Торлы қойнаулар Қабынуы Этмоидит

Торлы қойнаулар, sinus ethmoidales, торлы сүйекте орналасқан жасушалар деп аталатын 
көптеген қуыстарды құрайды . Торлы қойнаулардың жалпы ұзындығы - 2,5-4 см, биіктігі-
0,7-1 см.жеке ұяшықтардың сыйымдылығы 0,2-ден 0,5 мл-ге дейін, ал барлық синустар-7-
10 мл. жасушалардың орташа саны-7-9. Ең үлкен жасуша - орташа, үлкен торлы 
везикуланы құрайды, bulla ethmoidalis. Артқы жасушалар сына тәрізді синусқа, алдыңғы 
жағы фронталға қосылған. Барлық жасушалар өте күрделі қозғалысты құрайды, 
нәтижесінде синус торлы сүйектің лабиринті деп аталады. Алдыңғы, ортаңғы және артқы 
ұяшықтарды ажыратады, callulae anteriores, mediae et posteriores. 
Торлы синустардың 6 беті бар: жоғарғы, төменгі, алдыңғы, артқы, медиальды және 
бүйірлік. Жоғарғы беті маңдай сүйегінің жасушаларына қосылатын тұрақты емес пішінді 
жасушалардан тұрады. Алдыңғы жоғарғы жасуша короз жотасының жанында орналасқан 
және торлы құйғыш арқылы, infundibulum ethmoidale,маңдайлық синуспен байланысады. 
Синустың төменгі беті жоғарғы жаққа қосылып, ортаңғы мұрын қабығына жақын 
орналасқан. Алдыңғы беті көзжас сүйекпен байланысқан жасушалардан тұрады. 
Синустың артқы беті сына тәрізді сүйектің денесімен және палатиналық орбитальды 
процеспен, сондай-ақ сына тәрізді сүйек жасушаларымен байланысады. Медиальды бет 
мұрын қуысының бүйір қабырғасының бір бөлігін құрайды. Ол жоғарғы және орта мұрын 
раковиналарына қосылған. Бүйір беті орбитаның медиальды қабырғасының бөлігі болып 
табылады. 
Артқы жасушалар мұрынның жоғарғы жолына, алдыңғы жасуша - ортаңғы жолға, ал 
ортаңғы жасуша- жоғарғы немесе ортаңғы жолға ашылады. 
115.Көмей: шеміршектері, қосылыстары, жалғамалары, көмейдің буындары. 
Көмей, larynx, тыныс алу, дауыс қалыптастыру және төменгі тыныс жолдарын бөгде 
бөлшектердің енуінен қорғау функцияларын орындайды. 
Көмейдің топографиясы. Көмей мойынның алдыңғы аймағында медианалық позицияны 
алады, әрең байқалады (әйелдерде) немесе алға қарай қатты шығады (еркектерде).Ересек 
адамда мойны омыртқасының IV-VI-VII деңгейінде орналасқан. Гортань жоғарыда 
тіласты сүйегіне ілініп тұрады, төменгі жағында кеңіздеккке жалғасады. Алдыңғы 
жағында мойны фассиясының беткі және кеңірдек алды плиталарымен және 
сублингвальды бұлшықеттер (mm. sternohyoidei, sternothyroldei, thyrohyoidei, omohyoldei) 
арқылы жабылған. Алдыңғы және бүйірлерінде көмей қалқанша безінің оң және сол жақ 
бөліктерімен жабылған. Көмейдің артында жұтқыншақтың көмей бөлігі орналасқан. Бұл 
органдардың тығыз байланысы жұтқыншақтың вентральды қабырғасынан тыныс алу 
жүйесінің дамуымен түсіндіріледі. Жұтқыншақта ас қорыту және тыныс алу жолдары 
қиылысады Жұтқыншақтан шыққан ауа көмейдің қуысына, aditus laryngis ке өтеді .Ол 
алдыңғы жағында эпиглоттиспен , екі жағында жұтқыншақ үсті ожаутәрізді шеміршек 
қатпарлары, plicae aryepiglotticae мен шектелген. олардың әрқайсысында сына тәрізді 
түйнек бар, ал артқы жағында мүйіз тәрізді шеміршектер орналасқан.олардың шыңында 
мүйіө тәрізді түйнектері бар. 
Көмей қуысы, cаvitas laryngis, шартты түрде үш бөлімге бөлуге болады: көмей қуысы, 
қарыншааралық бөлім және с қуысы . Жоғарғы бөлім-көмейдің кіреберісі, vestlbulum 

laryngis, көмейдің кіреберісінен кіреберіс қатпарларына дейін, plicae vestibulares, олардың 
арасында кіреберіс саңылауы, rima vestibuli орналасқан. Кіреберістің алдыңғы қабырғасы 
(биіктігі 4 см) эпиглотит шырышты қабығымен жабылған, ал артқы жағы (биіктігі 1,0-1,5 
см) ожаутәрізді шеміршекпен жабылған 
Орта бөлімі -қарынша аралық - ең жіңішке, кіреберіс қатпарынан дыбыс қатпарларына 
дейінгі орталық. Кіреберіс қатпарлары (жалған дауыс қатпарлары) мен дауыс 
қатпарларының арасында көмейдің екі жағында көмей қарыншалары, ventriculus laryngis 
орналасқан. Оң және сол жақ дауыстық қатпарлар, plicae vocales, дауыс саңылауын 
шектейді, Rima glottidis, бұл көмей қуысының ең тар бөлігі. Оң және сол жақ дыбыс 
байламдары орналасуына сәйкес келетін дауыс саңылауының үлкен алдыңғы бөлігі 
мембраналық немесе pars intermembranacea деп аталады.Ожау тәрізді шеміршектер 
арасында орналасқан дауыс саңылауының кіші артқы бөлігі шеміршек аралық бөлігі деп 
аталады. 
Дауыс саңылауының ұзындығы (алдыңғы өлшемі) ерлерде 20-24 мм-ге жетеді, әйелдерде-
16-19 мм, ал еркектерде аралық бөлігінде-15 мм, әйелдерде-12 мм.тыныш тыныс алу 
кезінде дауыс саңылауының ені-5 мм, дауыс қалыптастыру кезінде ол 15 мм-ге жетеді. 
дауыс саңылауының максималды кеңеюімен (ән айту, айқайлау) трахея сақиналары оны 
негізгі бронхтарға бөлуге дейін көрінеді
Дауыс саңылауының астында орналасқан көмей қуысының төменгі бөлігі төменгі дыбыс 
қуысы, cavitas infraglottica, біртіндеп кеңейіп, трахея қуысына енеді. Көмей қуысының 
шырышты қабаты қызғылт түсті, эпителиймен жабылған, көптеген серозды-шырышты 
бездері бар, әсіресе кіреберіс пен қарыншалардың қатпарлары аймағында; бездердің 
секрециясы дауыстық қатпарларды ылғалдандырады. Дауыстық қатпарлар аймағында 
шырышты қабық көп қабатты жалпақ эпителиймен жабылған. Көмейдің шырышасты 
негізінде көптеген фиброзды және серпімді талшықтар орналасқан, олар көмейдің 
талшықты-серпімді мембранасын құрайды, membrana fibroelastica laryngis.
Қалқанша шеміршек, cartildgo thyroidea, гиалинді, тақ шеміршек. Оң және сол жақ 
табақшалары lamina dextra et lamina sinistra, кең кеңістікті шектеп, кеуде қуысы мен 
жұтқыншақты алдыңғы жағынан жабады. Шеміршектің алдыңғы бөлігінде жоғарғы 
қалқанша тілігі, incisura thyroidea superior және әлсіз анықталған төменгі қалқанша тілігі, 
incisura thyroidea inferior бар. Қалқанша шеміршегінің табақшаларының артқы шеттері екі 
жағынан ұзын жоғарғы мүйізді, cornu superius және қысқа төменгі мүйізді, cornu inferius 
құрайды. Төменгі мүйіздердің медиальды бетінде сақина тәрізді шеміршекпен 
байланысуға арналған буынды аймақ бар. Сыртқы беті бойынша, әрбір табақшаны қисық 
сызық кесіп өтеді, liпеа obliqua, ол қалқанша тіл асты бұлшықеті мен төс қалқанша 
бұлшықетінің бекитін орны.
Сақиналы шеміршек, cartildgo cricoidea, гиалинді, тақ шеміршек, доғадан, areas cartilaginis 
cricoideae және төртбұрышты пластинадан, lamina cartilaginis cricoideae тұрады. Шеміршек 
Доғасы алға қарай бағытталған,ал табақшасы артқа қарай .Сақина тәрізді шеміршек екі 
жұп абуындық беттерге ие.Сақина тәрізді шеміршектің доғасынығ пластинкаға өтетін 
жерінде екі жағынанда арнайы буындық беті бар.бұл арқылы қалқанша шеміршегінің 
төменгі мүйізімен байланыса алады 
Ожауәрізді шеміршек, cartildgo arytenoidea, гиалинді, жұптасқан. Ожау тәрізді шеміршек 
негізі, basis cartilaginis arytenoideae, сақина тәрізді шеміршек пластинасының жоғарғы 
бұрышындағы буындық аймақпен қосылып, бірге жылжымалы буын құрайды. Ожау 

тәрізді шеміршектің негізінен алға ҚАРАЙ ДЫБЫС ӨСІНДІСІ processus vocаlis
шығады,ол серпімді шеміршектен түзілген ,оған дауыс байламы бекиді. Бұлшықет өсіндісі
processus musculаris, бұлшық еттерді бекіту үшін, шеміршек негізінен бүйірден шығады. 
ОЖАУ Тәрізді шеміршектің 3 беті бар: алдыңғы, медиальды және артқы. 
ОЖАУ тәріздішеміршектің жоғарғы жағында мүйіз тәрізді шеміршек жатыр, cartilago 
corniculdta. Бұл жұптасқан серпімді шеміршек, мүйіз тәрізді шеміршектің жоғарғы 
жағында, tuberculum corniculаtum құрайды. 
Сына тәрізді шеміршек, cartilago cuneiformis, жұптасқан, серпімді. Шеміршек оның 
үстінен шығатын сына тәрізді төмпешікті құрайды, tuberculum cuneiforme. 
Көмейдің шеміршек қосылыстары. Жүзік қалқаншабуын, articulаtio cricothyroidea, 
қалқанша шеміршектің төменгі мүйізі және сақина тәрізді шеміршек пластинасының 
алдыңғы беткейіндегі буындық бет. Бұл біріктірілген буын. Бұл буындардағы 
қозғалыстар буынның ортасынан өтетін фронтальды осьтің айналасында жүзеге 
асырылады. 
Жүзік ожау тәрізді буын, articulаtio cricoarytenoidea, ожау тәрізді шеміршек негізіндегі 
иілген буындық бет және сақина тәрізді шеміршек пластинасындағы дөңес буындық бет 
арқылы қалыптасады. Буындағы қозғалыс тік осьтің айналасында жүреді. Сондай-ақ, ожау 
тәрізді шеміршектер бір-бірінен алыстайды немесе бір-біріне жақындау салдарынан 
буындар тайып кету мүмкін 
1. Қалқанша-сублингвальды мембрана, membrana thyreohyoidea, бөлінбеген медианалық 
қалқан-тіласты байлам, lig. thyreohyoideum medianum, жоғарғы жіңішке аймақтағы 
қалқанша шеміршектің жоғарғы шеті мен тіласты сүйектің денесі мен жұптасқан бүйірлік 
қалқанша-тіласты байламдар, lig thyreohyoidei laterales, қалқанша шеміршек 
плиталарының жоғарғы шеті, оның ішінде жоғарғы мүйіздер мен тіласты сүйектің үлкен 
мүйіздері арасында жүреді. Олардың қалыңдығында түйіршікті шеміршек, cartilago triticea 
жатыр. 
2. тіласты эпиглотит байламы, lig. hyoepiglotticum. - эпиглотиттің алдыңғы бетінің ортасы, 
тіласты сүйектің денесі мен мүйіздері арасында. 
3. Қалқанша-эпиглотит байламы, lig. thyreoepiglotticum, - қалқанша шеміршек пен 
эпиглотит арасында. 
4. Сақина-қалқанша байламы, lig. cricothyreoideum, - сақина тәрізді шеміршек доғасы мен 
қалқанша шеміршектің төменгі кесіндісі арасында. Байлам серпімді талшықтардан 
тұрады. 
5. Сақина-трахеальды байлам, lig. cricotracheale, - сақина тәрізді шеміршек доғасының 
төменгі шеті мен трахеяның алғашқы шеміршек сақинасы арасында. 
6. Сақина-фарингальды байлам, lig. cricopharyngeum, - сақина тәрізді шеміршек пен 
фарингальды пластинаның бүйір беті арасында. 
7. Артқы сақина тәрізді байламдар, ligg. cricoarytenoidei posteriores, жұптасқан, - сақина 
тәрізді және ожерель тәрізді шеміршектер арасында. Бұл сақина-қалқанша байламының 
бүйірлік бағытындағы жалғасы. 

8. Дауыс сымдары, ligg. vocales, жұптасқан, шеміршек тәрізді шеміршектердің дауыстық 
процестері мен қалқанша безінің ішкі бетінің ортасы арасында. Байламдар серпімді 
талшықтардан тұрады. Екі сым да дыбыстық алшақтықты шектейді, rima glottidis. 
9. Алдыңғы байламдар, ligg. vestibulares, жұптасқан, дауыстық сымдардың үстінде, сол 
атаудағы қатпардың қалыңдығында орналасқан. 
Эластикалық конус, conus elasticus, көмейдің төменгі бөлігінде шырышты қабықтың 
астында орналасқан. Серпімді конустың талшықтары сақина тәрізді байлам түрінде 
сақина тәрізді шеміршек доғасының жоғарғы жиегінен басталып, қалқанша шеміршектің 
ішкі бетіне (оның бұрышына жақын), ал артында —ожау тәрізді тәрізді шеміршектердің 
негіздері мен дауыстық өсіндісне бекітіледі. Серпімді конустың жоғарғы бос шеті 
көмейдің екі жағында дауыстық байламды құрайды, lig. vocale (оң және сол). 

жүктеу/скачать 1,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: