9 арман пв баспасы

193
 Са бақ тас құр ма лас сөй лем дер ге бай ла ныс ты қой ыла тын
ты ныс бел гі ле рі
1. Са бақ та са құр ма лас қан жай сөй лем дер дің ара сы на, не гі зі нен, 
үтір қой ыла ды:
 
Сол ылы Есіл мол тасып е ін мен шөп көп шық
ты С ұқанов
2. Шарт ты ба ғы ның қы са бақ тас тың ба ян дау ышы шарт ты рай дан 
жа са лып, ба ғы ның қы сөй лем ге мән бе ре ай тыл са, одан кей ін сы­
зық ша қой ыла ды: 
Қой өлсе қозы қалады
3. Ба ғы ның қы сөй лем ба сың қы сөй лем нің ор та сын да кел се, үтір екі жа­
ғы нан қой ыла ды: 
Көңілің суын ішсең басылады
Алтынсарин
Ес­кер­ту.­
Тұл ға сы жа ғы нан ба ғы ның қы сөй лем нің ба ян дау ышы на 
ұқ сас бо лып ке ле тін сөз де рі бар сөй лем нің бә рі құр ма лас емес, 
үтір қой ыл май ды. Атап айтсақ:
1. 
олса
де ген сөз бен ке ле тін күр де лі бас тау ыш ты, күр де лі анық тау ыш­
ты сөй лем дер: 
сет болса
(күр де лі бас тау ыш) 
к лкіден арылғалы
тұр
. 
ның болса
(күр де лі анық тау ыш) 
к лу е мұршасы оқ
.
2. 
олмаса
шы ла уы мен кел ген сөй лем дер: 
Кітап болмаса ал бом
қарай тұр
ін болмаса ертең сəті т сер
3. Тұл ға сы жа ғы нан ба ғы ның қы сөй лем ге ұқ сас (
ай туа ымырт йі
ріле к н шыға т б
.) тір кес тер: 
Таң ата й е еттік Көз байлана
ауылға ат басын тіредік
4. Се беп­сал дар пы сық тау ыш: 
Қатты
р ендіктен шаршап қалды
(Се беп­сал дар пы сық тау ыш пен се беп­сал дар ба ғы ның қы лар ды 
ша тас тыр мау ке рек. Әр сөй лем нің өз ал ды на бас тау ыш, ба ян да­
уышы бол са ға на, құр ма лас сөй лем бо ла ды. Мы са лы:
сем оны
мен көп араласқандықтан барлық амал тəсілін біледі
əшине
ылдам
р ендіктен біз тез еттік
Ал ғаш қы сөй лем де бас­
тау ыш –
сем
ба ян дау ыш –
біледі
Екін ші сөй лем де бас тау ыш­
тар –
мəшине біз
ба ян дау ыш тар –
р ендіктен еттік
).
3.
Мә тін дегі салалас және сабақтас құрмаластарды анықтаң дар. 
Ты ныс бел гі ле рі нің қойылу ережесін тү сін ді рің дер.
лгі:
Оны 14%-і бізді елімізде ана өссе, 279 т рі а за стан ны 
ы зыл кі та бы на ен ген.
(Са бақ та са құр ма лас қан жай сөй лем дер-
дің ара сы на, не гі зі нен, үтір
қойылады).

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: