Зерделі­ой Үзін ді ні тың дап, көр­ кем де гіш құ рал дар мен  ай шық тау амал да ры ның  қыз ме тін тал да. CD­04

69
қор лық Ақ бі лек ке жан тап тыр май ды. Сөз са лып жүр ген ға шық жі гі ті Бек-
бо лат та көп ұза май, те ріс ай на ла ды. Тө сек жаң ғырт қан әке сі Ма мыр бай дың 
Өрік де ген то қа лы да жай сыз адам бо лып шы ға ды. Қам қор бол ған жал ғыз 
адам – жең ге сі Ұр қия ға на. Ба ла сы жоқ Ұр қия Ақ бі лек ке де, бас қа адам дар ға 
да біл дірт пей, одан ту ған ба ла ны бауы ры на са лып ала ды.
Шы ғар ма сю же ті Ақ бі лек тің тау қы мет ті тағ ды ры бой ын ша өр би тін дік тен, 
бас кей іп кер ге қа тыс ты әр бір об раз дың өзін дік ор ны бар. Іс кен дір дің де, бас қа 
да бір рет қа на кө рі не тін кей іп кер лер дің бар лы ғы ның өмір та ри хын, мі нез-
құл қын, түр-си па тын ав тор тәп тіш теп су рет теп, ав тор лық ба ян дау, мо но лог, 
диа лог, кей іп кер дің өзін-өзі си пат тау тә сіл де рі ар қы лы на ным ды жет кі зе ді. 
Мұн да ғы бар лық оқи ға лар ті ке лей өмір ден алын ған.
«Мен таң қы мұ рын, ба ды рақ көз, шұ нақ құ лақ тау, жар қа бақ тау, кір пі 
шаш, қы рыс маң дай, қа ра сұр жі гіт пін. Жа сым отыз бес те. Әкем Той ба ғар, өзім 
Мұ қаш бол ға лы ау зым ас қа, ау ым ат қа жа ры ған емес» деп өзі не-өзі си пат та ма 
бе ре тін Мұ қаш – Абай дың «Бо лыс бол дым, мі не ки» де ген өле ңін де гі бо лыс 
си яқ ты қо лы нан ел ұс тау кел ме се де, ман сап қа жа нын са ла ұм ты ла тын со дыр, 
сой қан адам. Ақ бі лек ті жау қо лы на ұс тап бер ген се бе бі де – Ма мыр бай дың 
қа ла да ғы ба ла сы Тө ле ген ге де ген ес кі араз ды ғы. Бо лыс бол май қал ға нын 
содан кө ре ді. Шы ғар ма да ғы Жыл тыр де ген кей іп кер де аты ай тып тұр ған дай 
са бын дай су сып тұр ған су жұқ пас тың тап өзі. Жа зу шы осын дай пә ле қор адам-
дар дың ке сір-ке са па ты нан ту ын дай тын жау ыз дық ты дәл си пат тап, әлеу мет тік 
төң ке ріс тер тұ сын да ғы за ман ты ны сын нақ ты көр се те ді. Бұ лар дан бас қа Әбен, 
Мұ са бай, Те зек бай лар ар қы лы ау ыл тұр мыс-тір ші лі гі ашы ла түс се, Ақ ба ла, 
Бал таш, До ға, Жор ға бек, Тө ле ген бейнелерімен жа ңа за ман да ғы зия лы лар 
ор та сы ның аху алы те рең ай қын да ла ды.
Шы ғар ма со ңын да Ақ бі лек Бал таш есім ді оқы ған аза мат пен бас қо сып, 
Ұр қи яның қо лын да ғы пер зен ті – Ес кен ді рін алып, зор ба қыт қа ке не ле ді.
Ойталқы
1. «Ақ бі лек» ро ма нын да қан дай ке зең су рет те ле ді?
2. Пат ша өкі ме ті нің дер жа ва лық-им пе рия лық сая са тын ав тор қан дай об-
раз ар қы лы көр сет кен?
Неліктен
1. «Ақ бі лек» ро ма ны тәу ел сіз дік ал ған ға дей ін не ге оқы тыл май кел ді?
2. Ақ бі лек не се беп ті сүй ген жі гі ті Бек бо лат пен қо сы ла ал май ды?
3. «Кім бі ле ді, қо лы на қа ру бер се, орыс жұр ты на жау бо лып кет пе сі не 
кім нің кө зі же те ді?» – де ген сөз ді офи цер не лік тен ай та ды?
4. «Ақ бі лек» ро ма ны не лік тен күр де лі шы ғар ма са на ла ды?

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: