Желіаралық экранды талдау және тәжірибеде қолдану

 

50 

 

50 

3.1 Бағдарламаның сипаттамасы және орнату мен баптау үдерісі 

Kerio  Control  бұл  басқаруда  қарапайым  және  қауіпсіздікті  қамтамасыз 

етудің әмбебап шешімін ұсынады, яғни желіні вирустар, зиянкес бағдарламалар 

және әрекеттерге қарсы қорғау құралы болып табылады. 

 

 

 

22 – сурет   Kerio Control бағдарламасын орнату 

 

Kerio Control бағдарламасы құрамындағы негізгі модульдер: 

–

 

желіаралық экран және бағытбағдарлауыш; 

–

 

VPN сервер; 

–

 

бақылау мен есептемелер құру; 

–

 

өту жолын басқару; 

–

 

әкімшілік ету; 

–

 

қолданушылар аутентификациясы; 

–

 

шабуылдарды анықтау, талдау және алдын алу жүйесі. 

 

51 

 

51 

o

 

 

 

23 – сурет  Лицензиялық келісім 

 

Бағдарламаны  орнату  үшін  лицензиялық  келісім  қажет.  Лицензиялық 

келісім  болмаған  жағдайда  брандмауэр  жұмыстың  белгілі  бір  кезеңдерінде  өз 

қызметін  тоқтатып,  бағдарламаны  жаңартуды  ұсынады.    Сондықтан  Мен 

лицензиялық  келісім  шартын  қабылдаймын...  бөлімін  басу  маңызды  болып 

табылады. 

 

 

52 

 

52 

 

 

24 - сурет  Бағдарламаны орнату орны  

 

Бағдарламаны  орнату  орнын  таңдау  осы  интерфейсте  қамтылған.  Біздің 

жағдайымызда  C:\Program  Files  (x86)\Kerio\  болмақ.  Егер  бағдарламаны  орнату 

орнын  басқаша  беру  керек  болса,  онда  Өзгерту  батырмасын  басып,  қажетті 

папканы таңдауға тура келеді. 

 

 

53 

 

53 

 

 

25 - сурет   Бағдарламаның орнату нұсқалары 

 

Орнатуды  таңдау  түрі  таңдалады.  Біздің  интерфейсте  орнатудың  екі  түрі 

берілген:  Толық  және  Таңдамалы.  Толық  орнату  нұсқасында  бағдарламаның 

барлық  компоненттері  орнатылады.  Мұндағы  бір  айта  кетерлік  нәрсе,дискіде 

көп орын талап етіледі. 

Таңдамалы  нұсқада  қажетті  программа  компоненттері  мен  папкалар 

таңдалады. Бұл тәжірибелі қолданушыларға арналған. 

 

 

54 

 

54 

 

 

26 – сурет  Бағдарламаның орнату үдерісі 

 

Біздің 

жағдайымызда 

программаның 

таңдалған 

компоненттері 

орнатылады.  Белгілі  бір  жағдайларға  байланысты  қандай  да  бір  компонентті 

орнату қажетсіз болса, онда осы интерфейсте орнату процесін үзуге болады.      

Kerio Control қауіптерден қорғауды басқару саласындағы кешенді құралы 

болып  табылады.  Оның  ішінде  сигнатура  негізінде  пакеттерді  талдау  сәулеті 

бар, яғни шабуылдарды анықтау және алдын алу жүйесі (IPS) қамтылған. Жүйе 

желідегі күдікті әрекеттерді анықтау мақсатында кіріс және шығыс трафиктерді 

бақылайды. Күдікті әрекеттердің қауіптілік деңгейіне байланысты Kerio Control 

деректер алмасуды бұғаттауға мүмкіндігі бар.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 3.2 Kerio Control бағдарламасы көптеген жұмыс мүмкіндіктері 

 

55 

 

55 

 

 

 

27 – сурет  Бағдарламаның интерфейсі 

 

Kerio  Control  бағдарламасы  көптеген  жұмыс  мүмкіндіктерін  ұсынады. 

Бағдарламаның  басты  терезесінде  Конфигурация,  Интерфейстер,  Трафик 

саясаты,  Құрамындағыларды  сүзгіден өткізу,  Қызметтер  мен  қолданушыларды, 

олардың статустары мен мүмкіндіктерін анықтау, Жүйе күйін анықтау және т.б. 

мүмкіндіктерді ұсынатын опциялар орналасқан. 

Трафик  саясаты:  Трафик  ережесін,  бұзып-жарып  енуді,  қауіпсіздік 

параметрлерін  қамтиды.  Осы  опцияда  жүйеге  төнетін  қауіптердің  сипаттары 

анықталатын болады.   

Қолданушылар  мен  топтар:  Мұнда  Қолданушылар,  Топтар  және 

Қолданушылар  домені  мен  оларды  аутентификациялау  опциялары  қамтылған.  

Осы  бөлімде  қолданушылар  статустары,  топтар  мүмкіндіктері  мен  жүйені 

қолданушыларды анықтау қажеттіліктері қамтылған. 

 

 

56 

 

56 

 

 

28 – сурет  Трафик ережесін орнату 

 

Басты  терезедегі  Трафик  ережесін  басқан  кезде  трафик  өткізу  ережелері, 

олардың қызметті мақсаты, трафик көздері мен оларға  берілетін (рұқсат\рұқсат 

емес)  құзіреттер  анықталады.  Қажетсіз  (қолданушының  анықтауы  бойынша 

қиянды деп танылатын) трафиктерге бұғаттау қойылады. 

 

 

 

29 - сурет  Трафик ережелері 

 

Трафикті  өткізудің  бірнеше  ережелері  бар:  Рұқсат,  Рұқсат  емес,  Жою. 

Брандмауэр  параметрі  бойынша  қажетсіз  трафиктерге  осы  үш  режимнің  бірін 

орнатуға  мүмкіндік  бар.  Жүйе  үшін  қауіпті  болып  табылатын  трафиктерге 

Рұқсат емес және Жою әрекеттерінің бірін таңдап, орнатуға болады. 

 

57 

 

57 

3.3 Қауіп сигнатураларының базасындағы жіктеу 

 

 

30 - сурет Бұзып-жарып енуді болдырмау 

 

Қалыптасқан қауіп сигнатураларының базасы негізінде қауіптер үш түрге 

жіктеледі:  

Жоғары  деңгейлі,  Орташа  деңгейлі,  Төменгі  деңгейлі.  Әрбір  қауіп 

түрлеріне  байланысты  орындалатын  әрекеттер  түрлері  анықталады.  Оларды 

Журналға  жазып,  өшіруге;  Журналға  жазуға;  Ешқандай  әрекет  орындамастан 

елеусіз  қалдыруға  болады.  Қауіп  сигнатурасында  тіркелген  қауіптерді  пайда 

болған, желіден жаңадан енген қауіптер атауларымен толықтырып отыру керек. 

Бұл  алдағы  уақытта  қорғалатын  жүйеге  (компьютерге)  сол  текстес  қауіптердің 

келіп  түспеуіне  мүмкіндік  жасайды.  Сонымен  қатар  қара  тізімдегілерді  белгілі 

бір уақытта жүйелі түрде жаңартып отыруға болады. 

 

 

58 

 

58 

 

 

31-сурет  Қауіпсіздік параметрлерін орнату 

 

MAC  сүзгіні  қосу  мүмкіндігі  желіге  немесе  жүйеге  қосылған 

компьютерлер  қауіпсіздігін  қамтамасыз  етуге  арналған.  Осы  параметрлер 

арқылы 

компьютерге, 

желілерге 

қатынас 

құруды 

бұғаттап 

тастау 

қарастырылады. 

Жүйе 

серверлерді 

рұқсат 

етілмеген 

қол 

жеткізуден 

және 

пайдаланушылардың зиянды бағдарламаларды желіден зиянды бағдарламаларды 

байқаусыз жүктеуден қорғауға арналған. 

  

 

 

32 – сурет  Бағдарламаның баптау көмекшісі 

3.4 Бағдарламаның негізгі функциялары 

 

59 

 

59 

Kerio  Control  бағдарламасыны  келесі  негізгі  функцияларды  орындауға 

мүмкіндігі бар: 

–

 

желілік интерфейстерді баптау; 

–

 

трафик ережелерін орнату; 

–

 

трафикті фильтрлеу;  

–

 

сайттарды бұғаттау және т.б. 

 

Желілік интерфейсті баптау:  

 

 

 

33 - сурет  Байланыс түрін таңдау 

 

Интернетпен  байланыстың  өзінің  бірнеше  түрі  бар:  Интернетпен 

байланыстың  бір  желісі;  Жүктемені  тең  үлестіре  отырып  Интернетпен  бір 

желілік  байланыс;    Бас  тартуларды  өңдей  отырып,  Интернетпен  байланыстың 

қос  желісі.  Осы  арқылы  Интернетпен  байланыстың  бір  желілік  қосылу 

мүмкіндігі  орнатылады.  Төменде  осындай  қосылыстың  бір  желілік  тәсілін 

орнату параметрлері көрсетілген интерфейс берілген. 

 

 

60 

 

60 

 

 

34 - сурет  Интернет байланыстың сипаттамасы 

 

 

 

 

35 – сурет   Жергілікті желінің байланыс сипаттамасы 

 

 

 

61 

 

61 

 

 

36 – сурет  Желілердің баптаулары 

 

Желілік  интерфейсті  баптау  желіні  сыртқы  және  ішкі  бөліктерге  бөлу 

мақсатында  жүргізіледі.  Ішкі  желіден  сыртқы  желіге  қол  жеткізу 

ұйымдастырылады. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

62 

 

62 

3.5 Интернетпен байланыс орнатудың таңдалған конфигурациясы 

 

 

 

37 - сурет   Желілік интерфейстер 

 

 

 

38 – сурет  Трафик ережелері 

 

 

63 

 

63 

Kerio  Control  Web  Filter  –  бұл  сайттар  мен  интернет  қызметтерге 

пайдаланушылардың қол жеткізуге шектеу қоятын қауіпсіздікті қамтамасыз ету 

қызметі.  Интерфейсте  қажетті  трафиктерге  ғана  желіге  немесе  жүйеге  өтуге 

рұқсат  берілген.  Олар  осы  берілген  рұқсат  шеңберінде  ғана  жүйеге  трафик 

жіберіп тұратын болады. Басқа трафиктер үшін сүзуден өткізу процедурасы іске 

қосылады. 

 

 

 

39 - сурет   Жаңа ережені әзірлеу 

 

Сайттарды  бұғаттау  үшін  бағдарламаның  HTTP  саясаты  модулінде  жаңа 

ереже  әзірлеу  керек,  яғни  бұғаттауға  тиісті  сайттың  мекенжайын  жазып,  оған 

жасалынатын әрекетті таңдау қажет. 

 

 

 

40 - сурет  Ереже сипаттамасын толтыру 

 

Фильтрлеу модулінің міндеттері: 

–

 

пайдаланушылар  мен  инфрақұрылымды  зиянды  бағдарламалық 

қамтамасы бар веб-ресурстарға кіруден қорғау; 

–

 

зиянды сайттарды және веб-ресурстарды санаты бойынша бұғаттау; 

–

 

қызметкерлердің  өнімділігін  арттыру,  яғни  желілік  ресурстарды  көп 

қолданатын веб-сайттарға қол жетуді шектеу арқылы жүзеге асады. 

 

64 

 

64 

o

 

 

 

41 - сурет  Әзірленген ереженің нәтижесі 

 

Желіаралық экранның белсенділік жағдайы: 

 

 

42 – сурет  Белсенді қосылымдар 

 

Белсенді  қосылымдардың  сипаттамасы  арқылы  трафиктің  көзін  және 

түрін,  сонымен  қатар  трафик  ережесін  білуге  болады.  Берілген  трафикті 

пайдаланатын қызметті және өту жолының басқару ережесін анықтауға болады. 

 

65 

 

65 

 

 

43 - сурет  Трафик диаграммасы  

 

Трафик  диаграммасы  арқылы  белгілі  бір  уақыт  шебіндегі  кіріс  және 

шығыс трафиктердің көрсеткіштік сипаттамаларын білуге болады. 

 

 

4. Экономикалық бөлім 

4.1 Жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі 

Қазіргі  замандағы  ақпараттық  жүйелермен  айналысатын  кез-келген 

кәсіпорын өзінің ресурстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек. Бұл мақсатта 

корпоративтік желілерде желіаралық экран құрылғыларын қолдану өте маңызды 

болып  табылады.  Желіаралық  экран  (ЖЭ)  –  желіаралық  қорғаудың  арнайы 

кешені  және  оны  кейде  firewall  жүйесі  немесе  брандмауэр  деп  атайды. 

Желіаралық экран желіні екі немесе одан да көп бөліктерге бөледі және желінің 

бір  бөлік  шекарасынан  екіншісіне  дестелердің  таралудың  ереже  жиынтығын 

жүзеге  асырайды.  Әдетте,  бұл  шекара  кәсіпорынның  корпоративтік  желісі  мен 

ғаламдық Интернет желісі арасында жүргізіледі. 

Көп  жағдайлар  желіаралық  экрандар  кәсіпорынның  ішкі  желісін  Интернет 

желісінен  туындалатын  шабуылдардан  қорғайды,  алайда  кейде  ол  кәсіпорын 

қосылған  интражеліден  келетін  шабуылдарға  қарсы  әрекет  жасай  алады. 

Желіаралық  экрандардың  технологиясы  корпоративтік  желілерді  сыртқы 

қауіптерден қорғаудың алғашқы технологиялардың бірі болып табылады. 

Корпоративтік  желінің  ақпараттық  ресурстардың  қауіпсіздігін  қамтамасыз 

ету үшін желіаралық экранды орнату қажетті шарт болып есептеледі. 

4.2  Бағдарламалық  өнімді  дайындаудағы  еңбек  сыйымдылығын 

есептеу 

 

66 

 

66 

Бағдарламалық өнімді дайындаудағы еңбек сыйымдылығын анықтау үшін, 

біріншіден орындалуға тиісті барлық негізгі кезеңдер мен жұмыс түрлері тізімін 

құрып алу керек. Содан кейін құрған кезеңдер бағамы бойынша бағдарламалық 

өнімді әзірлеуде еңбексыйымдылығын есептеу үшін негіз болып табылады. 

Бағдарламалық өнімді  әзірлеу  және  толықтай  зерттеу  2015  жылдың  сәуір 

айының  1-нен  мамыр  айының  18-не  дейін,  яғни  Қазақстан  Республикасы  2015 

жыл  бойынша  бекіткен    мейрам  күндерімен  демалыс  күндерін  [3]  санамағанда 

шамамен  31  күн  кетеді.  Сонымен  қатар  бағдарламалық  қамтаманы  әзірлеуші 

күніне  5  сағаттан  аптасына  5  күн  жұмыс  істеді.    Аптасына  5

сағ

×5

күн

꞊25  сағат 

жұмыс істеді. 

Оларды жүзеге асыруда еңбексыйымдылығын көрсететін кезеңі бойынша, 

жұмыс бөлімінің формасы кесте 4.1 келтірілген 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кесте  4.1  -  Кезеңдері  және  түрлері  бойынша  жұмыстарды  үлестіру  және 

олардың еңбек еңбексыйымдылығын бағалау 

Бағдарламалық 

өнімді дайындау 

кезеңдері 

Берілген кезеңдегі жұмыс түрі 

Бағдарламалық  өнімді 

дайындаудағы 

еңбексыйымдылығы  

адам/сағат  адам/күн 

Ақпаратты 

зерттеу  

Бағдарламалық 

өнім 

Kerio 

Control туралы ақпаратты жинау, 

зерттеу 

15 

3 

Желі  арқылы  шабуылдаулар 

түрлерін сараптау 

10 

2 

Жиналған ақпаратты қазақ тіліне 

аудару 

20 

4 

Дипломдық 

жұмыс 

құрылымын 

жоспарлау 

Дипломдық  жұмыс  мазмұнын 

құрастыру 

10 

2 

Әзірленген 

әдістемені  іске 

асыру  

Бағдарламалық өнімді орнату 

10 

2 

 

67 

 

67 

Желі 

сипаттамасына 

қарай 

бағдарламалық өнімді баптау 

10 

2 

Желі 

ерекшеліктеріне 

қарай 

бағдарламалық  өнімде  ережелер 

жазу 

30 

6 

Бағдарламалық 

өнімді  ЕЭМ-  де 

қолдану 

және 

тестілеу 

Бағдарламалық 

өнімді 

компьютерде іске қосу 

25 

5 

Қорытындылау   Атқарылған 

жұмыстарды 

қорытындылау 

25 

 

Барлығы  

 

155 

31 

 

4.3 Бағдарламалық өнімді дайындауға кеткен шығындарды есептеу 

Бағдарламалық  өнімді  дайындауға  кеткен  шығындарды  анықтау  үшін 

келесі сәйкесінше сметаларды есептеу жүргізіледі: 

а)

 

материальдық шығындар; 

б)

 

электр энергиясына кеткен шығындар; 

в)

 

еңбекақы төлеуге жұмсалған шығындар; 

г)

 

әлеуметтік салық; 

д)

 

негізгі қорлар амортизациясы; 

е)

 

интернетке кеткен шығындар; 

ж)

 

басқада шығындар( барлық шығындардың 20%- ын құрайды). 

Материальдық  шығындарға  негізгі  және  қосымша  материальдарға  кеткен 

шығындар(қағаз, картридж, және т.б.), электроэнергияға кеткен шығындар яғни 

бағдарламалық  қамтаманы  әзірлеуге  кеткен  материальдық  шығындар  жатады. 

Материальдық  ресурстарға  кеткен  шығындар  есептеуі  төменде  кесте  4.3 

келтірілген. 

 

Кесте 4.3 – Материальдық ресурстарға кеткен шығындар 

Материальдық 

ресурстың 

атауы, і 

Өлшем 

бірлігі 

Қолданылған 

материал  саны, 

Р

і

 

Бірлігі  үшін 

бағасы, 

Ц

і

 

тенге 

Суммасы, 

тенге 

Картридж 

дана 

1 

1500 

1500 

Басып 

шығаруға 

кеткен 

А4   

қағазы 

1 қорап 

1 

1200 

1200 

CD 

дана 

1 

25 

25 

Барлығы 

 

2725 

 

 

68 

 

68 

 

Материальдық  ресурстарға  кеткен  жалпы  шығындарды(З

м

)  төмендегі 

формула бойынша есептейміз[2]: 

 

                                             

 ,                                               (4.1) 

 

Мұндағы  Р

і 

– і- ші материальдық ресурстың түріне кеткен шығын; 

Ц

і

 – i- ші материальдық ресурстың бірлік бағасы; 

i- материальдық ресурс түрі; 

n-материальдық ресурс түрінің саны; 

Енді  (4.1) формулаға салып есептейміз:  

 

З

м

=(P

1

×Ц

1

)+(P

2

×Ц

2

)+(P

3

×Ц

3

)=(1×1500)+(1×1200)+(1×25)=2725 (тг) 

 

Бағдарламалық  өнімді  дайындаған  кезде  компьютер  және  тағы  басқа 

электр  энергиясын  қажет  ететін  жабдықтар  қолданылғандықтан  электр 

энергиясына  кеткен  шығынды  есептейміз.  Электр  энергиясының  тарифы 

Алматы  қаласы  бойынша  күндізгі  уақыт  яғни  7.00-23.00  ге  дейін  22,29  тг 

құрайды[4]. 

 

 

 

Кесте 4.4 – Электр энергиясына төленетін шығындар 

Жабдықтың 

атауы 

Паспорттық 

қуаты, кВт 

Қуатты 

қолдану 

коэффициенті 

Жабдықтың 

БӨ 

дайындауға 

кеткен 

жұмыс 

уақыты, сағ 

Электр 

энергия 

бағасы, 

тг/кВТ*

сағ 

Сумма, 

тг 

Ноутбук 

Lenova 

0,2 

         

 

         0,9 

 

 

       

245  

 

 

 

  

22,29 

764,547 

Wi-Fi роутер 

0,1 

382,273 

Персоналды 

компьютер  

0,2 

764,547 

Барлығы  

 

1,967.970 

 

Электр  энергияны  төлеуге  кеткен  барлық  шығын  мына  формула  мен 

есептелінеді[2]: 

                                     

,                                         

(4.2) 

Мұндағы  М

і

 – куәлігіндегі қуаттылығы 

 

69 

 

69 

К

і  

– қуатты қолдану коэффициенті( 0,7 немесе 0,9 қабылданады) 

Т

і

 – жабдықтың БӨ дайындауға кеткен жұмыс уақыты 

Ц– электр энергия бағасы 

n- жабдықтар саны 

Енді алынған көрсеткіштер параметрлері бойынша 4.2-  формулаға салып 

есептейміз. 

 

З

э

= (0,2 × 0,9 × 245 × 22,29) + (0,1 × 0,9 × 22,29) + (0,2×0,9 ×245 × 

× 22,29)= 982.989 + 2,0061 + 982,982= 1,967.970(тг) 

 

Еңбекақыны  төлеуге  кеткен  шығындарға:  бағдарламалық  өнімді 

дайындауға қатысқан жұмысшылардың(диплом жазушы, диплом жетекшісі, егер 

де  басқада  тұлғалар  қатысатын  болса  және  т.б)  еңбекақысын  төлеуге  кеткен 

шығындар  жатады.  Еңбекақыны  төлеуге  кеткен  шығындар  келесі  4.5  кестедегі 

көрсетілген  форма бойынша анықталады. 

 

 

 

 

 

 

 

Кесте 4.5- Еңбекақыны төлеуге кеткен шығындар 

Жұмысшы 

категориясы 

Квалификациясы   БӨ  дайындаудағы 

еңбексыйымдылығы 

, адам*сағат 

Сағаттық 

ставкасы, 

тг/сағ 

Суммасы, 

тг 

Жетекші  

Аға оқытушы 

35 

511.3 

17895 

БҚ 

әзірлеуші 

Студент  

245 

161.5 

39567 

Барлығы  

 

 

 

57462 

 

Еңбекақыны  төлеуге  кеткен  жалпы  шығындар  суммасы  келесі  формула 

бойынша есептелінеді[2]: 

 

                                     









n

i

i

i

ТР

T

ЧС

З

1

,                                      

(4.3)

 

                                                                                                            

 

Мұндағы  ЧС

i

 – i-ші жұмысшының сағаттық ставкасы  

Т

i

 – i-ші жұмысшының БӨ дайындаудағы еңбексыйымдылығы 

і– жұмысшының категориясы 

n- жұмысшы саны  

 

70 

 

70 

Жұмысшының 

сағаттық 

ставкасы 

келесі 

формула 

бойынша 

анықталады[2]:  

С

С

С

ФРВ

ЗП

ЧС



  , 

(4.4) 

Мұндағы  ЗП

і

- айлық жалақысы немесе стипендия 

ФРВ

і

- i-ші жұмысшының жұмыс уақыты қоры( айлық), сағ 

Бухгалтерлік  бөлімнен  алынған  ақпарат  бойынша  диплом  жетекшісінің 

айлық  еңбекақысы  ЗП

жет

  =  120000  тг.  Бағдарламалық  өнім  әзірлеуші  яғни 

студенттің  жалақысы  ЗП

студ

=25000  тг.    Ең  бірінші  студент  пен  жетекшісінің 

сағаттық  ставкаларын  (4.4)  формулаға  салып  есептеп  аламыз.  Студент  БӨ  ні 

дайындау барысында күніне 4 сағаттан жұмыс істеді, бір айда орташа 22 жұмыс 

күні бар, сонда:  

 

ФРВ

студ

=22*4=88 сағ 

 

ЧС

студ

=25000/88=284,1 тг/с 

 

 Дипломдық  жұмыс  жетекшісі  еңбекақысы  бойынша  8  сағаттық  жұмыс 

істейді:                      

 

ФРВ

жет

= 22*8=176 сағ 

 

ЧС

жет

=120000/176=681.8 тг/с 

 

Келесі,  еңбекақыны  төлеуге  кеткен  жалпы  шығындар  суммасын  (4.3) 

формулаға салып есептейміз. 

