Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

Тəрбиеленушілер
тобының
аса
мəнді
сапасы
- 
əлеуметтік
-
психологиялық
кемелі
.
Себебі
, 
осындай
кемел
деңгейі
ғана
топты
түбегейлі
жаңа
əлеуметтік
құрылым
– 
топ
-
ұжым
дəрежесіне
жетілдіреді
. 
Ұжым
қалыптасуының
төменгі
деңгейі
бұл
топ
- 
конгломерат
(«
қырық
рулы
- 
тобыр
»), 
бұрын
бірін
-
бірі
танымаған
, 
бір
кеңістікте
, 
бір
уақытта
қандай
да
себептермен
кездесіп
, 
топтасып
қалған
балалар
бірігімі
(
балалар
лагерлері
, 
əрқилы
денсаулық
сақтау
жəне
т
.
б
. 
топтар
). 
Бұл
топтағылардың
ара
-
қатынастары
үстірт
, 
жағдайға
байланысты
. 
Мұндай
топ
бірте
-
бірте
өз
атамасына
ие
болып
, 
ортақ
мақсат
төңірегінде
бірлесе
бастауы
да
мүмкін
.
Егер
осындай
бірлесу
жүріп
,
ортақ
іс
-
əрекет
белгіленсе
, 
конгломераттар
бір
саты
көтеріліп
– 
одақтасқан
 (
ассоциативті
) 
топқа
айналуы
мүмкін
. 
Осы
деңгейде
топтың
ортақ
өмірлік
тіршілігі
, 
іс
-
əрекеті
өрбіп
, 
ұжым
құрылымына
тəн
бастау
алуы
мүмкін
. 
Рəсми
алғашқы
топ
аймағындағы
бірлікті
іс
-
əрекет
одақтасқан
(
ассоциативті
) 
топқа
жоғары
деңгейлі
құрылымға
, 
ең
бастысы
тұлға
аралық
қатынастарға
жаңа
өң
беретін
еңбектік
мақсат
төңірегінде
ұжымдасқан
 
топ
-
 
кооперацияларға
 
есік
ашады
. 
Еңбек
тобы
- 
кооперация
нақты
жəне
ұжымдаса
əрекетке
келуші
құрылымға
ие
, 
жоғары
қызметтестік
қатынасқа
бейім
топ
дəрежесіне
көтеріледі
, 
оның
тұлғааралық
қатынастары
іскерлік
сипатқа
ие
болып
, 
жоғары
нəтижелер
көзіне
айналады
. 
Бұл
кооперация
тобының
келесі
жоғары
деңгейдегі
дербестенген
– 
автономиялы
тобына
айналуына
мүмкіндік
береді
.
Дербестенген
 
автономиялы
топ
жоғары
ынтымағымен
ерекшеленеді
. 
Дəл
осы
деңгейде
топ
балалары
өздерінің
ұжым
мүшелігін
сезінеді
. 
Осы
жағдайда
ғана
ұжымның
əрбір
мүшесі
өзінің
даралығын
сезіне
отырып
, 
іштей
бірлік
жəне
ынтымаққа
келіп
, 
аса
жоғары
деңгейге
жетуге
ұмтылыс
білдіреді
. 
Дегенмен
, 
кейде
дербестікке
ие
болған
топ
, 
еңбек
бірлестігі
– 
ұжымнан
бөлініп
, 
өз
бетінше
кетуге
де
ынта
білдіруі
мүмкін
. 
Мұндай
жағдай
топтың
тұйықтыққа
беріліп
, 
басқа
топтардан
ажыралып
, 
оларды
өзіне
қарсы
қоюынан
да
болуы
мүмкін
. 
Осыдан
топ
жалған
ұжым
сипатына
енуі
күтіледі
. 
Керісінше
, 
егер
бірлестік
тұлғааралық
қарым
-
қатынас
пен
өзара
əрекетке
келетін
болса
, 
онда
ұжымдасқан
бағыт
-
бағдар
қалыптасып
, 
топ
кəдімгідей
бір
мақсатты
, 
ортақ
іс
-
əрекет
төңірегінде
біріккен
ұжымға
айналады
. 
Ұжымдар
өндірістік
, 
саяси
, 
мектептік
, 
отбасылық
, 
көркем
өнер
бірлестіктері
болып
ажыралады
. 

Мектеп
ұжымы
күрделі
сипатқа
ие
болуымен
, 
өз
ішіне
оқушылар
ұжымын
жəне
мұғалімдер
ұжымын
қамтиды
. 
Оқушылар
ұжымында
келесі
бірлестіктер
болуы
мүмкін
: 
- 
бастапқы
(
не
өзара
байланысты
) 
ұжым
- 
ұзақты
қарым
-
қатынасқа
түскен
бір
сыныптағы
оқушылар
(
сынып
); 
- 
жалпы
мектептік
ұжым
– 
ол
сынып
бірлестіктерінен
құралады
. 
Кейбір
оқу
-
тəрбие
жұмыстарды
орындау
үшін
ұзақты
не
қысқа
мерзімді
, 
уақытша
ұжымдар
түзіледі
: 
үйірмелер
, 
спорт
секциялары
жəне
т
.
б
. 
Соңғы
кездері
əлеумет
танушылар
ұжым
ішінде
шағын
топтарды
бөліп
қарастыруды
жөн
көруде
. 
Шағын
 
топ
қатысушыларының
өзара
жақындығы
əлеуметтік
мəнді
мақсаттардан
болмай
, 
олардың
арасындағы
жеке
сыйластық
пен
кішігірім
топтық
қызығуларға
негізделеді
. 
Мектеп
ұжымының
даму
процесі
кездейсоқ
емес
, 
ол
педагогикалық
басқарымды
. 
Ұжымды
педагогикалық
басқару
тұрғысынан
келесі
ережелерді
ескеру
қажет
: 
- 
педагогикалық
басшылық
тəрбиеленушілердің
өз
бойына
тəн
дербестік
пен
еркіндікке
болған
ұмтылысына
негізделуі
шарт
; 
- 
педагогикалық
басшылық
жүйелі
түрде
ауысып
барғаны
дұрыс
, 
себебі
, 
ұжым
- 
қозғалысты
, 
үздіксіз
дамудағы
құбылыс
; 
- 
барша
тəрбиелік
ықпалдар
: 
отбасы
, 
қоршаған
орта
, 
сынып
мұғалімдері
-
өзара
сəйкестендіріле
, 
бірлікті
іске
асырылуы
тиіс
; 
- 
ұжым
мүшелерінің
өз
міндеттерін
орындауын
бақылау
, 
қадағалау
жəне
реттеу
демократиялық
басшылық
шеңберінде
іске
асуы
міндетті
; 
- 
тапсырмалар
бөлістіруде
олардың
ұжымға
ғана
қажеттігін
ескеріп
қоймай
, 
тəрбиеленушілер
қызығуларына
сəйкестігін
де
ойластырған
жөн
; 
Ұжым
ынтымақтастығын
болдырудың
келесідей
жолдарын
пайдалану
қажет
: 
- 
бірлікті
 
іс
-
əрекет
. 
Оқушылар
əрқилы
іс
-
əрекеттермен
айналысады
: 
оқу
, 
қоғамдық
пайдалы
жұмыс
, 
еңбек
, 
ойын
, 
көркем
өнер
, 
эстетикалық
, 
спорт
, 
туризм
жəне
т
.
б
.
Мектеп
субъекттерін
алдымен
біріктіретін
оқу
істері
, 
себебі
олар
бір
бағдарлама
негізінде
орындалады
, 
оқуды
жүргізетіндер
де
бір
мұғалімдер
тобы
, 
үйренетін
əлеуметтік
тəжірибелері
де
, 
əртүрлі
себептермен
болатын
толғаныс
, 
күйзелістері
 
де
 
ортақ
. 
Ұжым
басын
қосуға
себепкер
- 
дұрыс
педагогикалық
басшылықпен
ұйымдастырылған
еңбек
жəне
ойын
əрекеттері
. 
Ойын
арқылы

тəрбиеленушілер
қоршаған
болмысты
таниды
, 
ойынды
ойластыратын
да
өздері
; 
- 
ұжым
 
салт
-
дəстүрлері
; 
- 
ұжым
 
қызметтерінің
 
мазмұны
 
жəне
 
жүрісі
;
- 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: