Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы

§ 15. Грамматикадагы маңызды үгымдардың бірі - грамма

жүктеу/скачать 5,78 Mb.

Pdf көрінісі

бет	13/174
Дата	18.10.2023
өлшемі	5,78 Mb.
	#118714

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 174

Байланысты:
file-4107 3

1 Ьұл да сонда, 260-бет.
ӘДЕБИЕТТЕР Боровков А. К., Агглютинация и флексия в тюркских языках. Сб. «Памяти Льва Владимировича Щ ербы», Л., 1951.

§ 15. Грамматикадагы маңызды үгымдардың бірі - грамма
тикалык категория туралы үғым. Грамматикалык категория
туралы үгым грамматикалык магына мен грамматикалык форма
туралы ұғымдармен үштасып жатады, олармен эрқашан тыгыз
байланысты болады. Бүлай дейтініміз мынадан: 1) грамматикалык
магына грамматикалык категориядан тыс, оган байланыссыз
өмір сүрмейді, қайта оның элементі ретінде грамматикалык ка-
тегорияның қүрамында өмір сүреді; 2) грамматикалык категория
грамматикалык формамен тыгыз байланысты. Қандай бір грам
матикалык категория болмасын, ол біртектес грамматикалык
магыналарды білдіріп, кемінде екі түрлі формада көрінуі шарт.
Мысалы, бір гана салыстырмалы шырай әздігінен шырай
категориясын қүрай алмаган болар еді. Сын есімнің шырайы
грамматикалык категория ретінде танылуы үшін, салыстырмалы
шырайдан басқа жай шырай, күшейтпелі шырайлардың болуы
жэне шырайдың бұл түрлерінің эртүрлі формалармен берілуі шарт.
Сонда гана сын есімнің шырайлары грамматикалык категория
ретінде таныла алады.
1 Ьұл да сонда, 260-бет.
18

«Грамматикалык категория - сөйлемдегі сөздердің тірке-
сі мен сөздерге тэн жэне мұнымен бірге сол сөздердің накты-
лы мағыналарынан дерексізденген, жалпылаушы сипаты бар
грамматикалык
магына»'.
Грамматикалык
категориялардың
жалпылаушы сипаты оның бір сөз емес, көптеген сөздерге тэн
болуынан, мысалы, шақ категориясының күллі етістік атаулы
сөздердің бәріне бірдей ортақ, күллісіне бірдей тэн болуынан
көрінеді (грамматикалык категориялар жайында толығырақ
мағлұмаг V тарауда беріледі).
ӘДЕБИЕТТЕР
Боровков А. К., Агглютинация и флексия в тюркских языках. Сб. «Памяти
Льва Владимировича Щ ербы», Л., 1951.
Будагов Р. А., Несколько замечаний о понятии отнош ения в грамматике.

жүктеу/скачать 5,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 174

Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы

§ 15. Грамматикадагы маңызды үгымдардың бірі - грамма­

§ 15. Грамматикадагы маңызды үгымдардың бірі - грамма