Мемлекет пен түлганың өзара жауапкершілігі. Бұл құ-
кықтық мемлекеттің дербес қағидасы болып табылады. Бүл саяси
билікті шектеудің өзінше бір тәсілі, ол сасяи биліктің иесі ретін-
дегі мемлекет пен оны жүзеге асырудың қатысушысы ретіндегі
азаматтың арасындағы қарым-қатынастардың адамгершілік-заңды
бастамаларын көрсетеді. Қоғам мен түлғаның бостандыгын заң-
шығарушылық нысанда бекіте отырып. мемлекет өз шешімдері
мен эрекеттерінде белгілі бір шектеулерді иеленеді. Заң арқылы ол
өзінің азаматтармен, қоғамдық ұйымдармен, басқа мемлекеттер-
мен қарым-қатынастарындаты әділеттілік пен теңдікті камтамасыз
ететін міндеттемелерді өз мойнына алуы тиіс.
Құқыққа бағына отырып, мемлекеттік органдар ондағы ере-
желерді бұза алмайды жэне осы міндеттерді орындамағаны үшін
жауапкершілікке тартылады. Заңның мемлекеттік билік үшін мін-
деттілігі экімшіліктік қателіктерді болдырмауга бағытталған ке-
пілдіктер жүйесімен қамтамасыз етіледі. Оларға Үкіметтің окілдік
органдардың алдындағы жауапкершілігі, мемлекеттің кез-келген
деңгейдегі лауазымды тұлғаларының нақты бір түлғалардың құ-
қықтары мен бостандықтарын бұзғандығы, билікті асыра пайда-
ланғаны, қызметтік жағдайын асыра пайдаланғаны үшін тәртіптік,
азаматтық-құқықтық және қылмыстық жауапкершілігі, импичмент
және т.б. жатады.
Жалпы қауымның мемлекеттік қүрылымдардың өз міндеттерін
орындауды бақылауының нысандары болып референдумдар, де-
путтардың сайлаушылар алдында есеп беруі жэне т.б. табылады.
Түлганың мемлекет алдындағы жауапкершілігі де дэл осы қү-
қықтық бастамалар негізделеді. Мемлекеттік мэжбүрлеуді кол-
дану құқықтық сипатта болуы, ол тұлғаның бостандығын бұзбауы
жэне жасалган құқықбұзушылықтың ауырлыгына сай болуы тиіс.
Сонымен, мемлекет пен тұлғаның арасындағы қарым-қатынастар
өзара жауапкершіліктің негізінде жүзеге асырылуы тиіс.
35