20. Жігіт айтқан «кесапатты төрт сөздің» төртіншісінің мазмұнын анықтайтын мақал A)
Үйіне келгенде, үйдей өкпеңді айтпа
B)
Қонақ қойдан да жуас, май берсе де жей береді
C)
Ескі дос келгенде, жаңа достың көзінен жас шыгады
D)
Жарлының аузы аққа тисе, мұрыны канайды
Е) Бала - артта қалған із, Бақыт - ұзатылған қыз
1129 нұсқа 1-МӘТІН
Бір үзім нан
Подъезден шыққан кішкентай қыз қолындагы жұқа дорбаны эрең көтеріп, қоқыс
жәшігіне окелді де, аудара салды. Жапырақгай-жапырақтай кесілген, жартылай
желінген агіпақ нандар!
Мұны көзі шалып қалған Ғаббас қария:
-
Әй, бадам-ау, обал емес пе? - дегенше қыз подъезд есігіне зып беріп кіріп кетті,
Нұржан мектептен қайтып келе жатқан. Көрші қарияның ренжіп, басын шайқап
отырғанын көріп:
Ата, кімге ренжіп отырсыз? -деп сұрады.
-
Е-ей, балам-ай! Біреу тойып секіреді, біреу тонып секіреді. Сонну сұрапыл Ұлы Отан
соғысы жылдары біз он-он бір жастағы бала едік. Қарнымыз тойын тамақ та ішпейміз. I
Іанды мвлшерлеп береді. Жегіміз кеп, тәбетіміз тартып тұрса да сұрамаймыз... Қазір
ше? Нанды қадірлемейміз Қатып қалса, қоқыс жәшігіне әкеп тастаймыз. Ысырапқа жол
беріп, аяқасты стеміз. Олай жасауға болмайды.
1. Әңгіменің дұрыс реті 1.
Кішкентай қыз
2.
Нан үзімдері
3.
Нұржан
4.
Ғаббас қария
5.
Естелік
A) 3,4,5,1,2
B) 4,5,1,2,3
С) 2,3,4,5,1
D) 1.2,4,3,5
Е) 1.2,3,4,5
2. Қарияны ренжіткен жағдай A)
Нанды молшерлеп бергені
B)
Қыздың қарт адамға көңіл бөлмеуі
С) Сұрапыл соғыстың есіне тусуі
D) Жастардың ысырапқа жол беруі
Е) Заманның, уақыттың өзгергендігі
2 мәтін
Ұрпақ заманынан қозбаса...
Мұрат үнемі әкесінен нені болса, соны сұрайтын. Әкесі де оған өте ыждағатпен жауап
беретін. Бірде ол әкесінен:
-
Әке, неге осы ат жүргенде алдыңғы аяқтары баскан ізінен артқы аяқтарының басқан
ізі асын түседі? - деп сұрады Әкесі:
-
Балам, ол солай. Алдыңгы аяқтары басқан ізден артқы аяқтары басқан ізі озып түсіп
отыратын қасиет тек жүйрік, бәйге аттарында ғана болады. Оны сен аңғарған екенсің,
демек, сенен де бір акылды адам шыгар. Ол тағы: Бұрын шыққан құлақтан кейін
шыққан мүйіз озатынының да белгісі, - деді.
Бала:
-
Бұрын шыққан құлақтан кейін шыққан мүйіз оза ма? Неге?- деп сұрады әкесінен.
Әкесі:
29
-
Иә. балам. Мәселен, құлақтуа бітеді. Ал мүйіз болса малдың төлі туғанда болмайды.
Кейін, үлкейе келе, біртіндеп все келе қүлактан да озып, ұзарып кетеді. Өзің карашы,
ана ала тайыншаның туғанда мүйізі бар ма еді? Жоқболатын. Ал құлагы ше? Құлағы
бар болатын. Бір айдан кейін мүйіз шыга бастады. Келер жылы мүйізі құлағының
әлдеқайда ұзын болып өседі. Сен акылдысың. Демек, Ақбақайдың артқы аяғы алдыңғы
аяғынан озып түскеніндей, ала тайыншаның туғанда жоқ муйізінің туғанда бар
кұлағынан асқанындай, сен де үлкейгенде қатарыңнан озасың, балам. Олай етпесең,
сенің менен туған ұрпақ болғаның қане? Ұрпак заманынан озбаса қатарынан озбағаны
да. Мен сенің менен озғаныңды қалаймын, - деді әкесі.