Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
ecenci3 кеп кызмет еткен. Г.Н.Потанин - CioipfliH санаулы улыныц 6ipi
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| ecenci3
кеп кызмет еткен. Г.Н.Потанин - CioipfliH санаулы улыныц 6ipi 1юм 6ipiHinici. Жалгыз Ci6ip емес, оныц аты Россияныц окымысты эулетше таныс. CiGipfle неше турл1 халык болса, Потанин б1рдей кад1рл1, бэршщ б1рдей камкоры, оныц пайдалы кызмел бэрше де ортак. Сондыктан бул галым барлык халыктьщ галымы, Ьэм уды cypeTniici «Потаниннщ казак халкына кылган кызметс аз емес. Кызметше карай курмет корсету борышымыз» (М.Дулатов. Шыгармалар. А., 1991,274-бет). Бул сездерд! жазган кезшде ултшыл, алашшыл атанып, халык жауы ретшде жазыксыз жазаланган М.Дулатов екендМне амалсыздан сенеаз. Баска улттыц еилш щ атьша мундай сездерд1 ез ултын шын суйген, содан кешн барып баска да халыктарды кад1рлей алатын гуманистер гана айта алады. М.Дулатов та - осындай адамзаттык, азаматтык бшкпктен керше бшген абзал азаматтардыц 6ipi. М.Дулатов булардан баска Кожа Ахмет Иассауи, Эбубэир Дибаев, Fабдолла Токай сиякты калам кайраткерлер1 туралы макалалар жазып, казак окырмандарына насихатгады. Булардыц iniimie К-А.Иассауи букш тури халыктарына ортак тулга болса, Э.Дибаев башкурт, F.Токай татар болатын. М1ржакыпты макала жазуга итермелеп отырган - булардыц халкына ащ рген риясыз ецбеп мен туршищщ п. Мусылман мен т у р к элемше белгш К-А.Иассауидыц eciMi кешеп заманга дешн казак окырмандарына онша таныс болмай келдк Ислам дшшде тутас 6ip сопыльщ агымды тугызып, оны сез енершщ KyaipeT Kynii аркылы езш щ ешпес шыгармаларыида непздеп, айшыктап кеткен улы хаз1ретке атеистер, кэшрлер билеген когамда орын жок болатын. М.Дулатов соган карамастан 1913 жылдыц езшде-ак ол туралы «Эз1рет Султан» деген атпен макала жазды. Мунда К-А.Иассауидыц буил т у р к журты, одан калды казактар ушш аса кашрл1 екендпт, солай бола тура ол туралы «естюе де, K e6i ол хакында анык еш нэрсе бшмейтшдпт» себеггп онымен журтшылыкты таныстыруды максат кьшган. Алтынныц сыныгы сиякты тарихтыц терец тупирлер1нде умыт калып койган улыларымызды, олардыц езшен кейш п урпакта- рына калдырган есиет-мурасын халкына жетизуд1 алга коюы сол кез ушш де Kasip де аса мацызды болды. М^ржакыптьщ бул макаласы Иассауидей акындык, гупамалык, дши болмысы аса курдел1 xa3ipeT туралы казак эдебиетшде алгаш жазылган ецбек болуымен де аса кунды. «Тарихын жогалткан журт - жогалган журт» («Казак», 1915, №155) - деп жазады М.Дулатов белгш этнограф, фольклортанушы, казак эдебиет1 улгшерш жинаушы Э.Дибаевтыц 60 жас- ка толуына орай жариялаган макаласында. Халыктьщ шыгуы, ecin-eHyi, мшез-кулкы, эдет- гурпы, мэдениеп мен эдебиет1 - улттыц тарихын, болмысын курайтын компоненттер. «Баска журттардыц алдында б1здщ мактанарлык артыкшылыгымыз бар десек, ол - ес к ш к п хальщ эдебиет1м1здщ байлыгы. Кемецгер билер, кецойлы ерлер, топ жарган шешен, тайпалган акын б1зде болган. Такпаксыз б1зде сез сейленбеген. BipaK заман етш, зац езгертшген сайын бурынгы кымбат улы казынамызды сактамасак, жогалтамыз» - деп, мэселе кетередь Сондыктан тарихи, эдеби мураларымызды сактау - парыз: осы салада ецбек еткен «жиюшы, сактаушылардыц кад1р-курмет1 аса жогары боларга керек». М1ржакып осы тургыдан келш, башкурт нэсш нен шыккан Эбубэюр Ахметжанулы Дибаевтыц казак халкыныц эдебиет1 улгшерш, оган катысты деректерд1 жинауга епцрген ецбегш аса жогары багалаган. Оныц eMip жолымен таныстьфып, эдебиет жинаушьшык кызметше келгенде ецбекгершщ Ti3iMi «Ертеп-хикаялар», «Мысалдар», «тарихи кагаздарга» жуйеленш бершген. Автор осындай ецбектер! yniiH де Э.Дибаевты кошеметтейдг Макала «Бул кунге шешн ез1м1зден халык эдебиетш, сездерш жинаушы жок ед1, бул туралы Дибаев, Потанин картгарга мэцп борынггармыз. Булар жанып турган шырак, жолын кутан талапкер жастар адаспас» - деген ризашылык сез1мге, болашакка деген сеюмге толы сейлеммен аякталган. Казан тенкерюше деш нп казак эдеби сыны барлык жанрларда д ер л к жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|