19. БӨГЕНБАЙ БАТЫР
...Сарыбай ат күзетті, жатпай өзі,
Ертең-ақ жауға шабар келді кезі.
Таңертең ат әкеліп байлап қойып,
Ұйқыға біраз кетті екі көзі.
Тұрысып жас түлектер, ыстық қылып,
Алысып бірін-бірі жүрді жұлып.
—Жігіттер, ат ерттеңдер, берді Тәңір!—
Сарыбай баяндайды сонда тұрып:
—Түс көрдім жаңа ғана жатқан жерде,
Түсімде көрдім,—дейді,—Маян ерді.
«Осы жолы бас боп барамын» деп,
Атакем маған келіп хабар берді.
Бір заманда Бексұлтан кеп жүгіріп,
—Келдім,—деді,—мен дағы бір түс көріп...
Әрқайсысы әр түрлі түс көріпті,
Қалыбекке жорытуға келді тұрып:
234
235
ЭПИКАЛЫҚ ЖЫРЛАРДАҒЫ ТҮС ЖӘНЕ ОНЫ ЖОРУ КӨРІНІСТЕРІ
—Мен дағы атекемді көрдім,—дейді,
Ат-түрін әбден байқап тұрдым,—дейді.
Айыр сақал, кісі екен ұзын бойлы,
«Қарағымды көрмек үшін келдім» дейді.
«Қарағым, келіп едім көрейін деп,
Дәрежең, үстем болсын мерейің деп.
«Маяндап» тынышымды кетірдіңдер,
Келіп ем енші бөліп берейін» деп.
Үстінен ақ сауытын берді шешіп,
Жоқ екен өн бойында ешбір тесік.
Қолында бір қамшыға көп қызықтым,
Қамшысын бермей кетті, халім нешік?!
Қылышы белінде тұр қынабында,
Атакем не себептен келді мұнда!
Астында маңғұл қасқа торы аты бар,
Шыға ма, деп ойлаймын, түсім шынға.»
Тыныбек сонда айтады:—Мен де көрдім,
Қуанғаннан орнымнан түрегелдім.
«Енші берем, қарағым», дегеннен соң,
Қылышын маған берді, «бер» деп едім.
—Жасаған берген екен тілегімді,
Дұшпаннан қайтармасын жүрегімді.
Қамшысын маған берді,—деді Қалыбек,
Ілулі бүлдіргесі білегімде.
—Бұ жолы жау қалмайды біз алмаған,
Көңілім бұл сапардан тұз алмаған.
«Ат ерттеп, «Маянбайлап» ұран шақыр,
Айтайын ақылымды енді саған:
Қалыбек сегіз қос ат алсын қолға,
Ту алып, Сарыбай шықсын құба жонға.
236
ТҮС ЖОРУ ЖӘНЕ ЫРЫМДАР
Алтауың аянбастан жауға шапсаң,
Қосшылар түйеменен қалсын мұнда!
Мұны айтып, атқа мінді дуылдасып,
Алғандай неше мыңды қолмен басып.
Ежелден жау дегенде сайтаны бар,
Тұрмайды Маянұлы жауға жасып...
* * *
...Бөгенбай түс көріпті бұған тағы,
Ат жоқ боп, кеміп тұрған бұл бір шағы.
Түсінің көріп тұрған түрі жаман,
Осыған Бөгенбайдың сынды сағы.
—Ұйқыда бір дария көрдім бағып,
Шалқытқан бір жағынан отын жағып.
Су үстінде қара төбет арсылдайды,—
Деп түсін әркімге айтты, мұңын шағып.
—От жағып, суға залал қыла алмай тұр,
Су толқып, от жалынын жыға алмай тұр.
Үстінде қара төбет қара судың,
Ұлынып, арс-арс етіп, шыға алмай тұр.
Түс көріп, түн ішінде оянғанда,
Ағыпты қысылғаннан маңдайдан тер:
«Көретін қартайғанда түсім бе еді,
Түс болды бұ не деген, Тәңірі шебер?!.»
Шақырып Сарыбайды алды батыр,
Сарыбай кіріп келсе, жылап жатыр:
—Сарыбай, менің күнім қараң болды,
Бар екен мені аңдыған бір жау кәпір.
Қартайған шағым, жас жетіп,
Заманым кеткен күн өтіп.
Еліңді жи жар салып,
Қаруыңды түзетіп.
236
237
ЭПИКАЛЫҚ ЖЫРЛАРДАҒЫ ТҮС ЖӘНЕ ОНЫ ЖОРУ КӨРІНІСТЕРІ
Бүгін жатып көрдім түс,
Көргенім қатты қиын іс.
Еліңнен саңлақ жиғызып,
Беліңді байлап, түйініс!
Бір жағымда жанған от,
Шалқып суға жете алмас.
Шалқыған оттың жалыны
Толқыған судан өте алмас.
Үстінде бар бір қара ит,
Аузын көрдім жеке алмас.
Жан-жағымнан жабылып,
Екі дұшпан қысып тұр.
Осы түсті көрген соң,
Көңіліме қайғы түсіп тұр.
Қартайған жасым, әлім жоқ,
Сонан жаным шошып тұр.
От пенен су қабысып
Қосыла алмас, қара иттің
Аузы бар пышақтай.
Осыдан зәрем кетті ғой,
Қолдамаса Маянбай!..
Достарыңызбен бөлісу: |