7 тақырып.
МЕМЛЕКЕТ НЫСАНЫ
L Мемлекет нысапыпың түсінігі
2. Басқару нысаны.
3. Мемлекеттік қурылым нысаны.
4. Санс и режим.
1. Мемлекет нысанының түсіиігі.
Мемлекет нысаны - бұл
қогамның басқару, мемлекеттік құрылым және саяси режим
нысандарынан құралган құрылымдық ұйымдастырылуы.
2. Басқару нысаны
- бұл мемлекеттік биліктің жогары орган-
дарының өкілеттіктерінің өзара қатынасы, олардың қүрамы мен
құрылу тәртібі. Басқару нысаны жогары билікті жалғыз адамның
немесе сайланбалы алқалық органның жүзеге асыруына байла-
нысты ерекшеленеді. Осыған сәйкес, басқарудың негізгі түрлері
болып монархия мен республика болып табылады.
Монархия - бүл жоғары мемлекеттік биліктің бір түлғада гана,
монархта, болуымен сипатталатын басқару нысаны. Монарх
билікті мүрагерлік бойынша өмір бойы иеленеді.
Егер монарх мемлекеттік биліктің жалғыз органы болып
табылса, бұл монархия шектелмеген деп аталады, ал жоғаргы
билік монарх пен басқа бір органның арасында бөлінсе, бүл
монархия шектелген деп аталады. Шектелген монархиялар, өз
кезегінде, өкілдік (дуалистік) жэне парламентарлық болып екіге
бөлінеді. Өкілдік монархияда монарх атқарушылық билікті жүзеге
асыра алады, ол үкіметті құру, министрлерді тағайындау, вето
жэне парламентті тарату қүқықтарын иеленеді. Ал парламен-
тарлық монархияда монархтың құқықтық жағдайы әлдеқайда шек
телген болады, монарх тағайындаған министрлер парламенттің
сенімсіздік вотумына тәуелді болады жэне монарх заңда көзделген
жекелеген жағдайларда ғана парламентті тарата алады.
Республика - жоғары мемлекеттік билік белгілі бір мерзімге
сайланатын сайланбалы органга тиесілі басқару нысаны. Ха-
лықтың қай бөлігінің мемлекеттік биліктің жоғары органдарын
сайлауға қатыса алатынына байланысты республика аристокра-
тиялық жэне демократиялық болып екіге бөлінеді.
Демократиялық мемлекеттер, өз кезегінде, төмендегідей түр-
лерге бөлінеді: 1) парламенттік, бүл мемлекетте саяси өмірдегі
шешуші рөл парламент сайлаған үкіметке тиесілі болады; 2) пре
зидента к, бүл мемлекетте сайланған ел басшысы үкіметгің де
басшысы болып табылады, сол себепті, ол үкімет мүшелсрін
тагайындайды және оларды қызметінен босатады; 3) аралас, бүл
мемлекетте үкіметті президент пен парламент бірлесе отырып
қүрайды.
3.
Достарыңызбен бөлісу: 
