Дәріс №5. Тақырыбы: Процесс туралы түсінік. Процестерді басқару. Процестердің жағдайы

контексі
деп аталады. Сонымен қатар, операциялық жүйеге 
процесті жоспралау үшін қосымша ақпараттар қажет: процестің идентификаторы, 
жағдайы, процестің артықшылық деңгейлері туралы мәліметтер, кодалық сегменттің 
орналасуы және басқа ақпарат. ОЖ-да процестерді жоспарлау үшін пайдаланылатын осы 

түрдегі ақпарат процестің 
дескрипторы 
деп аталады. Процестерді жоспарлаудың 
ішкіжүйесіне жеңіл қатынас болатын процестің дескрипторы контекспен салыстырғанда 
өте жедел ақпарат сақтайды. Процестің контексті маңызды емес ақпарат сақтайды, 
операциялық жүйеде үзілген процесті қалпына келтіру туралы шешім қабылданғанда 
пайдаланылады.
Программалық кода орындалып басталады, егер операциялық жүйеде оған 
арналған процесс құрылса. Процесс құру дегеніміз: 
1. берілген процессті сипаттайтын, ақпараттық құрылымдарды (дескриптор және 
контекст) құру үшін.
2. дайын процестердің кезегіне жаңа процесті қосу үшін дескриптор енгізіледі. 
3. процестің кодалық сегментін жедел жадыға жүктеу немесе свопинг аймағына. 
Процестерді жоспарлау алгоритмі 
Процестерді жоспарлау келесі мәселелерді шешуді қарастырады: 
1. орындалып жатқан процестерді ауыстыру үшін уақыт кезеңін анықтау. 
2. дайын процестердің кезегінен орындауға процестерді таңдау. 
3. «жаңа» және «ескі» процестерді ауыстыру. 
Алдыңғы екі есеп программалық құралдар арқылы шешіледі, ал соңғысы 
аппаратты түрде. 
Жиі кездесетін алгоритмдердің екі түрі болады: кавнттауға негізделген 
алгоритмдер және приоритеттерге негізделген алгоритмдер. 
Кванттауға негізделген алгоритмдерге сәйкес, әр процеске оны процессорда 
орындауға кететін кванттық уақыты бөлінеді және қарқынды процесс ауысады, егер
· процесс аяқталып және жүйеден кетсе; 
· қате кездессе; 
· процесс КҮТУ жағдайына көшсе; 
· берілген процеске бөлінген процессорлық уақыт кванты аяқталса. 
Өзіне бөлінген уақыт квантын аяқтаған процесс ДАЙЫН жағдайына көшеді және 
өзіне жаңа кванттық уақыт берілетінін күтеді, ал орындалуға дайын тұрған процестердің 
кезегінен белгілі бір ережеге сай таңдалады. Сонымен, бірде –бір процесс процессорды 
ұзақ уақыт ұстамайды сондықтан кванттау уақыт бөлу жүйелерінде пайдаланылады.
Процесс, который исчерпал свой квант, переводится в состояние ГОТОВНОСТЬ и 
ожидает, когда ему будет предоставлен новый квант процессорного времени, а на 
выполнение в соответствии с определенным правилом выбирается новый процесс из 
очереди готовых. Таким образом, ни один процесс не занимает процессор надолго, 
поэтому квантование широко используется в системах разделения времени. Граф 
состояний процесса, изображенный на рисунке 2. соответствует алгоритму планирования, 
основанному на квантовании.
Кванты, выделяемые процессам, могут быть одинаковыми для всех процессов или 
различными. Кванты, выделяемые одному процессу, могут быть фиксированной величины 
или изменяться в разные периоды жизни процесса. Процессы, которые не полностью 
использовали выделенный им квант (например, из-за ухода на выполнение операций 
ввода-вывода), могут получить или не получить компенсацию в виде привилегий при 
последующем обслуживании. По разному может быть организована очередь готовых 

процессов: циклически, по правилу "первый пришел - первый обслужился" (FIFO) или по 
правилу "последний пришел - первый обслужился" (LIFO).