күш­тер­ про­тон­дар­ мен­
нейт­рон­дардың­ өзара­ әре­кет­те­суінде­ ма­ңыз­­­ды­
рөл­ атқармайды.­ Электромаг­нит­тік­ күш­тер­ про­
тон­дар­ды­ бір­бі­рі­нен­ ал­шақ­та­та­ды,­ за­ря­ды­ бол­
ма­ғандық­тан,­нейт­рон­дар­әре­кет­те­су­ге­түс­пей­ді.­
Яд­ро­да­ғы­про­тондар­мен­нейт­рон­дар­дың­тар­ты­лу­
кү­ші­нің­та­би­ға­ты­мүл­дем­бас­қа­ша,­олар­ку­лон­дық­
күш­тер­ден­шамамен­100­­есе­­үл­кен.­Нук­лон­дар­ды­
яд­ро­да­ұстап­тұратын­күштер­
яд­ро­лық­күш­тер
,­ал­
яд­ро­ бөл­шек­те­рі­нің­ әре­кет­те­суін­
күш­ті
­
әре­кет-
те­су
­деп­атай­ды.
1-тапсырма 
ына­хи­мия­лық­эле­ме­нт­тер­
дің­яд­ро­сын­бей­не­лең­дер
8
15
8
16
8
17
ΠΠÎ
,
,
.
Д.Д.Ива­нен­ко­жә­не­ .К.Гей­
зен­бер­г­ұсын­ған­яд­ро­
мо­де­лін­қол­да­ның­дар.
2-тапсырма 
«Изо­топ»­сө­зі­нің­шы­ғу­
төркінін­тү­сін­ді­рің­дер.
Есте сақтаңдар!
Әр­бір­хи­мия­лық­эле­
ме­нт­тің­изо­то­пы­бар,­
олар­дың­ішін­де­гі­ең­
же­ңі­лі­–­су­тектің­изо­топ­
та­ры­мы­нан­дай­атау­лар­ға­
ие­бол­ды:­
1
1
Í
­–­
про­тий,
1
2
1
2
Í D
(
)
­
­дей­те­рий
,
1
3
1
3
Í T
( )
­
­три­тий
­
(220-су­рет)
.
p+
е­
1
H
1
2
H
1
3
H
1
n
е­
p+
е­
n
p+
n

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: