Р. Сыздык 6-том indd
Функционалдық стильдердің айырым белгілері
жүктеу/скачать 1,64 Mb. Pdf көрінісі
|
Рәбиға Сыздық (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылыми стильдің өзіне тән белгілерін
- Публицистикалық стильде
| Функционалдық стильдердің айырым белгілері
жайындағы пікірлер мен тұжырымдар Көптеген өзге де тілдер сияқты, қазақтың қазіргі ұлттық жазба әдеби тілінің де бұл күнде функционалдық стильдері: көркем әдебиет стилі, публицистикалық, ғылыми (немесе ғылыми-техникалық), эпистолярлық стильдер және ресми іс- қағаздары мен кеңсе қағаздары стилі деп жіктелетін болса, оларды бір-бірінен ажыртатын тілдік белгілері болулары ке- рек. Бұлар жөнінде сти листика мәселесімен айналысқан зерт- теушілер біршама пікірлер айтып, фактілерді көрсетіп келді. Жасыратыны жоқ, олардың дені орыс тілінің функционалдық стильдерін, сөз еткен еңбектерден алынған. Сірә, бұған, бір жағынан, публицистикалық, ғылыми әдебиеттің және ресми-іс қағаздарының көбінесе орыс тілінен аударма түріңде ұсыны- лып келгендігі себепкер болса, екіншіден, функционалдық стильдер табиғатының тіл-тілдің қай-қайсысында да кейде бір шамада болып танылатындығы да ықпал еткен болар. М. Балақаев: «Іс қағаздары: қаулы-қарарлар, заң, бұйрық, үндеу, кіріс-шығыс құжаттарында көріктеу элементтерінің жұмсалуы шарт емес, бұларда сөйлемдер толымды, жақты болып келеді: қаулы етеді, шешім қабылдады, тапсырылсын, міндеттелсін сияқты дайын үлгілер қолданылады», – дейді. Ғылыми стильдің өзіне тән белгілерін: тілі жинақы, стилі «қатаң», сөздері дәлме-дәл, тап-тұйнақтай болу, бірізділік және дәлділік деп атайды, оның үстіне сөйлемдері күрделі болады, сабақтас сөйлемнің басыңқы сыңарлары ойдың негізгі бөлше- гі болып, бағыныңқы сөйлемге ерекше мағыналық қызмет жүк- теледі; «мұнда диа лектизм, жаргон, қарапайым сөздер болмай- ды, шартты белгілер мен қысқартулар көп болады», – деп түйеді. Публицистикалық стильде бірізділік күшті болады (?), терминдерді, сөз тіркестерін жұмсауда, сөйлемдерді құрасты- руда әдеби тілге және өзіне тән дәстүрлі қалыптасқан нор- маларды қатал сақтайды; баспасөз беттерінде метафоралық қолданыстар болады. |