Эмбриология
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев
| 4 .1 7 -су р е т.
Микротүтікшелердің құрылысы: а — Тб-суббірлік, микро- түтікшелер қүрамындағы тубулин димері; б — жасуша цитоплазма- сындағы микротүтікшелер (стрел- калар) 4.2. Жасушаның қурылымдық компоненттері 85 бар микротүтікшелердің ыдыратылуына әкеледі. Тубулиндердің деполи- меризациясы немесе полимеризацияның тежелуі температуранын төмен- деуінде де байкалады, бірак температуранын 37 °С дейін көтерілуінен сон микротүтікшелердің өздігінен жинакталуы кайта жүреді. Тубулиндердін деполимеризациясы және микротүтікшелердін жойылуы тірі жасушаға колцихиннін немесе суыктың әсерінде де жүреді. Интерфазалық жасушалардың микротутікшелері ( цитоқаңқасы ). Эукариот- ты жасушалардыңтүгелінежуығындаұзын тармакталмаған микротүтікшелерді көруге болады. Оның көп мөлшері жүйке жасушаларының, фибробласттардын және баска пішіндерін өзгерте алатын жасушалардың цитоплазмалык өсінділерінде аныкталады (4.16-суретті караныз). Цитоплазманың кызметтік маңызынын бірі жасушанын пішінін демеуге кажетті эластикалык, сонымен коса орныкты жасуша ішілік каркасты (цитоканканы) күрау болып табылады. Тубулиндердің деполимеризациясына әкелетін колцихиннін әсері ке- зінде жасушалардын пішіндері күрт өзгереді. Егер өсінділі және жазык жа- сушаларды фибробласттардын культурасында колцихинмен өндесе, ол полярлығынан айрылады және бүріседі. Баска жасушалар да өзін тура осы- лай ұстайды: колцихин көз бұршағының жасушаларының, жүйке жасуша- арының өсінділерінің өсуін токтатады. Жасуша ішілік канканы кұрай отырып, микротүтікшелер жалпы жасу шанын және онын жасуша ішілік компоненттерінің бағытталған коз- ғалысының факторы бола алады, өзінің орналасуымен әр түрлі заттарға және ірі кұрылымдардын орын ауыстыруына жылжу векторларын калып- тастырады. Микротүтікшелерді колцихинмен бұзу аксондарда зат тасыма- лын бүліндіріп, секрециянын блокадасына т.с.с. әкеледі. Жүйке жасушасынын аксонында интерфазалык микротүтікшелерде рельстердің үстінде жүргендей, әр түрлі ұсак вакуольдер, мысалы, күрамында нейромедиаторлар бар синапстык көпіршіктер немесе митохондриялар жыл- жи алады. Бұл жылжулар микротүтікшелердің ерекше нәруыздар — трансло- каторлармен (динеиндер және кинезиндермен) байланыстарына негізделеді, ал олар, өз кезегінде, тасымалданатын субстраттармен байланысады. Микро- түтікшелер жасуша орталығының, кірпікшелердің, қылшықтардың кұрамдык бөліктері болып табылады. Микротүтікшелердін бөлініп жаткан жасушалар үшін маңызы туралы кейіннен айтылады. Микротүтікшелер жүйесі центри- ольдермен байланысты дамиды, ол жерде тубулиндердін бастапкы полимери- зациясы және цитоканка микротүтікшелерінін өсуі өтеді. жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|