Медициналык, микробиология
Вирустардыц жасуша беткешне адсорбциялануы вирустардыц жасушаларга езшен-ез1 енуше эркашан
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
Медициналық микробиология
- Бұл бет үшін навигация:
- “бештке”(кладбище) айналады. Озара эсерлесудщ бул сатысы op6ip вирус ушш ете мацызды жэне спецификалы болады. Бул процеске арнайы
- (агылшынша; fusion- косылу) деп аталады. I^ocbijibin-6ipiryre катысатын F-акуыз аймагы ете жогары
| Вирустардыц жасуша беткешне адсорбциялануы вирустардыц жасушаларга езшен-ез1 енуше эркашан
экеле бермейдк Сырткы жагында гемагглютининдер1 бар кептеген вирустар эритроциттерге, acipece суткоректшердщ ядросыз эритроциттерше адсорбцияланады, 6ipaK оларга ене алмайды, ейткеш олардыц эндоцитоздану кабшеттшп жок. Мундай жагдайдыц ядросы бар кустардыц эритроциттерше де катысы бар. Егер суперкапсид1 бар курдел1 вирустар жэне жасушамен езара эрекеттесу! оган уксас, карапайым вирус жукканда эндоцитозбен 6ip мезетте жасушалык жэне вирустык мембраналардыц 6ipirin косылуы болмаса, тек кана эндоцитоз жетюлжаз болады; ейткеш, эндоцитарлык вакуоль вириондар ушш “бештке”(кладбище) айналады. Озара эсерлесудщ бул сатысы op6ip вирус ушш ете мацызды жэне спецификалы болады. Бул процеске арнайы б1ршп-цосылу ацуыздары катысады, олар кабыкшасы немесе фунукционалдык учаскес1 бар кептеген вирустарда болады. Bipiriii-KOCbmy акуыздары вирустардыц жабысу акуыздарына уксас емес. К^осылу акуызы парамиксовирустарда сц жаксы зерттелген, ол F-акуыз (агылшынша; fusion- косылу) деп аталады. I^ocbijibin-6ipiryre катысатын F-акуыз аймагы ете жогары туракты болып келедк Бул жерде болган мутация 6ipirin-KOCbuiy процесш тоскауылдайды. Bipirin-Kocbuiy сыртында да жэне ¡шшде де болуы мумюн; жугу ете жогаргы децгейде болтнда 6ipirin-Kocbm\ еыртган болады, ол жукканнан кешн б!рден пайда болады жэне вирус кодтайтын акуыздардыцсинт'езделуш кажег М ЕД И Ц И Н АЛ ЬЩ М И К Р О БИ О Л О Г И Я 173 етпейдп Жугу дэрежесл темен болганда ¡штен б1р1гш-косылу байкалады. Ол жацадан синтезделген косылу акуыздарымен байланысты жэне инфекциялык процестщ соцгы сатыларында пайда болады. Вирустардьщ инфекциялык белсендш п кер1ну1 ушш б}ршт-косылу акуыздарыныц посттрансляциялъщ прессинг1 кажет. Бул процесс кезшде нуктелж немесе шектелген протеолиз нэтижесшде бастаушы-акуыздыц протеолиттж кесипп-белш у1 болады, бул оны ц белсендппгш арттыруга ж эне ж асуш алы к м ем бранамен езара эрекеттесетш фрагменттщ пайда болуына экеледь Осыган орай, б1ржш-косылу акуыздары бактериялардыц протоксиндер1 тэр1здес екенш еске салады . В ирусты к акуы здарды ц к е сЫ п -б ел ш е к тен у ! ти icтi спецификалыгы бар протеазалардыц болуын кажет етедь Бул протеазалар шыгу т е п бойынша жасушалык жэне вирустык болуы мумюн. Кесшетш учаскедеп мутация протеолиздщ жэне кепциюцц инфекциялык процесс аткара алатын инфекциондык вирустардьщ ещ цршушщ тоскауылдануына экеледц сондыктан инфекциялык процесс абортивт1 сипатта етедь Протеолиздену дэреж есш щ организмде вирустык инфекцияныц генерализациялануы ушш улкен мацызы бар. Протеолитпк кесш бол ¡ну нэтижесшде болатын вирустык акуыздардыц посттрансляцияЛык модификациясы, вирустардьщ инфекциялык белсендш кке акыргы рет ие болуындаты ец шешупп сэт жэне протеолиз ингибиторлары ушш оцай нысана болып табылады. Вирустардьщ б!р1г!п косылу акуыздары, синцитиялар курамына ю ретш вирустар жуккан жасушалармен б1рге жукпагандарын да катардан шыгарады. Осындай жагдай пайда болтан жасушааралык кеш рш елер аркылы вирустардьщ жасушадан жасушата ауысып отыруына мумкш дж бередп Осытан орай вирустар жасушааралык кещстжке туспейд1 де, вирусбейтараптаушы антиденелер вирустарта эсер ете ал м ай д ы . П ар агр и п п в и р у стар ы н а К араганда грипп в и р у стар ы н ы ц е р е к ш е л т сол, о л ар д ы ц гемагглютининдер! б{ржш-косылу акуызы болып табылады жэне вирустардьщ жасушага адсорбциялануын камтамасыз етедь Б ¡рак, жабысу жэне косылу функциялары улкен (НА1) жэне шип (НА2) субб1рлжтершщ ездерш щ арасында ажыратылып, аныкталган учаскелер бойынша аткарылады. Грипп вирустарыныц мацызды патогендш ж факторлары ныц б1рннейраминидаза, ол вирустыц гемагглю тининш ен сиал кышкылыныц калдыктарын шыгара отырып, оны протеолитпк ыдырауга колайлы eтeдi; ол ез кезепнде вирустардьщ инфекциондыгыныц артуы ушш кажет. Кдрапайым вирустардьщ кaпcидiнiц курамында курдел1 вирустардьщ б{ржш-косылу акуыздарынауксас акуыздардыц болатыны анык. Капсидтщ беткейлж орналаскан акуыздарыныц жасуш алык мембрананы тураксыздандырады. Ол модифицирленген кaпcидтiц эндоцитарлык вакуольден цитоплазмага енуше ыкпал жасайды. Вирус пен жасушаныц езара эcepлecyi-эpкaшaндa вирус жэне жасуша геномдарыныц езара эсерлесуь Вирустыц адсорбциялануы, оныц жасуш ага eнyi жэне шеипну! нэтижесшде вирустыц генетикалык материалыныц босануы болады; ол функционалды белсещц турге айналады, себебц оныц экспрессиялануына кедерп жасайтын сырткы корганыс кабатынан босанады. Геном бeлceндiлiгiнiн дэрежеЫ эр тYpлi тукымдас вирустардьщ эртурл1 д e ц гe й д e гi деп р о теи н и зац и ял ан у дэреж еш м ен байланы сты . Д е п р о теи н и зац и ял ан у ж асуш аны ц протеазаларымен немесе ж асуш аныц беткейлж -б ел сещ ц курылымдарымен (жасуш алардыц иелж ш ектеуш О аткарылады. Мундай зандылыкка шешек вирусы жатпайды. Курделькурылымды вирустар у ш ш м инимальды инф ицирлеупп курылым вирусты к белш ектщ ¡ш ю ком поненттернж урекш еш (сердцевина) жэне модифицирленген акуыздары мен конформациялык езгерген капсидтерц ал карапайым вирустар Yшiн-iшкi немесе геномдык акуыздармен байланыскан нуклеин кышкылдары болып табылады, оларды ц функциясы геномныц функциясымен жэне реттелу1мен тыгыз байланысты. Вирустардьщ репликациялануында вирустык акуыздардыц синтезделу1 уипн ие ж асуш асыныц акуызсинтездеугш курылымдарын пайдалануы шешупп сэт болып табылады. Эукариоттык жасушалар вируска еш шектеу кояды. Б{ршипден, жасуша езш щ ДНК-н транскрипциялау жолымен жэне содан кеш нп транскриптщ посттранскрипциялык прессингшеу1мен ядрода eз¡н¡ц мeнш¡ктi РНК-н синтездейтш джтен ядрода да, цитоплазмада да вирустык ДНК-н транскрипциялау каб ш еттш п бар ферменттер болмайды. Сондыктан жасушалык транкриптазаны ядрога ену кабшеттйип бар тек кана ДНК-геномды вирустар пайдалана алады. Баска вирустардьщ барлыгы РНК-н синтездеу ушш менипкп фepмeнттep¡н ещцру1 керек. ДНК-геномды вирустардьщ транскрипциялануы уипн ж асуш а цитоплазмасында арнайы фермент вирустык-РНК- полимераза болуы керек; ол курылымдылык вирустык акуыз болып табылады. РНК-геномды вирустарда |