 

З

тр

= (161.5×245) + (511.3×35)= 39567+17895=57462 (тг) 

 

Нeгiзi  жaлaқы  мөлшepi  жүйeнi  құpy  пpoцecci  кeзiндe  қaтыcқaн  бapлық 

қызмeткepлepдiң жaлaқыcының coмacы peтiндe aнықтaлaды. 

 

ЗП

осн

= 57462 тг 

 

Қocымшa жaлaқы нeгiзгi жaлaқы көлeмiнiң 10 %-н құpaйды: 

 

ЗП

доп



 ЗП

осн

 



10% 

 

ЗП

доп



57462 ×10%= 57462×0.1= 5746.2тг 

 

Бip  aйлық  eңбeк  aқы  төлey  қopы  (ФOТ)  нeгiзгi  жәнe  қocымшa 

жaлaқылapдaн тұpaды:  

 

71 

 

71 

ФОТ 



 ЗП

осн

 



 ЗП

доп , 

(4.5) 

 

ФОТ= 57462+5746.2= 63208.2 (тг) 

 

Әлеуметтік  салықтар  шығындарына  БӨ  дайындауға  қатысқан  барлық 

жұмысшылардың  еңбекақысына  төлеуге  кеткен  шығындардың  2015  жыл 

бойынша 11% құрайды. Сонымен қатар, зейнетақылық төлемдер (ФОТ-дан 10%) 

әлеуметтік салыққы жатпайды[5]. 

 

           О

пенс

 



 ФОТ ×10%=63208.2 ×0.1=6320.82 ,                                     (4.6) 

 

О

соц.н



(ФОТ



О

пенс

)×11%=(63208.2 -6320.82)×0.11=56887.38×0.11=6257.61    

 

Негізгі  қорлар  амортизациясына:  бағдарламалық  өнімді  дайындауға 

қолданылған бағдарламалық қамтамаға және жабдыққа кеткен амортизациялық 

төлемдер жатады. Амортизациялық төлемдер төменде кесте 4.6 де келтірілген.  

 

Кесте 4.6- Негізгі қорлар амортизациясы (ОФ) 

Жабдықт

ың атауы 

Жабдық

тың 

немесе 

БӨ-нің 

бағасы  , 

тг 

Жылдық 

амортиза

циялық 

қор, % 

Жабдықтың 

немесе  БӨ-нің 

тиімді  жұмыс 

қоры, сағ/жыл 

БӨ-ді 

дайындауға 

кеткен 

жабдықтың 

және  БҚ-ның 

жұмыс 

уақыты, сағ  

Сомасы,т

г 

Lenova 

ноутбук 

95000 

12,5 

726

 

245

 

4007.4 

Тінтуір  

Logitech 

3500 

20 

726

 

245

 

590.5 

Wifi 

роутер 

12000 

16,6 

726

 

245

 

672.2 

Дисковод 

Transcend 

8990 

33,3 

726

 

245

 

1516.9 

Процессо

р  

Intel  core 

i7 

88000 

20 

726

 

245

 

9889 

Монитор 

Dell 

E20014H 

23989 

16,6 

726

 

245

 

1619 

 

72 

 

72 

Пернетақ

та  

HP  classic 

wired 

2307 

25 

726

 

245

 

259.2 

Windows 

OS 

44500 

33,3 

726

 

245

 

3754,3 

Kerio 

Control 

бағдарла

ма 

- 

33,3 

726

 

245

 

0 

Барлығы   64730 

 

726

 

 245

 

24641 

Жалпы  амортизациялық  төлемдерді  анықтау  үшін  төмендегі  формула 

қолданылады[2]:  













n

i

ЭФ

НИР

A

i

АМ

i

i

i

T

T

H

Ф

З

1

100

 , 

(4.8) 

Мұндағы  Ф

і

- і-ші жабдықтың бағасы, тг 

Н

Аі

- і-ші жабдықтың жылдық амортизация нормасы. % 

Т

НИРі

-  і-ші  жабдықтың  бағдарламалық  өнімді  дайындау 

кезеңіндегі жұмыс уақыты, сағ 

Т

эфі

-  і-ші  жабдықтың  жылдық  тиімді  жұмыс  уақытының  қоры, 

сағ/жыл. 2015 жыл бойынша мереке күндері мен демалыс күндерін санамағанда 

242жұмыс  күні  бар[3],  яғни  күніне  шамамен  5  сағаттан  жұмыс  жасаса,  онда 

жабдықтың жылына тиімді жұмыс уақыты қоры Т

эффі

=5×242=1210 сағ/жыл 

і- жабдықтың түрі 

n- жабдық саны  

Негізгі қордың жылдық амортизация нормасы ҚР салық кодексі бойынша 

немесе келесі формула бойынша анықталады[2]: 

 

  ,

 

(4.9) 

 

Мұндағы   Т

Ni

- і-ші жабдықтың мүмкін қызмет ету уақыты, жыл 

Негізгі  қордың  мүмкін  пайдалы  қызмет  ету  уақыты  2  жылмен  7  жыл 

аралығында  болуы  мүмкін.  Жабдықтың  мүмкін  қызмет  ету  уақытын  (4.9) 

формуласымен    анықтап,    алынған  деректер  бойынша  (4.6)  формула  арқылы 

жалпы амортизациялық төлемдерді есептейміз.  

1)

 

Ноутбук құжаты бойынша көрсетілген қызмет ету уақыты Т

N1

=8 жыл 

–

 

негізгі  қордың  жылдық  амортизация  нормасы  Н

А1

= 

100/8=12,5: 

 

73 

 

73 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ1

= 

4007.4 

 

2)

 

Тінтуір құжаты бойынша мүмкін қызмет ету уақыты Т

N2

=2 жыл: 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А2

= 100/2= 50: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді:  

 

З

АМ2

= 

590.5 

 

3)

 

Wi-Fi роутер құжаты бойынша мүмкін қызмет ету уақыты Т

N3

=6 жыл: 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А3

= 100/6=16,6: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ3

= 

672.2 

 

4)

 

Дисковод құжаты бойынша мүмкін қызмет ету уақыты Т

N4

=2 жыл: 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А4

= 100/2= 50: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ4

= 

1516.9 

 

5)

 

Процессор құжаты бойынша мүмкін қызмет ету уақыты Т

N5

=3 жыл 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А5

= 100/3=33,3: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ5

= 

9889 

 

6)

 

Монитор құжаты бойынша мүмкін қызмет ету уақыты Т

N6

=5 жыл 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А6

= 100/5= 20: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ6

= 

1619 

 

7)

 

Пернетақта құжаты бойынша мүмкін қызмет ету уақыты Т

N7

=3 жыл 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А7

= 100/3=33,3: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

 

74 

 

74 

З

АМ7

= 

259.2 

 

8)

 

Windows  OS  лицензиясы  бойынша  мүмкін  қызмет  ету  уақыты 

Т

N8

=4жыл 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А8

= 100/4= 25: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ8

= 

3754.3 

 

9)

 

 Kerio  Control  лицензиясы  бойыншамүмкін  қызмет  ету  уақыты  Т

N9

=3 

жыл: 

–

 

негізгі қордың жылдық амортизация нормасы Н

А9

= 100/3= 50: 

–

 

жалпы амортизациялық төлемдерді: 

 

З

АМ9

= 

0 

 

З

АМжалпы

= 4007.4+590.5+672.2+1516.9+98891619+259.2+3754.2+0=24641 

 

Интернет  төлемі  айына:  4500  тг(Altel  4G).  Яғни  бағдараламалық  өнім  49 

күн  дайындалғандықтан  Интернет  шығыны  ретінде  2  айға  интернетке  кеткен 

төлемді аламыз: 

 

З

интернет

=2×4500=9000 тг 

 

Кесте 4.7- Бағдарламалық өнімді дайындауға жұмсалған шығындар сметасы 

№ 

Шығын түрі 

Суммасы, тг 

1 

Материальдық шығындар 

–

 

материальды 

–

 

электр энергиясы 

 

2725 

1697,970 

2 

Еңбекақы төлеуге жұмсалған шығындар 

57462 

3 

Әлеуметтік қажеттіліктерге кеткен шығын 

6257.61 

4 

Негізгі қорлар амортизациясы  

24641 

5 

Интернет шығындары 

9000 

 Барлығы 

101783,5 

 

 

 

жүктеу/скачать 3,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: