Қазақтан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1,27 Mb. Pdf көрінісі
|
| Эргономика
терминін (грек тілінен – еңбек және заң, «жұмыс заңы»)1857 жылы Войтех Ястшембовский ұсынды. Эргономика табиғат заңдылықтарын зерттеуге бағытталған ғылым болып табылады. 1960 жылдары дамыған эргономика ғылымы «адам - техника - орта» деген жүйені зерттеп, бекітті. Эргономика «адам - техника - орта» жүйесіндегі тиімділік, қауіпсіздік және сәйкестік жағдайларды тудыру мақсатында адамның еңбек іс-әрекетін зерттейді. Эргономиканың негізгі мақсаты – еңбек қауіпсіздігі болып табылады. Ал, эргономиканың екінші мақсаты адам – техника - орта жүйесіндегі тиімділікті жоғарылату, сонымен қатар, еңбек процесіндегі еңбек етуші тұлғаның дамуына қажетті жағдайларды қамтамасыз ету. Адамның іс- әрекетінің негізгі және жетекші түрі – еңбек, ал оның негізгі сипаттамасы кәсіби іс-әрекетте белгіленеді. Ол еңбектің келесі психологиялық белгілеріне сәйкес болуы тиіс: 1.Еңбек нәтижесінің мән-мағыналылығын саналы түрде сезіну. 2.Тағайындалған ережелерге сәйкес еңбек әрекетін атқару қажеттілігін саналы түрде сезіну. 47 3.Кәсіби мамандыққа және еңбектің мақсатына сәйкес құралдарды және әдіс- тәсілдерін саналы түрде аңғара алу. 4.Тұлғаралық қарым-қатынастарды сезіне алу (басқа мамандардың, өзге адамдарға әсері бар екенін білу). 3-ТАРАУ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ ТҰЛҒАНЫҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУ ПРОЦЕСІНІҢ НЕГІЗІ РЕТІНДЕ 3.1 Психологиялық денсаулықты зерттеудің теориялық мәселелері Психологиялық денсаулық өз денсаулығыңыз бен салауатты өмір сүру салтында психикалық күйлерге кері әсерететінтерісэмоционалды басымдылыққа қарсы тұра алу қабілетін сақтауды ұйымдастыратын көмек. Психологияда жақсы көңіл-күйдің болуы, эмоциялық тұрғыда адамның ішкі күйлерін реттей алуы психологиялық денсаулықты сақтаудың кепілі. Психологиялық денсаулықта адамның сыртқы және қоршаған ортаға қарым- қатынасында өз көңіл-күйін, эмоцияларын және сезімдерін басқара білу қабілеттері мен дағдыларын дамыту саулықтың сақтаудың негізгі мүмкіндігі. Тұлғаның психологиялық денсаулығы биологиялық, әлеуметтік, психикалық, рухани дамуға негізделеді. Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымы анықтағандай, психикалық саулықтың белгілері: 1) Адамның қоршаған ортаны саналы түрде сезіне алу қабілеті; 2) Өмірлік тәжірибеге тұрақтылық сезімі; 3) Өзіңізге және қызмет нәтижелеріне қатыстысын білу; 4) Психикалық реакциялардың қоршаған ортаның күшімен жиілігіне сәйкестігіндегі іс-әрекеттер; 5) Өз мінез-құлқын басқару қабілеті менқабылданған нормаларды орындау; 6) Өз өміріңізді жоспарлау және оны жүзеге асыру мүмкіндігі; 7) Өмірлік жүйелерге байланысты мінез-құлықты өзгерту мүмкіндігі мен бағалаулар. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Н. Сарториус (1983, 4-5 бет) психикалық денсаулыққа келесі анықтама береді: -біріншіден, бұл айқын психикалық бұзылулардың болмауы; -екіншіден, соның арқасында адам күшінің белгілі бір қоры ол күтпеген күйзелістерді немесе ерекше жағдайларда туындаған қиындықтарды жеңе алады; - үшіншіден, әлеуметтік ортада тұлға мен басқалар арасындағы тепе-теңдік күйі, келісім. Денсаулық сөзі–ағылшын тілінен аударғанда, сау деген мағынаны білдіреді. 1946 жылы дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы денсаулықты толық физикалық, әлеуметтік және психикалық әл- ауқаттың күйі ретінде қарастыруды ұсынды. 1978 жылы құрылған американдық психологиялық қауымдастықтың денсаулық сақтау психологиясы бөлімін Дж. Матараццо басқарды. Ол денсаулық психологиясының мәнін былайша түсіндіреді.Денсаулық сақтау психологиясы - бұл психологияның нақты білім беру, ғылымижәне кәсіби үлестерініңкешені денсаулықты нығайту және қолдау, аурулардың алдын-алу және емдеу, денсаулықтың этиологиялық және диагностикалық корреляциясын, аурулар мен онымен байланысты бұзылыстарды анықтауға арналған ғылымипән. Денсаулық психологиясы әр түрлі психикалық және психосоматикалық аурулардың алдын алу теориясы мен практикасы; жеке дамуды түзету шаралары жәнеәлеуметтік өмір жағдайларына бейімделу; жағдай жасау адамның әлеуетін сезіну, оның өмірге қанағаттануы мен психологиялық көмек көрсету. Денсаулық психологиясы - денсаулықтың психологиялық себептері, оны сақтау, нығайту және дамыту әдістері мен құралдары туралы ғылым. Денсаулық психологиясы 48 адамның денсаулығын туғаннан бастап оның бүкіл өмір сүру үрдісін қамтиды. Қазіргі практикалық психологияда негізгі анықтайтын мәселе- адам денсаулығы. жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|