2. Омыртқа жотасының жалпы құрылысы, бөліктері, иілімдері

адамдарда бұл сірлі қабық болып саналады. Қалыпты жағдайда перитонеум қуысында аз 
мөлшерде мөлдір серозды сұйықтық бар, ол перитонның бетін ылғалдандырады және 
мүшелер мен іш қабырғасы арасындағы саңылауларды жұқа қабатпен толтырады. Бұл 
жарықтар тұрақты емес, олар құрсақ мүшелерінің орналасуына байланысты 
конфигурациясын өзгертеді. Перитонеум париетале және ішкі перитонеум viscerale бар. 
Перитонийдің ағзадан органға немесе ағзадан іш қабырғасына ауысуы байламдар мен 
мезентерияларды құрайды. Бұл не бет іш, достигающие ірі мөлшерін қалай брыжейки 
және тығыздамалар, не кішігірім пластинкалар. Іштің барлық мүшелері перитонеуммен 
бірдей жабыла бермейді. Осы негізде мүшелерді үш топқа бөлуге болады: барлық 
жағынан перитонеуммен жабылған, яғни интраперитонеальды; перитонеуммен жабылған 
органдар тек бір жағынан экстраперитонеальды; перитонеуммен жабылған органдар үш 
жағынан мезоперитонеальды орналасқан. Бауыр бетінің көп бөлігі перитонеуммен 
жабылған және тек артқы жиегінде, бауыр диафрагмамен және борозда біріктірілген 
жерде болмайды. Серозды қақпақ бауырмен өте тығыз дәнекерленген. Арнайы байламдар 
түріндегі бауыр перитоны ішінара диафрагмаға өтеді (lig. falciforme hepatis, lig. coronarium 
hepatis dextrum et sinistrum, lig. triangulare dextrum et sinistrum), ішінара көрші органдарға 
(lig. hepatogastricum, lig. hepatoduodenale, lig. hepatorenale). Осы байламдардан lig. 
falciforme hepatis, іштің алдыңғы қабырғасынан кіндіктен жоғары сол сағаттан бастап, оны 
және диафрагманың төменгі бетін ортаңғы сызық бойымен бауырдың диафрагматикалық 
бетімен байланыстырады; басталған v. umbilicalis — lig байламның бос жиегінде 
орналасқан. teres hepatis. Органның артқы шетіне жетпей, lig құрайтын перитонийдің екі 
жапырағы. falciforme hepatis, алшақтай бастайды-біреуі оңға, екіншісі солға, lig-ге 
жалғасады. алдыңғы жазықтықта бауыр мен диафрагманы байланыстыратын бір және 
екінші жағынан coronarium hepatis (сол және оң жақ бос үшбұрыш түрінде аяқталады — 
lig. triangulare hepatis). Lig. hepatogastricum бауыр қақпасынан асқазанның кіші 
қисықтығына (кіші без) өтеді және lig-ге өтеді. бауыр қақпасын он екі елі ішектің 
бастапқы бөлігімен байланыстыратын hepatoduodenale; бұл байламға V. portae, a. hepatica, 
ductus choledochus, plexus hepaticus, лимфа, тамырлар мен түйіндер енеді. Байламның оң 
жақ бос шеті алдыңғы жағынан без саңылауын шектейді-foramen epiploicum, 
перитонийдің жалпы қуысынан без қапшығына апарады. Асқазан барлық жағынан 
перитонеуммен жабылған және lig - ден басқа.hepatogastricum, келесі байламдар бар: lig. 
phrenicogastricum (диафрагманы асқазанның фундальды бөлімімен байланыстырады), lig. 
гастролиенале (асқазанның түбінен көкбауыр қақпасына өтеді); lig. гастроцоликум 
перитонийдің төрт жапырағынан тұратын үлкен безге жалғасады, оның алдыңғы жағы 
асқазанның үлкен қисықтығынан басталып, түбіне дейін түсіп, бездің бос жиегінен екі 
артқы жапыраққа өтеді; соңғысы жоғары қарай көтеріліп, мезоколон трансверсумымен 
бірге өсіп, содан кейін перитонеум париетале артқы құрсақ қабырғасына жалғасады. 
Алдыңғы және артқы майлы плиталардың арасында саңылау тәрізді кеңістік бар-
саңылаудың жалғасы-foramen pancreaticogastricum; соңғысы асқазанның алдыңғы 
жағында, ұйқы безінің артында, бүйірлерінде, әсіресе сол жағында, plica gastropancreatica 
орналасқан осы органдар арасындағы перитонийдің өтуімен шектеледі. Көкбауыр 
қақпаны қоспағанда, перитонеуммен жабылған; оны lig диафрагмамен байланыстырады. 
phrenicolienale, lig. phrenicocolicum көкбауырға тікелей қосылмаған, бірақ оны төменнен 
қолдайды, осылайша наз түзеді. saccus cecus lienis; ол көкбауырдың астына pars costalis 
диафрагмасынан (IX—XI қабырға аймағында) flexura coli sinistra-ға лақтырылады. Он екі 
елі ішек, ұйқы безі сияқты, ұзындықтың көп бөлігінде перитонийдің сыртында 
орналасқан, алдыңғы жағында көлденең тоқ ішектің мезентерий түбірімен қиылысады; тек 
ең басында және соңында ол перитонеуммен жабылған.Толық перитонеум бар: арық және 

мықын ішек, құрт тәрізді процесс, соқыр, көлденең тоқ ішек және сигма тәрізді ішек.Colon 
ascendens және colon descendens-те тек артқы жағы перитонеум жамылғысынан 
айырылған. Жоғарғы бөлімдегі тік ішек барлық жағынан перитонеуммен жабылған 
(мезентерий бар), орташа — үш жағынан және төменгі жағында — ішектен тыс 
орналасқан. Бүйректер бүйрек үсті бездерімен, несепағарлармен, іш қуысы аортасымен 
және төменгі Вена кавасымен бірге ретроперитонеальді кеңістікте орналасқан және 
перитонеуммен тек алдыңғы жағынан жабылған. Толтырылмаған қуық перитонеуммен 
тек жоғарыдан жабылған, толтырылған кезде — бұл мезоперитонеальды типтегі орган. 
Еркектерде тік ішектің бүйір бетінен қуыққа дейін, жамбас қабырғасында перитонийдің 
қатпарлары екі жағынан созылады-plicae rectovesicales; тік ішек пен қуық арасында 
орналасқан кеңістік осы қатпарлардың астында excavatio rectovesicalis деп аталады. 
Әйелдерде бұл кеңістік жатыр мен оның кең байламдарымен алдыңғы — excavatio 
vesicouterina және артқы — excavatio rectouterina (Дуглас кеңістігі) болып бөлінеді; 
соңғысы әлдеқайда тереңірек, өйткені жатырды жабатын Б. алдыңғы бетінен төмен түседі; 
перитонийдің алдында Жатырдың ішкі жұтқыншағының биіктігіне жетеді (демек, ол тек 
жатырдың денесін жабады); артқы жағында ол тек дене мен жатыр мойнын ғана емес, 
сонымен қатар артқы Арка аймағындағы қынаптың қабырғасын да қамтиды. Әйелдерде 
тік ішек-везикулалық қатпарлар тік ішек пен жатырдың бүйірлерін байланыстыратын тік 
ішек-жатыр қатпарларына сәйкес келеді. Жатыр, түтік және аналық бездер 
интраперитонеальды жатыр; жатырды жабатын Перитонеум perimetrium деп 
аталады.Перитонийдің париетальды жапырағы іштің алдыңғы және бүйір 
қабырғаларының ішкі бетін үздіксіз жабын түрінде, жоғарғы жағында диафрагмаға, 
төменгі жағында үлкен және кіші жамбас аймағына өтіп, доральді омыртқаға жетеді. 
Париетальды перитонийдің ішек түтігінің жанындағы кейбір нүктелерінде іш қуысы 
пайда болады, олардың орнында кейде іштің ішкі грыжалары пайда болады. Бұл 
ойықтарға мыналар жатады: recessus duodenales superior et inferior, бел омыртқасының XI 
денесінің сол жағында, оң жақта flexura duodenojejunalis және перитонийдің қатпарлары 
plica venosa жоғарғы және сол жақта, соңғысы V. mesenterica inferior; recessus retrocecalis 
кесек пен париетальды перитонийдің арасында орналасқан; оның жанында бір-бірінен 
ұшымен бөлінген тағы екі ойық бар iliacecalis: recessus ileocecalis superior iliacecalis мен 
cumacus арасындағы жоғарғы бұрышта орналасқан; recessus ileocecalis inferior (тұрақты) 
жоғарғы жағында илиопсиямен, артқы жағында — қосымшаның мезентерийімен және 
алдыңғы жағында перитонийдің қатпарымен-plica ileocecalis, жұмақта илиопсияның 
алдыңғы бетінен соқырға өтеді. Сигма тәрізді ішектің мезентериясының тамырында 
тұрақты емес депрессия бар-recessus intersigmoideus, пішіні мен мөлшері әр түрлі болады. 

жүктеу/скачать 1,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: