кекшірей
формаларын қоссақ, эрбір жұрнақтын өз формасы, өз
мағынасы, өз қызметі барлығына жэне олар ешқашан да өзара
тепе-тең болмайтындығына күмәнсіз сенуге болады. Сол сияқты
аңиіи
мен
сщси, кекиіи
мен
кеки, түкси
мен
түкши
тэрізді форма-
лар да осы пікірді қуаттайды»'.
Зат есімнің
-кер (-гер), -кііи
жұрнактары оның
-ш ы (-ші),
жұрнагымен синонимдес бола алады. Мысалы,
ж үммскер
мен
ж үмысшы, ңызметкер
мен
қызліетш і
,
суреткер
мен
сурепгші,
себепкер
мен
себепші, арбакеш
пен
арбашы, т үйекеш
(Мысалы:
Түйекеш т ер т опт аны п, щ ілдыц кіріп колхозга
І.Ж ансүгіров)
пен
т үйеіиі, кірекеш
пен
кіреиіі
дегендерді салысгырыңыздар.
§ 33. Антонимдес аффикстер.
М ағыналары бір-біріне қара-
ма-карсы аффикстер (жүрнақтар) антонимдес аффикстер деп ата-
лады. Антонимдес аффикстердің қатарына сын есімнің
-лы (-лі,
-ды, ді, -ты, -ті)
жүрнағы мен
-сыз (-сіз)
жүрнағын жаткызуға
болады. Бұл жұрнақтардың алдыңғысы
(-лы, -лі, -ды, -ді, -
ты, -ті)
белгілі бір заттың немесе қүбылыстың бар екендігін я
молдығын білдірсе, соңғысы
(-сыз, -сіз)
оған керісінше, белгілі
бір заттың немесе күбылыстың жоқтығын білдіріп, бір-біріне
мүлдем қарама-қайшы мағынада жүмсалады. Мысалы:
таулы -
таусыз, сулы - сусыз, қарлы - қарсыз, эд е п т і-эд е п с із, инабатты
-инабат сы з, көрікт і-көріксіз, тұзды — түзсыз, көңілді-көңілсіз,
ацылды — ацылсыз, уцыпты — үцыпсыз
жэне т.б.
Антонимдес
-лы (-лі, -ды, -ді, -ты, -ті)
жүрнагы мен
-сыз (-сіз)
жұрнағын қарама-қарсы мағыналарды білдіруі жағынан
бар, жоц
сөздерімен бір қатарға қойып қарауга болады. Мысалы:
түзды
(түзы бар) -
түзсыз
(тұзы жоқ),
ацылды
(ақылы бар) -
ацылсыз
(ақылы жоқ).
Достарыңызбен бөлісу: