Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы


Осылар тәр іздес мысалдардың агылшын тілі мен орыс тіл ін де сөйлем бола



Pdf көрінісі
бет162/174
Дата18.10.2023
өлшемі5,78 Mb.
#118714
1   ...   158   159   160   161   162   163   164   165   ...   174
Байланысты:
file-4107 3

1 Осылар тәр іздес мысалдардың агылшын тілі мен орыс тіл ін де сөйлем бола
алмайтындығы жайында мына еңбектерде айтылған: 1) Л.С.Бархударов, Струк­
тура простого предложения соврем енного английского языка. Изд. «Высшая
школа», М., 1966, стр. 142; 2) Грамматика современного русского литературного
языка. Изд. «Наука», М., 1970, стр. 545, 574-575.
2 Л.С. Бархударовтын жогарыда аталган кітабының 142-беті.
3 Бұл да сонда, 142-бет.
4 Бұл да сонда, 143-бет.
2 2 2


§ 126. Жоғарыда эрбір сөйлемде объективті-модальдық магы­
на болады дедік. Сөйлемде мұнан басқа белгілі бір субъективті- 
модальдық магына да болуы мүмкін. Субъективті-модальдық 
мағына сөйлеушінің нені айтқысы, хабарлағысы келсе, соған 
қатысын, атап айтқанда, түгелдей хабарға (сообщение) немесе 
оның әйтеуір бір бөлшегіне қатысын білдіреді. Субъективті-мо- 
дальдық магынаның қатарына күшейту мен әсерлеу, сенімділік 
пен сенімсіздік, құптау мен жактырмау жэне т.б. осылар тәріздес 
магыналар енеді. Мүндай мағыналар белгілі бір тілдік қүрал- 
тэсілдер арқылы беріледі.
Сондай кұрал-тәсілдердің бірі - интонация. Интонация эр 
алуан субъективті-модальдық магыналарды білдіретін тәсіл ре- 
тінде қолданылады. Мысалы, лепті интонациямен айтылған сөй- 
лем алуан түрлі экспрессивті магыналарды білдіреді. Интонация 
тәсілі сұраулық демеуліктермен ұштаса келіп, риторикалық сү- 
рақпен айтылатын сөйлемдер жасалады да, олар эртүрлі эмоцияны 
білдіреді.
Сөздердің орын тэртібі де сөйлемде субъективті-модальдьіқ 
магыналарды білдіру тәсілі ретінде қолданылуы мүмкін. Мұн- 
дайда сөздердің орын тэртібі тэсіліне интонация тэсілі келіп 
үштасады. Мысалы: 
Тарт цольщды Вьетнамнан! Тащ аи екенсіц
сенетін адамды! Тыңдар ол сепі!
Келтірілген сөйлемдердің 
субъективті-модальдық магыналары баяндауыштардың қалыпгы 
орны өзгеріп, олардың сөйлемдердің басында айтылуы (бұл
- сөздердің орын тэртібі тэсілі) жэне онымен көтеріңкі (лепті) 
интонация тэсілінің ұштасуы арқылы берілген.
Субъективті-модальдық магыналарды білдірудің бір тәсілі
- қосарлану тәсілі. Қосарлану тэсілі қомсыну, кемсіну, күшейту, 
бірнеше рет қайталау тэрізді жэне т.б. магыналарды білдіреді. 
Мысалы: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   158   159   160   161   162   163   164   165   ...   174




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет