Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет201/236
Дата22.12.2023
өлшемі1,76 Mb.
#143053
1   ...   197   198   199   200   201   202   203   204   ...   236
Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

ф,
һ

в
дыбыстары болмағанмен, 
тапса

таńса,
сепсе – сеńсе, абай – абай, ебедейсіз – ебедейсіз
сияқты сөздерді
айтқанда 
аһ ұрды,
үһілеу
тәрізді одағайларды дыбыстағанда пайда
болатын
п,
б,
к
фонемаларының [
п], [б], [һ]
– вариаци-ялары,
Файзолла,
Фазыл,
Сайфолла
тәрізді кісі есімдеріндегі
<ф>
фонемасының саналы да,
 
санасыз түрде де айтылуы тілдің
дыбыстық құрамында өзгеріс, даму жүріп жатқанынан хабар
береді. Тіл-тілдің дыбыс жүйесі өзгермейтін құбылыс емес. Кез
келген тілдің дыбыс жүйесінде дыбыс реңктерінің диффе-
ренциациясы, көрші тілдің, кірме сөздердің әсерінен болған
дыбыстық өзгерістер орын алады. Мысалы, орыс тіліндегі [а], [э]
дыбыстарынан сөз басталмайтын заңдылықты шет тілден ен-
ген 
анкета,
аббат,
абзац,
атака,
арба,
ангел,
эпоха,
эра,
этика,
экзамен, эффект, этаж
сияқты сөздер бұзып келеді.
 
Сондай-
ақ, екі дауыстының қатар келуі де орыс тілі фонетикалық
жүйесіне қайшы. Бірақ қазір орыс тіліндегі 
поэт,
ореол,
аут,
театр, вуаль, какао, радио, пунктуация
сөздерінде екі дауыс-
ты қатар таңбалана береді. Және 
ге,
ке,
хе
дыбыс тіркесімдері
де кірме сөздерде жазылып, айтыла береді : 
кедр,
герой,
схе-ма,
агент, аскет
.
 
Сондай-ақ,
 
орыс тіліндегі
 
[ф]
 
әрпі тек кірме
сөздерді таңбалау үшін қолданылады : 
форум,
факт,
фонарь,
софа, фильм, афера, форма, афоризм, эфир, профиль
. <һ>
 
фо-
немасы бұрын 
бог,
благо
сөздерінің айтылымында болса, қазір
кірме сөздерде қолданылады. XVIIғ. Дейін орыс графикасында
да, тілінде де 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   197   198   199   200   201   202   203   204   ...   236




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет