П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


лып қалады:айт-айту, жүргіз - жүргізу



Pdf көрінісі
бет657/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   653   654   655   656   657   658   659   660   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

лып қалады:айт-айту, жүргіз - жүргізу 
- сабақ- 
ты, 
айтылды - айтылу, жүр - жүру 
салт етістік- 
тер және тұйы қ етістік тұлғасы нда ол етістіктің 
басқа создермен ф ам м ати калы қ тұлғадағы бай- 
ланысы бұзылмайды: 
үйде бізге әңгіме айтты,
даладан үйге кірді - даладан үйге ақырын кіру
т.б. Кейбір еңбекте тұйы қ етістік қимыл атау ка- 
тегориясы, қимыл есімі деп аталады.
Тұйық етістік зат есімше тікелей де, тәуелдік 
тұлғада да септеледі, коптік жалғау жалғаны п 
коптеледі, бірақ жіктелмейді.
А. бару
баруың
1-жақ
баруым
бару(лар)ы-
мыз
I. барудың
баруыңның 2-жақ
баруың
Б. баруға
баруыңа
баруыңыз
баруларыңыз
Т. баруды
баруыңды
3-жақ
баруы
барулары
Ж. баруда
баруыңда
Ш. барудан баруыңнан
Зат есімдерше әр түрлі септік, тәуелдік тұлға- 
ларда бастауыш, толы қтауыш , анықтауыш (ілік 
септікте), пысықтауыш (колемдік септіктерде және 
ш ылаум ен, м ы салы , 
үшін - оқу, үшін келді,
т ір к е с іп ), 3 -ж а қ т а б а я н д а у ы ш қ ы зм е т ін д е
(міндетіміз - 
жақсы оқу) 
жұмсалады. Бұлардьің 
барлығында да тұйық етістік, бір жағынан қимыл 
атауы мәнін білдіріп, сабақты я салт мәнін сақ- 
тап отырады, екінш і ж ағы нан, зат есімнің мәні 
қызметінде жұмсалады. С ондай-ақ зат есімдер 
сияқты
-шы, -ші, -лы, -лі, -сыз, -сіз, -ыш, -іш,
-дай, -дей 
т.б. қосымш алар арқылы жаңа соз жа-


ЕТІСТІК
503
сауға да негіз болады: 
айтушы, жазушы, айтулы,
ілулі, қазусыз, түйреуіш, тырнауыш, айтудай (ай-
тылды) 
т.б. Тұйы қ етістіктің біразы жаңа заттық 
ұғы м ға байланысты зат атауын білдіріп, зат есім 
де болып кеткен: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   653   654   655   656   657   658   659   660   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет