Жануарлар экологиясы
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
жануарлар экологиясы
| гстеротермді (һеіегоз -
баска, әртүрлі) немесе әртүрлі (өзгермелі) температуралы жануарлар тобын қүрайды. ЗЛЛ Темнература факторына жануарлардың бейімделуі Қоршаган орта температурасының өзгерістеріне әріүрлі жолмен бейімделу арқылы жан>арлар өздерінін температурасының оңтайлы (оптимум) деңгейде сақгалуын қамтамасыз етеді. Темпераіура жагдайына әртүрлі жануарлар әртүрлі жолмен, әртүрлі деңгейдегі белсенділікпен бейімделеді. Ортаның температурасының өзгеруіне сәйкес жағгуарлар денесінің температурасын негізгі үш түрлі жолмен реттеп бейімделеді. 1. Химиялық жолмен реттеу аркылы бейімделу - ортаның темперагурасының өзгерісіне сәйкестіріп денесінен жылу өндіру мөлшерін белсенді түрде өзгертеді: ыстықта — жылуды аз бөледі, суытса - көп бөледі. 2. Денесінің температурасын физикалық жолмен ретгеу арқылы бейімделеді. Денесінің (әсіресе жүнінің, түбітінің, терісіндегі қабык, қабыршақтардың жылу өткізу қабілетін, түсін, тыныс алу, қан айналым жүйесін өзгерту арқылы ішкі жылуының сыртқа шыгуын шектеп жылуын сакіау, әйтпесе керісінше, денесіндегі артык ыстықты сыртқа бөліп шыгару қабілетін жогарылату аркылы іске асады. 3. Мінез-құлыктық өзгерістер арқылы реттеп бейімделу. Жануарлар мекен-жайдағы өзінің орнъш, орналасу бағытын, пішінін, немесе мінезі мен қозгалысын әртүрлі мөлшерде өзгерту арқылы ортаның темперагурасын өзіне қолайлы деңгейде қабылдайды. Кейбір жануарлар тек мінездік өзгерісггер жасау аркылы гана денесінің жылу теңдестігін (жылу балансын) өте каркынды реттей алады. Гомойотермдік жануарлармен салыстырганда пойкилотермді жануарларда зат алмасу үрдісінің қаркыны бәсең, баяу жүрілітіндіктен олардың химиялык жолмен денесінің жылуын реттеу мүмкіндігі аз. Физикалық реттеу арқылы температура өзгерісіне бейімделу қабілеті де төмен. ІІойкилотермді жануарлардың өздігінен жылу өндіру кабілеті төмен болгаңдыкган жылудың тапшылыгына қарсы тұра алмайды. Сондықган ортаның темлературасы төмендеген кезде олардың тіршілік іс-әрекеті барынша баяулап, козгалыссыз сілейген бейнеіе айналады. Осындай белсенсіз жагдайда олар суықка жақсы төзе алады. Бұл жагдайдан қайтадан белсенді тіршілікке ауысу үшін олар сыртқы ортадан белгілі бір мөлшерде жылу сіңіріп алуы қажет. Салідын қанды жануарлар күн көзіне кыздырыну немесе керісінше, көлеңкелі салқын жерге орын ауыстыру арқылы сыртқы жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|