Жауабы:  V(С 2 Н 4 ) = 11,2 л. 6

168 
10.2. Күрделі эфирлер 
 
7. 
Массасы 70 г пропион қышқылының этил эфирін дайындау үшін 
қанша пропион қышқылы қажет? 
Шешуі:
х г 70 г 
С
2
Н
5
СООН + С
2
Н
5
ОН → С
2
Н
5
СООС
2
Н
5 
+ Н
2
О 
74 г/моль 102 г/моль 
ν(С
2
Н
5
СООС
2
Н
5
) =
m(С
2
Н
5
СООС
2
Н
5
)
M(С
2
Н
5
СООС
2
Н
5
)
=
70 г
102 г/моль
= 0,69 моль
ν(С
2
Н
5
СООН) = ν(С
2
Н
5
СООС
2
Н
5
) = 0,69 моль 
m(С
2
Н
5
СООН) = ν(С
2
Н
5
СООН) · M(С
2
Н
5
СООН) = 0,69 моль · 74 г/моль = 51,06 г 
Жауабы: 
m(С
2
Н
5
СООН) = 51,06 г. 
10.3 Майлар 
 
6.
Егер гидролиз нәтижесінде пайда болған қышқылды гидрлеуге (қ.ж.) 
13,44 л сутек қажет болса, қанша грамм триолеат майы алынған? 
Шешуі:
СН
2
– О – ОС – С
17
Н
33
СН
2
– О – ОС – С
17
Н
35
| 
Ni, t
0 
| 
СН – О – ОС – С
17
Н
33
+ 3Н
2
→ 
СН – О – ОС – С
17
Н
35
| 
| 
СН
2
– О – ОС – С
17
Н
33
СН
2
– О – ОС – С
17
Н
35
ν(H
2
) =
V(H
2
)
V
M
=
13,44 л
22,4 л/моль
= 0,6 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
1 моль триолеат – 3 моль Н
2
, 
х моль триолеат – 0,6 моль Н
2
. Бұдан: х = 0,2 моль. 
m(трио.т) = ν(трио.т) · М(трио.т) = 0,2 моль · 884 г/моль = 176,8 г. 
Жауабы: 
m(триолеат) = 176,8 г. 
 
7. 
Массасы 89 г майды (тристеарат) сумен қосып қыздырғанда, қандай 
қосылыстар қанша мөлшерде түзіледі? 
Шешуі: 

169 
89 г х моль у моль 
C
3
H
5
(COO)
3
(С
17
H
35
)
3 
+ 3H
2
O → C
3
H
5
(OH)
3 
+ 3C
17
H
35
COOH 
890 г/моль 1 моль 3 моль 
ν(С
3
Н
5
(СОО)
3
(С
17
Н
35
)
3
) =
m(С
3
Н
5
(СОО)
3
(С
17
Н
35
)
3
)
М(С
3
Н
5
(СОО)
3
(С
17
Н
35
)
3
)
=
89 г
890 г/моль
= 0,1 моль
ν(C
3
H
5
(COO)
3
(С
17
H
35
)
3
) = ν(C
3
H
5
(OH)
3
) = 0,1 моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
1 моль C
3
H
5
(COO)
3
(С
17
H
35
)
3
- 3 моль C
17
H
35
COOH, 
0,1 моль C
3
H
5
(COO)
3
(С
17
H
35
)
3
- х моль C
17
H
35
COOH. Бұдан: х = 0,3 моль. 
 
Жауабы:
ν(C
3
H
5
(OH)
3
) = 0,1 моль; ν(C
17
H
35
COOH) = 0,3 моль. 
11.2. Дисахаридтер 
 
7.
Массасы 50 г глюкоза алуға қажетті сахарозаның массасын 
табыңыздар. 
Шешуі: 
х г 50 г 
С
12
Н
22
О
11
+ Н
2
О → С
6
Н
12
О
6 
+ С
6
Н
12
О
6 
342 г/моль 180 г/моль 
ν(С
6
Н
12
О
6
) =
m(С
6
Н
12
О
6
)
M(С
6
Н
12
О
6
)
=
50 г
180 г/моль
= 0,27 моль
ν(С
12
Н
22
О
11
) = ν(С
6
Н
12
О
6
) = 0,27 моль 
m(С
12
Н
22
О
11
) = ν(С
12
Н
22
О
11
)·M(С
12
Н
22
О
11
)= 0,27 моль · 342 г/моль = 95г 
Жауабы: 
m(С
12
Н
22
О
11
) = 95 г.
11.3. Полисахаридтер 
 
9.
Массасы 70 г целлюлоза триацетатын алу үшін целлюлозаның қандай 
массасы қажет? 
Шешуі: 
х г 70 г 
[С
6
Н
7
О
2
(ОН)
3
]
n
+ 3nCH
3
COOH → [C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
3
]
n
+ 3nH
2
O 
162 г/моль 288 г/моль 
ν(C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
3
) =
m(C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
3
)
M(C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
3
)
=
70 г
288 г/моль 
= 0,243 моль

170 
ν(С
6
Н
7
О
2
(ОН)
3
) = ν(C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
3
) = 0,243 моль 
m(С
6
Н
7
О
2
(ОН)
3
) = ν(С
6
Н
7
О
2
(ОН)
3
) · M(С
6
Н
7
О
2
(ОН)
3
) = 0,243 моль ∙ 162 г/моль = 39,4 г 
Жауабы:_m_=_13600_г/моль_гемоглобин._13.5._Пластмассалардың_аса_маңызды_өкілдері__3.'>Жауабы: 
m(С
6
Н
7
О
2
(ОН)
3
) = 39,4 г. 
12.2. Аминдер 
 
10. 
Массасы 37 г нитробензол сутек қатысында тотықсыздандырғанда 
18,5 г анилин алынған. Анилиннің шығымы қандай? 
Шешуі: 
C
6
H
5
NO
2
+ 3H
2
→ C
6
H
5
NH
2
+ 2H
2
O 
ν(C
6
H
5
NO
2
) =
m(C
6
H
5
NO
2
)
M(C
6
H
5
NO
2
)
=
37 г
123 г/моль
= 0,3 моль
ν(C
6
H
5
NO
2
) = ν(C
6
H
5
NH
2
) 
m(C
6
H
5
NH
2
) = ν(C
6
H
5
NH
2
) · M(C
6
H
5
NH
2
) = 0,3 моль · 93 г/моль = 27,9 г 
η =
m
пр.
m
теор.
∙ 100% η =
18,5 г
27,9 г
∙ 100%
η = 66,3%. 
 
Жауабы: 
η = 66,3%. 
12.3. Аминқышқылдары 
7.
Құрамында 15,7% азоты бар аминқышқылының молекулалық 
массасын анықтаңыздар? 
Шешуі:
Егер аминқышқылының құрамында 15,7% азот болса, қалған құрамы 
100% - 15,7% = 84,3% құрайды.
Барлық қарапайым аминқышқылдарының құрамында бір ғана азот 
атомы болатындықтан, пропорция құрып азоттан басқа қышқыл 
құраушысының (яғни радикалдың) салыстырмалы молекулалық 
массасын анықтауға болады:
15,7
14
=
84,3
х
х = 75 
 
Аминпропион 
қышқылындағы 
(CH
2
(NH
2
)-CH
2
-COOH) 
азотсыз 
қалдықтың салыстырмалы молекулалық массасы – 75. Яғни есепте 

171 
беріліп тұрған аминқышқылының салыстырмалы молекулалық 
массасы: M
r
= 75 + 14 = 89. 
Жауабы: 
M
r
= 89. 
8.
Массасы
 
20 г глицинфенилаланин алу үшін қанша грамм глицин 
қажет? 
Шешуі:
H
2
N – CH
2 
– COOH + NH
2 
– CH
2 
– CH(C
6
H
5
) – COOH→ 
→ H
2
N – CH
2 
– CO – NH – CH
2 
– CH(C
6
H
5
) – COOH + H
2
O 
ν(C
10
H
13
N
2
OCOOH) =
m(C
10
H
13
N
2
OCOOH)
M(C
10
H
13
N
2
OCOOH)
=
20 г
222
г
моль
= 0,09 моль
ν(С
10
Н
13
N
2O
COOH) = ν(H
2
N – CH
2 
– COOH) = 0,09 моль 
m(H
2
N – CH
2 
– COOH) = ν(H
2
N – CH
2 
– COOH) · M(H
2
N – CH
2 
– COOH) 
= 0,09 моль · 75 г/моль = 6,75 г. 
Жауабы: 
m(H
2
N – CH
2 
– COOH) = 6,75 г. 
14.2 Нуклеин қышқылдары 
 
7.
Гемоглобиннің құрамында 0,35% темір бар. 1,5 г триптофан алу үшін 
100 г гемоглобинді гидролизге ұшырату керек. Осыларға сүйене 
отырып, гемоглобиннің ең кіші молекулалық массасын табыңыздар. 
Шешуі: 
С
11
Н
12
N
2
O
2
– триптофан 
Пропорция құрамыз: 
1,5 г С
11
Н
12
N
2
O
2 
- 100 г гемоглобин, 
204 г/моль С
11
Н
12
N
2
O
2 
- х г/моль гемоглобин. Бұдан: х = 13600 г/моль. 
Жауабы: 
m = 13600 г/моль гемоглобин. 
13.5. Пластмассалардың аса маңызды өкілдері
 
3.
Орташа молекулалық массасы 50000 деп алып, полиэтилен мен 
полипропиленнің макромолекулаларындағы полимерлену дәрежесін 
есептеңіздер. 
Шешуі: 
Полиэтилен – [– CH
2
 – CH
2
 –]
n 

172 
Полимерлену дәрежесін анықтау үшін – полимердің есептің 
шартындағы орташа молекулалық массасын бір буынының 
молекулалық массасына қатынасынан анықтаймыз: 
n(−[ − CH
2
− CH
2
− ]
n
) =
M
r
(полимер)
M
r
(мономер)
=
50000
28
= 1786
 
Полипропилен – [– CH
2
 – СН(CH
3
) – ]
n 
n(−[ − CH
2
− CH(СН
3
) − ]
n
) =
M
r
(полимер)
M
r
(мономер)
=
50000
42
= 1191
Жауабы:
1786; 1191. 
 
10. 
Орташа салыстырмалы молекулалық массасы 60000 болатын 
полиметилметакрилаттың полимерлену дәрежесін табыңыздар.
Шешуі:
Полиметилметакрилат 
–[– CH
2
– C(CH
3
)(COOCH
3
) –]
n 
Полимерлену дәрежесін анықтау үшін – полимердің есептің 
шартындағы орташа молекулалық массасын бір буынының 
молекулалық массасына қатынасынан анықтаймыз: 
n(−[−CH
2
− C(СН
3
)(СООСН
3
) −]
n
) =
M
r
(полимер)
M
r
(мономер)
=
60000
100
= 600

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: