қабыршықтары жатады. Жерленген кісінің бай да атақты болғандығын Укок
өңірінен Н.В. Полосьмак тапқан тұтасымен бальзамдалған әйел мүрдесін
білдіреді. Атақты жас әйелдің киімін қалпына келтіру мүмкіндігі болды.
Қабiрдiң шамадан тыс көлемi мен iшiне койылған асыл бұйымдар, қымбат
терiлер мен маталар әшекей бұйымдары, қатар жерленген асыл тұқымды
сәйгүлiк аттар мұнда жерленген кiсiнiң iрi тайпаны немесе тайпалық одақты
басқарған көсем болғанын көрсетедi.
Екiншi пазырық обасына жерленген көсемнiң Қабiрi ерекше. қабiр иесiнiң
жағына қара түспен боялған сақал байланған. Денесiн толығымен жапқан
татуировкада грифонның, құланнын, тауешкiсiнiң, бұғы мен құстардың
бейнелерi салынған. Қорғаннан табылған өнер туындылары Алтай сақтарының
басқа туысқан мәдениеттермен тығыз байланыста болғанын көрсетедi. Осы
мәселеде аңдар ( бұғы, қарақұйрық, арыстан, жолбарыс, қабан ) мен құстарға
(аққу, қаз, әсiресе, жыртқыш құстар) басты орын берiлген. Өмiрде кезеспейтiн,
аңдар мен құстардың дене мүшелерiнiң қосындысынан тұратын мифтiк тiршiлiк
иелерi сақтардың аң стилiнде негiзгi орын алады. Жиi қайталанатын осындай
қиял ғажайып бейнелердiң бiрi – денесi арыстанның немесе жолбарыстікi,
қанаты мен басы құстікi болып келетiн грифон жиi қайталанады. Бұдан басқа
бейнелердiң арасында шығыс стилiндегi сфинкс кездеседi.
Бесiншi пазырық обасынан табылған екi керемет кiлем ерекше айтуға
тұрарлық. Киiзден жасалған бiрiншiсi өзiнiң үлкен көлемiмен (6,5 х 4,5 м.)
таңғалдырады. Екiншiсi (2 х 2 м.) – түрлi түстi түктi кiлемдердiң ең ежелгiсi.
Бұлардың екеуi де ахемеидтiк Иранның өнер туындысы. Мәңгiлiк тоңға
негiзделiп салынған қабiрлерге қойылған еңбек құралдарымен әшекей
бұйымдары, тұрмыстық заттар өте жақсы сақталған. Сақтардың “аң стилiнiң”
нақышы жағынан Ежелгi Шығыс өнерiмен жақындығы мен қабiрлерден
табылған Қытай жiбегiнiң қалдығы, Иран кiлемдерi алтайлықтардың жақын
және алыс елдермен сауда-мәдени байланысының болғандығын бiлдiредi.
Осыған қарамай қабiрде қалыптасқан мұздықтың арқасында бiзге жеткен
өзiндiк нақышы айқын байқалатын өнер туындылары сақ мәдениетiнiң
жергiлiктi төл өнер негiзiнде қалыптасқандығының куәсi.
Таулы Алтайдың обаларының бірінен табылған төрт дөңгелекті арбамен
дүниеден өткен көсемнің денесін салынған табытты жерлеуге әкелген деп
есептелінеді. Арбаның қозғалмайтын бөлігі жеңіл ағаштардан жасалған.
Дөңгелектері үлкен, арасы айқасқан тістермен тоқылған, үсті жабық. Қажет
жағдайда бөлшектеуге ыңғайлы. Төрт дөңгелегін алғанда ыңғайлы зембілге
айналады.
Алтай даласында ру-тайпа көсемдерінің алып обаларымен қатар қарапайым
қауым мүшелерінің обалары да зерттелген. Әдетте, оларда құрал-жабдықтар
(қола пышақтар, қанжарлар, қапсырмалар, айналар т.б.) аз кездеседі.
Достарыңызбен бөлісу: