Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис



Pdf көрінісі
бет290/406
Дата21.10.2023
өлшемі3,22 Mb.
#120381
түріОқулық
1   ...   286   287   288   289   290   291   292   293   ...   406
Байланысты:
Абуханов-лексика

шарттарының 
бірі
.. 
2) 
Сондықтан қазір оған 
мал шығару 
– бар қиындықты 
тілеп алумен 
бірдей
(«С. К») – 

5) Бастауыш есім сөзі болып, баяндауыш тұйық райлы етістік болса, 
бастауыштан кейін сызықша қойылады:
1) Біздің алдымыздағы ең жауапты 
міндет 
– қысқы сессияны ойдағыдай әзірлікпен 
қарсы алу. 
6) Бастауыш есімше болып, баяндауыш есімше не есім сөздерінің бірі 
болып келсе, бастауыштан кейін сызықша қойылады. 1
) Аңдамай сөйлеген
-
ауырмай 
өлер
. 2) 
Көрме
с-түйені де 
көрмес.
 ( « М.М.»). 
7) бастауыш пен баяндауышты байланыстырушы 
дегеніміз
(деген) деген 
сөз тұрса, одан кейін сызықша қойылады. 1) 
Мия
дегеніміз – қоймалжың 
қорыс 
батпақ. 
 
Тақырып бойынша сұрақтар: 
 
1)
 
Баяндауыш сөйлемде қандай қызмет атқарады? 
2)
 
Баяндауыштар қандай сөз таптарынан жасалады? 
3)
 
Күрделі баяндауыштар қандай сөз тіркестерінен жасалады? 
4)
 
Бастауыш пен баяндауыштың арасына қандай жағдайларда сызықша 
қойылады? 
 
 
 156-жаттығу. 
Мәтінді тыныс белгісін қойып, көшіріп жазыңдар. Баяндауыштардың 
астын сызып, қандай баяндауыш екенін айтып беріңдер. 
І. Ашу адамның дұшпаны. Ақыл адамның досы. Ел құлағы елу. Бұлт ала, 
жер шола. Көз қорқақ, қол батыр. Ас адамның арқауы. Жақсы сөз жарым 
ырыс. Еңбек түбі береке, көптің түбі мереке.Ер қаруы бес қару.жері байдың 
елі бай. (« М.М.»). 
ІІ. 1) Сайлаушылар арасында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу – 
сайлаушылар штабы мүшелерінің басты міндеті. 2) Қазақ ғылым 
академиясының ашылуы қазақ халқының кеңес дәуірінде қолы жеткен ұлы 
табыстарының бірі. 3) Әбдрештің мақсаты әйел бостандығын ойыншық 
етукеңес өкіметінің жұмысна әлі келгенше кеселін тигізу. 4) «төрем» дегені 


жақсылық дейтін жас бала жігіт.5) Арамдық мінезге қаны қайнағандардың бірі 
Әміржан.Өтебай ауылнай. Құдайқұл қажының Кәкіші хатшы. (Б.М.).
157-жаттығу. 
Сөйлемдердің бастауышы мен баяндауышын ажыратыңдар. 
1.Ісіміздің қарқыны мен көлемін айқындау үшін бір ғана салыстыруды 
келтірсек те жеткілікті ( Ғ. М. ). 2. Шеген аға, бақшаға барсам қайтеді ?
( Ғ. М. ). 3. - ... Бұл үйде шолпы тағарлық екі-ақ кісі болуға лайық . ( Ә. Ә. ).
4. Бұланбайды танып, лайықсызданып та қалған сияқты ( Ғ. М. ). 5. Осынша 
кең үйге жиналған жүк те жоқ. Бұл-дүниелік үю үшін емес, иесінің рахаты 
үшін жасалған үй. Бұхара, Хиуа арқылы келдік, бүгін ғана қолға ұстандық деп 
тұр. 6. Күміс жапқан төрт адалбақан екі-екіден бөлініп, екі босағаға жақын 
орнапты. Табалдырықтан бастап төрге дейін төселген түкті кілемдер 
табаныңнан тартып былық-былық етеді ( М. Ә. ).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   286   287   288   289   290   291   292   293   ...   406




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет