1.4.сурет. Конденсаторлар: а — жалпақ; б — цилиндрлік
1.5. сурет. Конденсаторлардың әр тҥрі
Конденсаторлардың электрлік сыйымдылығы оның пластиналарындағы
заряд мӛлшер мен олардың арасындағы кернеу қатынасына тең:
Конденсатордың электр сыйымдылығы фарадпен ӛлшенеді (Ф). Егер
зарядтарының электрінің 1 Кл ӛсуі оның астарлары арасындағы кернеудің
1В (вольт) ӛсуіне әкеп соқса, онда конденсатордың электр сыйымдылығы
1 Ф-қа тең болады.
Фарад — сыйымдылықтың ӛте ҥлкен бірлігі, ол кӛп қолданылмайды.
Әдетте, сыйымдылықтың одан кіші бірліктерін қолданады— микрофарад
(мкФ), нанофарад (нФ) и пикофарад (пФ):
1 Ф = 10
6
мкФ = 10
9
нФ = 10
12
пФ.
Тәжірибелік жолмен конденсатордың сыйымдылығы конденсатордың
пластиналарының
арасына
орналасқан.
Диэлектриктің
электрлік
ӛткізгіштігіне тура пропорционалды, сондай-ақ, пластиналардың ара
қашықтығына байланысты. Пластиналары бір бірінен алшақ орналасқан
конденсатордың сыйымдылығы аз. Пластиналарының аумағы ҥлкен
конденсаторлар ҥлкен кӛлемді электрмен қуатталады. Жоғарыда
аталғандардан жазық конденсаторлардың сыйымдылығының келесі
формуласы туындайды:
мҧндағы,
— ваккумның қатысты электрлік ӛткізгіштігі;
—
диэлектриктің қатысты электрлік ӛткізгіштігі; S — конденсатордың бір
пластинасының ауданы, м
2
; d — пластиналардың арасындағы қашықтық,
м.
Мысал 1.3. Конденсатордың екі пластинасы бар. Әр пластинаның
ауданы 15 см
2
. Пластиналар арасында диэлектрик – ені 0,02 см
парафинделген қағаз орналасқан. Конденсатордың сыйымдылығын
анықтау керек.
Шешуі: 1.1 кестеде парафинделген қағаздың диэлектрлік ӛткізгіштігі = 2,2.
Конденсатордың сыйымдылығы:
,
,
,
1.Конденсатордың электрлік сыйымдылығы дегеніміз не?
2. Конденсатордың электрлік сыйымдылығы қандай параметрлерге
байланысты?
3. Материалдардың диэлектрлік қасиеттері конденсатордың электрлік
сыйымдылығына қалай әсер етеді?