100
о ц у л ы ц
Анти - АИВ (ВИЧ) препараттар.
Кайтымды транскриптаза
ингибиторлары бас ауыру, локсу, ¡ш
ету, уйкышылдык, терще бертпе, миалгия, парастезия, гипертермия, калтырау, жетел, депрессия коздыруы
м ум кш . П ротеаза и н ги би торлары (ин ди н ави р) бауыр к ы зм е тш щ бузы луы н, диабет (сусам ы р),
гемолитикалык анемия, дизурия коздыруы мумкш.
Интерферондар ашылганнан 6epri уакытта оньщ физикалык-химиялык жэне биологиялык касиеттер1
туралы аукымды акпараттар жинакталды: IFN (интерферон) ж уйесш щ н е п зп феномендер1 аныкталды,
интерферондык жэне реттеуип гендердщ орналасуы зерделендц IFN-н н е п зп типтер1 жэне субтиптершщ
нуклеотидтж жэне акуыздык peiriaixTepi аныкталды, калыпты жагдайда жэне эр турл1 патологиялардагы
1РЫ-нрол1 белгин болды. Атап айтканда, гендж-инженерлжтэсгл аркылы прокариоттармен синтезделетш
эукариоттардыц алгашкы
функционалды белсенд! акуыздары IFN болды.
Бул биопрепараттардын жана
турлерш жасаудьщ 6ipiHmi кезеш туындаганы туралы мэл1мет биология мен медицина саласындагы эйгЫ
уакига болды. IFN ж уйесш щ кызмет аткаруы б1ршен соц 6ipi шесетш, бегде агенттщ енгенше жауап
ретшде организмнщ ерекше Н збекп реакциясыныц кезендершен турады.
Бул тгзбектщ 4 звеносын ажыратуга болады
(1-сызбануска):
1. Индукция (немесе «косылу»)- IFN гендерш депрессияга экелетш олардыц акпараттык РНЬу-н
транскрипциялайтын жэне оларды кешннен трансляциялайтын жуйелер.
2. Продукция (ешмдену)- жасушалармен IFN-ц б, в, г- типтершщ синтезделу1 жэне олардын коршаган
ортага секрециялануы (шыгуы).
3. Э сер ету- ж ацадан пайда болган IFN-мен бетен агенттерден (вирустар, бактериялар ж.б.)
айналасындагы жасушаларды коргау.
4 .
Нэтижелер1 (эф ф екп лер1)- антивирусты к, им м унды м одуляциялауш ы , ан ти тум ороген дж ,
радиопротективп (олар непзплерО эсер ету.
IFN-ц
Heri3ri
биологиялык эффектшерше ягни нэтижел1 эсерлерше жатады: вирустык жэне вирусты
емес табигаты бар ж асуш адан тыс жэне ж а с у ч ш ш Ы к инф екциялы к аген ттердщ (хлам идиялар,
риккетсиялар,
карапайымды лар, бактериялар) есуш токтату; антипролиф еративн, антитоксигендц
протективп белсендш к; антитуморогещц белсендш к, антимутагещцк эсерц АД ещцршуш тежеу немесе
кушейту; макрофагтарды стимульдеу;
фагоцитозды кушейту; сенсибилирленген лимфоциттердщ нысана
- ж асуш ага цитотоксикалы к эсер eTyin б елсен д ф у; табиги киллерлж жасу ш аларды белсенд1ру;
простагландин Е си нтезделуш индукциялау; ги сти осэй кестж тщ басты
комплекса ан ти гендерппц
экспрессиясын кушейту; б1ркатар жасушалык ферменттердщ белсендш гш кушейту немесе тежеу; еш
жшшел! РНК-Н цитотоксикалык эсерш кушейту; жогаргы сезш талдыктыц баяу Tuniii тежеу; жасушалык
мембраналардагы кептеген езгерктерге катысу; адгезиялык факторлар мен молекулалардыц oiuipùiyin
сти м у л ь д е у ; э ф ф е к т о р л ы к л и м ф о ц и тте р мен м а к р о ф а п а р д ы ц д и ф ф е р е н ц и а ц и я л а н у ы н ж опе
пролиферациялык процесш индукциялау.
5.6.2. И нтерф ерондар
1-сызбануска. И нтерф ерондар ж уйесш щ к ы зм ет атк ар у ы